سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
نامهای دیگر: ر زبان بلوچی به آن دانیچک میگویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه علفی، یک ساله، از سرده کک‌علفیان است. برگ ها در قاعده و به صورت طوقه‌ای و بیضی شکل، کامل و ساده و دارای رگبرگ های موازی که طول گیاه به ۳۰ سانتی متر می‌رسد. بدون ساقه یا دارای ساقه‌های کوتاه و برگهای باریک، دراز و نوک تیز با سه رگبرگ سراسری در جهت طول برگ، گلهای کوچک آن به صورت سنبله‌های استوانه‌ای یا تقریباً مدور به طول ۳ تا ۱٫۵ سانتیمتر در راس دمگل ظاهر می‌شوند و محتوی دانه‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد هستند. میوه این گیاه پوشینه، شکوفا، دو خانه و محتوی معمولاً یک‌دانه کوچک، لغزنده و به رنگ قهوه‌ای در هر خانه است.
گل آذین به صورت سنبله که این سنبله ها ۳۵ سانتی متر هستند. قطعات گل به صورت تترامر، کاسه گل ۴ قطعه ای و پیوسته، نافه گل دارای ۴ پرچم که دارای میله های بلند هستند. مادگی یک برچه ای که میوه فندقه را حاصل میکند.
ترکیبات شیمیایی:
دانه های بارهنگ حاوی موسیلاژ، او كوبين، استرول و روغن ثابت است.
اندامهای دیگر:
از برگ و دانه این گیاه در طب قدیم استفاده می‌کردند.
خواص دارویی و درمانی:
- برای درمان يبوست‌های مزمن مفید است.
- لعاب دانه های این گیاه جهت رفع التهاب چشم و کورک ها استفاده میشود.
- برگ ها را به عنوان التیام دهنده زخم استفاده می‌کردند و دانه آن به عنوان ملین به کار می‌رفته است.
- بلوچها تخم این گیاه را جهت رفع اسهال با ماست مخلوط کرده و به خورد بیمار می‌دهند که بسیار مؤثر است.
- سفت‌کننده شکم، ضد زخم روده و معده، ضد حرارت و عطش، ضد اسهال ساده و خونی، ضد خونریزی سینه، نشاط‌آور و ضد تب و لرز م باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
در مناطق مرطوب، روی چمن‌های خشک، چراگاه‌ها، مزارع رها شده، علف زارها، کنار راه‌ها و جویبارها و بیابان‌های بایر به صورت خودرو رویش دارد.
این گیاه در بلوچستان ایران و پاکستان به وفور رشد میکند .
در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد می‌روید.
منابع:
سایت پارس ایمن دارو (https://parsimendaru.com/)
سایت باغ بهشت (https://baaghebehesht.ir/)
نامهای دیگر: کما یا قاسنی واصطلاحاً به آن مونه ای نیز می گویند.اراکی ها و تفرشی ها به آن بالنبو و ساکنین کوه دنا به آن انگدون میگویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
باریجه گیاهی خودرو از خانواده چتریان می‌باشد. از شیره ریشه آن ماده‌ای معطر گرفته میشود که در زبان‌های اروپایی galbanum خوانده میشود و کاربرد دارویی دارد. باریجه گیاهی پایا با ساقه ضخیم به ارتفاع ۱ تا ۲ متر و برگهایی به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از تار به طول ۳۰ سانتیمتر بوده، رشد گیاه به صورت روزت بوده و از سن پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی وارد میگردد. گیاه باریجه در طول عمر تنها یک بار به گل نشسته و بذر می‌دهد و پس از آن از بین می‌رود. گلهای آن زرد و مجتمع به صورت چترهای مرکب و عموماً به صورت دستجات فراهم در قسمت‌های فوقانی ساقه ظاهر میگردد. میوه بیضی شکل و دراز به طول ۲/۱۲ تا ۲/۱۵ میلی‌متر و عرض ۸/۵ تا ۸/۶ میلی‌متر می‌باشد که کناره آن باریک‌تر از نصف قسمت محتوای دانه می‌باشد. ریشهٔ آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است. با بریدن لایه‌ای نازک از این ریشه مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می‌زند که در اثر گذشت زمان که در اصطلاح «مدار» خوانده میشود به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ می‌دهد.
اندام مورد استفاده:
اولئوگم رزین مهم ترین محصول مورد مصرف طبی باریجه است که بر اثر گزش حشرات، خراش طبیعی یا ایجاد شکاف بر روی ساقه گیاه به خارج ترشح می شود و پس از چند روز شیره حاصل در مجاورت هوا سفت شده و از گیاه جدا می شود. این گم باریجه، دارای بوی قوی، معطر و نافذ و طعم گس و تلخ می باشد که به دو شکل سخت و نرم عرضه می شود.
ترکیبات شیمیایی:
مهم ترین محصول گیاه باریجه الئو گم رزین است که از اسانس، رزین و صمغ تشکیل شده است. این ماده دارای ۵ تا ۳۰ در صد اسانس، ۵۰ تا ۷۰ در صد رزین، ۲۰ تا ۴۰ در صد مواد صمغی، ۱ تا ۱۰ در صد رطوبت ومواد معدنی است. اسانس باریجه حاوی مواد مانند بتا پینن۵، الفا پینن، دلتا تری کارن۶، میرسن۷ و لیمونن است. هم چنین الکل های ترپنی مانند لینالول۸، ترپینول، بورنئول۹ و استات های آن ها است. مهم ترین مواد از گروه سزکوئی ترپن باریجه شامل: کادی نن، گئول۱۰، گالبانول ۱۱ و مشتقات اودسمول است.
در گم باریجه هم چنین ازولن ها، استرهای تیول، پیرازین ها و ان دکاتیئن وجود دارد. استرهای تیول، پیرازین ها و هیدروکربن های با اسکلت غیر ترپنی ترکیباتی هستند که با مقادیر کم و ساختمان های کاملاً متفاوت و آستانه بوی پایین مسئول بوی مخصوص و قوی باریجه می باشند.
خواص داروئی و درمانی:
بر اساس نظر طب ایرانی باریجه دارای طبع خیلی گرم و خشک است
- در کتاب معتبر مارتیندل اثرات آنتی اسپاسم، اکسپکتورانت و کارمیناتیو آن ذکر شده و کار برد اصلی آن را در صنایع غذایی به عنوان طعم و عطر دهنده معرفی کرده است.
- خواص درمانی آن شامل اثرات نیرو بخش، ضد تشنج، دفع درد معده، مقوی معده و ترمیم کننده زخم های سطحی است.
- هم چنین اثرات شیر افزا، ضد عفونی کننده، مقوی رحم و ملین آن گزارش شده است.
- اثر ملین، گرم کننده و محلل گاز و نفخ برای آن ذکرشده و برای تنگی نفس و سرفه کهنه و نرم کردن سینه مفید است.
- باریجه در طب سنتی ایران به صورت خوراکی به عنوان مقوی معده، ضد نزله و ضد تشنج معرفی شده است.
- در طب گذشته سایر ملل باریجه در در درمان تنگی نفس و رفع سرفۀ مزمن مصرف می‌شده است.
- هم چنین بر اساس دانش گذشته گان باریجه اثر نیروبخش، ضد نزله و ضد تشنج دارد و همراه با انغوزه به عنوان درمان اختلال عصبی مصرف دارد.
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاه در مناطق کوهستانی مرکزی و شمال شرق ایران می‌روید. گیاه باریجه عموماً در کوهستان ها و در ارتفاعات بالای ۲۰۰۰ متر از سطح دریا به ویژه مناطق زنجان، تهران (شهرستانک) دماوند، ارتفاعات کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری رویش دارد.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت غذا (https://ghazaa.com/)
نامهای دیگر: باقالا، باقلا، باقالی، باقله یا باقلی
گیاهی است یک ساله، از خانواده بقولات که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد. دارای برگهای تخم مرغی شکل و میوهٔ غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله یا باقلا گفته میشود. برگهای آن متناوب و مرکب است. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
اندامهای مورد استفاده:
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند.
ویتامین ها و ترکیبات شیمیایی:
باقلا از ویتامین ها و مواد معدنی همچون آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است. باقلا یکی از غنی ترین منابع فیبر و پروتئین در میان مواد غذایی است. به‌طوریکه در هر ۱۰۰ گرم باقلا ۲۶ میلی‌گرم پروتئین و ۲۸ میلی‌گرم فیبر وجود دارد. در میان مواد غذایی، باقلا یکی از موادی است که بیشترین مقادیر فولات را دارد.
دیویسین، کان‌ویسین و ایزورامیل موادی هستند که در باقلا وجود دارند؛ این مواد شیمیایی خاصیت اکسیدکنندگی دارند. برای همین هم افراد مبتلا به فاویسم باید از باقلا دوری کنند.
باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند.
مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.
خواص دارویی و درمانی:
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
- فولات برای سوخت و ساز انرژی مفید است و انرژی زیادی به انسان می دهد. همچنین به تولید گلبول‌های قرمز سالم‌تر کمک میکند و برای خانم‌های باردار هم فواید بسیاری دارد.
- برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف باقلا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و افسردگی را هم کاهش می‌دهد.
- خواص باقلا در کمک به کاهش فشار خون و کاهش خط ابتلا به بیماری های قلبی بسیار موثر است.
- فولات موجود در باقلا می‌تواند خطر اختلالات مادرزادی را کاهش دهد.
- باقلا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. فقط یک لیوان باقلا می‌تواند ۳۶ درصد از میزان منگنز موردنیاز بدن شما را تأمین کند. منگنز فواید زیادی برای بدن دارد؛ به‌ویژه برای استخوان‌ها مفید است. منگنز کمک میکند حجم استخوان‌ها بیشتر شوند و کمبود کلسیم را بهبود می‌بخشد.
- به تقویت سیستم عصبی کمک میکند: اگر به کمبود آهن مبتلا هستید، اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد و احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. این مسئله ممکن است به آنمی منجر شود. خوردن باقلای سرشار از آهن می‌تواند خستگی و علائم دیگر آنمی را از بین ببرد.
- باقلا می‌تواند اندامهای حرکتی شما را تقویت کند و به کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک کند. البته اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، قبل از خوردن باقلا با پزشک خود مشورت کنید.
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
نقاط رشد و پراکنش:
بومی : اروپا و آسیا
باقلا به عنوان یک محصول زمستانه و روز بلند در سطح وسیع در مناطق گرمسیری با زمستان ملایم و در ارتفاعات زیاد (بالاتر از ۱۲۰۰ متر از سطح دریا) کاشته میشود. دامنه کشت این گیاه از حدود ۹ درجه شمالی تا بیش از ۴۰ درجه شمالی و از سواحل تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد امتداد دارد.
باقلا محصول فصل خنک با دامنه دمایی (۱۳-۵) و (۲۷-۲۲) درجه سانتیگراد برای جوانه زنی است و پس از جوانه زنی تا ۴ برگی شدن، سرمای تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود، رشد و نمو مطلوب و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد است.
به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی و جوی، درجه حرارت محیط و خاک قابل کشت باقلا، زمان کشت آن هم در مناطق مختلف متغییر است، بهترین زمان کشت زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان نیز شروع نشده باشد، بنابراین بهترین زمان کشت برای کشت پاییزه نیمه دوم مهر تا اوایل آذر ماه می‌باشد
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت چطور (www.chetor.com)
سایت دلگرم (www.delgarm.com)
سایت www.sfim.ir
سایت https://lib.salamkeshavarzco.ir/
گیاهی است بوته ای، یک ساله، از تیره نعناع Labiatae که به ارتفاع حدود ۲۰ سانتیمتر و گاهی موارد بیشتر از آن می رسد. برگهای آن متقابل و بیضی شکل با دمبرگی کوتاه و گلهای آن آبی رنگِ مایل به زرد و گاهی موارد سفید می‌باشند. میوه‌اش مدور و کمی مسطح، رنگ میوه قهوه‌ای و تخم داخل میوه (بالنگو)، دراز و یک طرف آن قوسی است.
ترکیبات شیمایی بالنگو:
از مهمترین ترکیبات شیمیایی گیاه بالنگو موسیلاژها می‌باشند که شامل منوساکاریدهای الالتورونیک اسید، گالاکتوز، مانوز، آرابینوز، گزبلوز، گلوکز و رامنوز می‌باشد.
اندام مورد استفاده:
تخم بالنگو
نحوه مصرف:
به طور معمول به صورت خیسانده یا دم کرده استفاده می‌کنند.
خواص درمانی:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم، مرطوب و تر است.
- تقویت کننده قلب و خنک کننده
- ضد سرفه و رفع کننده خشونت سینه
- تقویت کننده کبد و آرام‌بخش
- برطرف کننده یبوست و ضد نفخ
- تسکین دهنده دردهای دستگاه گوارش و ضد دلپیچه
- محرک قوه باه و ضد اسهال
- ضد خونریزی لثه و برای خفقان نیز مفید می‌باشد.
- دفع ترشحات برونش و سینوس
- برطرف نمودن وحشت و ترس
- رفع جنون و صرع
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: در اغلب نواحی معتدل و مرطوب کشورها خصوصاً نواحی مدیترانه‌ای و کشورهای آسیای میانه می روید.
در ایران: بیشتر در دامنه‌های نواحی جنگلی استانهای شمالی، آذربایجان غربی، فارس، کرمان، اصفهان و لرستان به صورت وحشی می‌روید و به روش پرورشی نیز کاشته میشود.
منابع:
سایت راسخون (https://rasekhoon.net/)
سایت نماگرد (https://namagard.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
بذرالبنج، بنگ دانه نام یک گونه از سرده بذرالبنج و از خانواده سیب زمینیان Solanaceae است. بنگ دانه گیاهی علفی و بوته ای است که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتی متر می رسد. این گیاه اصولاً دوساله است، ولی انواع یکساله آن نیز وجود دارد. برگ ها تقریبا مثلثی و نوک تیز و دارای بریدگی های نسبتاً عمیقی هستند؛ به طوری که به لوب هایی نامساوی و نوک تیز تقسیم شده اند. طول برگ ها به ۲۰ و عرض آنها به ۷ سانتیمتر می رسد و در قسمت انتهایی ساقه بدون دمبرگ می باشند. رنگ برگ ها سبز روشن است. گل های گیاه اکثراً زرد کمرنگ می باشد و شبکه ای ظریف به رنگ بنفش یا ارغوانی سطح گلبرگ ها را پوشانده که خود یکی از کلیدهای شناسایی گل های بنگ دانه است. این گل ها اکثرا در یک طرف ساقه با فواصل نسبتاً منظم قرار می گیرند و در قسمت انتهایی ساقه به صورت مجتمع درمی آیند. گل ها پس از رشد کامل به میوه ای پوشینه تبدیل می شوند که حاوی تعداد زیادی دانه های کروی و ریز است که به رنگ قهوه ای کمرنگ می باشند. میوه پوشینه که حدود نیم سانتیمتر قطر دارد. با کاسبرگ های کوزه مانند که پنج نوک تیز در دهانه دارند، محصور شده و دیده نمی شود. گیاه بنگ دانه و به خصوص دانه های رسیده آن بسیار سمی است؛ به طوری که می تواند باعث مرگ شود.
دوران گل دهی : خرداد تا شهریور زمان برداشت برگ ها :خرداد تا مرداد و برداشت دانه ها : شهریور
قسمت مورد استفاده:
برگ و دانه های آن
ترکیبات شیمیایی:
گیاهان جوان بیشتر حاوی هیوسین و مقدار کمتری هیوسیامین هستند؛ در حالی که گیاهان رسیده مقدار بیشتری هیوسیامین دارند و آلکالوئید اصلی آنها را تشکیل می دهد. مقدار آلکالوئیدها در ریشه این گیاه ۰/۱۶ درصد، در دانه ها ۰/۱ درصد و در برگ ها تا ۰/۰۸ درصد می باشد. ترکیبات مهم دیگر شامل رزین، تانن، موسیلاژ و آلکالوئیدهای آپوآتروپین، آتروپین، کوسکوهیگرین، کلوین، اسکوپین، پیریدین، تروپین و اسکوپولین است. همچنین، ترکیبات دیگری از جمله اسیدبوتیریک، کومارین و گلوکوزید تلخ هیوسی پیکرین در گیاه وجود دارد.
خواص دارویی و درمانی:
در طب سنتی از برگهای خشک آن استفاده می‌شده‌است.
نوعی بنگ دانه نیز موجود است که یکساله می باشد ولی نوع دو ساله آن اثر داروئی بیشتری دارد. از دانه این گیاه روغن زرد مایل به سبزی استخراج می شود که مصارف داروئی و درمانی دارد.
- این گیاه دارای خاصیت ضد تشنج و آرام کننده و مخدر می باشد.
- این گیاه بازکننده مردمک چشم بوده و خواب آور نیز هست و افرادی که به عللی نمی توان برای آنان مرفین تجویز نمود مانند بعضی بیماران عصبی و اختلالات دماغی از این گیاه استفاده میگردد.
- در سرفه های تشنجی، برنشیت های مزمن، دردهای عصبی، داءالرقص، نقرس، احساس چنگ زدگی در معده، هیستری (حمله، ترس)، هیجانات می توان از این گیاه استفاده نمود.
- از روغن دانه های این گیاه بیشتر برای ضماد بخصوص در دردهای روماتیسمی، مفاصل و نقرس استفاده می شود.
استفاده ها و فرآورده ها:
از بذر این گیاه برای ساخت تسبیح استفاده میشود و به اثرات رفع چشم زخم و از بین بردن سموم برای آن قائل هستند. گاهی به این نوع تسبیح «سندلوس شور» هم گفته میشود.
به صورت پودر و پماد نیز استفاده می شود.
مناطق رشد و پراکنش:
در جهان: منشاء بنگ دانه اروپا و آسیا بوده و در بعضی از نقاط جهان به عنوان علف هرز رشد میکند. اخیراً در آمریکای شمالی بومی سازی شد.
در ایران:در مناطقی نظیر آذربایجان و استانهای مرکزی در مزارع بایر, مراتع و زمینهای کم حاصل به وفور به چشم می خورد.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
سایت پوپونیک (https://poponik.com)
سایت داروشفا طرقبه (http://daroushafa.com)
خصوصیات گیاه شناسی:
گیاهیست پایا ، یک گونه از تیره آلالگان (Ranunculaceae) که دارای ریزم نسبتاً ضخیم کم و بیش طویل، یا کوتاه، با ریشه های نابجای باریک و نازک. ساقه های آن به ارتفاع ۳۰-۱۵۰ سانتیمتر رشد می کند و بی کرک، بندرت کرک غده ای دار، متعدد، ایستاده، منشعب به صورت پانیکولی، وسیع، با سطح کم و بیش شیاردار و کم و بیش برگ دار هستند.
برگ های آن با بزرگی های متفاوت، مثلثی، با تقسیمات مضاعف سه تائی، با طول و عرض برابر می باشند.
گلهای تقریباً آویخته دارد که مجتمع در خوشه های هرمی شکل یا پانیکولی وسیع تابدار، کم و بیش برگ دار، پرچم ها آویخته، با میله نازک نخی و بساک های نوک دار،برگچه ها بدون پایه، یا تقریباً دارای پایه کوتاه، با طول ۴۳میلی متر، و عرض۵/۱-۱میلی متر، تخم مرغی یا بیضی دوکی، کمی فشرده، با جوانب طولی کمی برجسته و غیر درهم هستند. گلها به صورت نر و ماده هستند و به وسیله باد یا حشرات انتشار پیدا می کنند.
این گیاه در محیطهای نیمه سایه یا با آفتاب کامل رشد خوبی دارد و خاکهای مرطوب سبک (شنی)، متوسط (لوم) و سنگین را می پسندد. به خشکی و شوری خاک نیز مقاوم نیست.
موسم گلدهی: اردیبهشت
خواص دارویی و درمانی:
دم کرده برگها و یا جوشانده ریشه آن برای معالجه تب بکار می رود.
پراکنش جغرافیایی:
در جهان: اروپا و آسیا بجز نواحی قطبی و گرمسیری
در ایران: این گونه اصولاً بصورت علف هرز در باغها کنار جویبارها چمن زارها و نقاط مرطوب در استانهای گرگان مازندران آذربایجان شرقی و غربی کردستان کرمانشاه همدان اراک لرستان فارس کرمان خراسان سمنان و تهران می روید.
در استان قم نیز در مزرعه گیو- وسف یافت می شود.
منابع:
سایت صدا و سیمای مرکز قم (http://qom.irib.ir/)
سایت www.faq.irpsc.com
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)
خصوصیات گیاهشناسی:
برنجاسف گیاهی است از جنس درمنه‌ها که نامهای دیگر آن در فارسی برتراسک و بوی‌مادران است. برنجاسف عربی‌شدهٔ برنجاسپ است. گیاهی است علفی یک ساله با ساقه افراشته.برگ های متناوب و دانه دار که در سطح زیرین خاکستری و پرزدار هستند.گل های گیاه به رنگ زرد طلایی و میوه آن فندقه است.این گیاه در مناطق معتدل در باغ ها و حاشیه مزارع به صورت خودرو می روید و از قدیمی ترین گیاهان شناخته شده دارویی به شمار می رود.
گیاهی است پربو و طبع آن گرم است. گلچه‌های آن زردرنگ‌اند. این گیاه بومی مناطق معتدل آسیا، اروپا و شمال آفریقا است.
ترکیبات شیمیایی:
این گیاه دارای نوعی اسانس روغنی است که مواد اصلی تشکیل دهنده آن عبارتند از:سینول, تویون, تانن ها و شیره های تلخ.
خواص دارویی و درمانی:
- در طب سنتی از آن برای درمان ناراحتی های عصبی, بی خوابی و درمان ناراحتی های زنانه استفاده می کنند.
برای تهیه دارو سرشاخه های گلدار آن را جمع آوری نموده مانند سایر گیاهان جنس درمنه (ترخون) خشک می کنند.
- مصرف آن به عنوان داروی ضد نفخ، ادرارآور و دهان‌شویه است.
- از این گیاه در طب سوزنی و به خصوص در فتیله گذاری استفاده میشود، به این صورت که آن را در مواضع خاص طب سوزنی بر روی بدن می سوزانند و از گرمای حاصل از آن برای تحریک جریان گردش خون به منظور جلوگیری از حساسیت و برای درمان بیماری یا بی حس کردن موضع، استفاده می‌کنند.
- این گیاه به عنوان دارویی تلخ, معطر, مقوی معده و ضد تشنج به کار می رود, اما اثر آن نسبت به دیگر گونه های این جنس کمی ضعیفتر است.
- اسانسی که از سر شاخه آن به دست می آید نرم کننده, ضد عفونی کننده جهازهاضمه و ضد انگل است.
* در عین حال به علت سمی بودن تویون موجود در این اسانس باید در مقدار و مدت مصرف آن احتیاط کرد.
نقاط رشد و پراکنش:
برنجاسف در خرابه‌ها و کنار جاده‌ها و دشت‌های سایه‌دار می‌روید. در ایران در استان های گلستان و آذربایجان شرقی دیده می شود.
منابع:
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
نام های دیگر بسفایج:
بسپایک، ثاقب الحجر، اضراس الکلب، بسفایج، دارحماز، تشتیوان، کثیرالارجل، قمی، بنکارعلا، بولوخوریو، اشتران، سکی رغلا، پولیپود، پولوپودیون، اشتیوان و دارچماز
خصوصیات ظاهری و گیاهشناسی :
گیاهی چند ساله دارای برگهایی است که به قطعات کوچک تقسیم شده و بیضی مثلثی شکل به طول ۲۵-۲۰ سانتی متر و دارای دمبرگ دراز هستند. در قسمت قاعده برگ درازتر و درنوک برگ کوچکتر می شوند. ریشة این گیاه که بسفایج نامیده می شود، ساقة زیرزمینی به رنگ خاکستری مایل به سیاه است که باریک و دارای گره های زیادی است. از هر گروه ریشکهای نازکی بیرون آمده و گیاه را در زمین مستقر می کند. این گیاه از سرخسهاست یعنی از نهان زادان آوند دار است و بی گل می باشد.
قسمت های خوراکی بسفایج:
ریشه ی بسیار شیرین، حاوی قند، تانن و روغن است. از این ماده به عنوان یک عامل شیرین کننده استفاده می شود. این ریشه در ابتدا بوی منحصر به فرد ، نسبتاً ناخوشایند و عطر و طعم شیرین دارد، اما می تواند به سرعت باعث تهوع شود. ریشه حاوی ۵/۱۵٪ ساکاروز و ۴.۲٪ گلوکز است.
خواص دارویی و درمانی:
- سلامتی تنفس: اعتقاد بر این است که بسفایج دارای خواص خلط آور است و این خاصیت آن را برای درمان طیف وسیعی از بیماری های تنفسی مفید ساخته است. برای درمان سرفه، زکام، برونشیت و احتقان می توان آن را به شکل چای نوشید. بسفایج غالباً با مارشمالو ترکیب می شود، که یکی دیگر از مواد خلط آور طبیعی است.
- سلامتی گوارش: بسفایج همچنین ممکن است به تقویت سلامت دستگاه گوارش و تسکین تعدادی از شکایات متداول دستگاه گوارش کمک کند. اعتقاد بر این است که بسفایج تولید صفرا را تحریک می کند و ممکن است در درمان شرایطی مانند سوء هاضمه و همچنین تقویت اشتها مفید باشد. بسفایج همچنین ممکن است به عنوان یک ملین آرام و طبیعی عمل کند و اعتقاد بر این است که یک درمان طبیعی و طبیعی برای یبوست می باشد.
- رفع رطوبت معده
- دفع اخلاط
- رفع سرفه
- تحلیل باد و گاز بواسیر
- درمان تب
- تسکین درد و روماتیسم
- درمان بواسیر
* برای آشنایی بیشتر با این گیاه و خواص آن به قسمت اطلاعات فنی - دانش و فناوری در همین فعالیت اقتصادی مراجعه نمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
زیستگاه این گیاهان: صخره ها، دیوارها و درختان و همچنین زمین، در انواع زیستگاه ها اما اکثرا در شرایط سایه ای مرطوب رشد می کنند. این گیاه در بهار رشد میکند و در تابستان می رسد.
منابع:
سایت نمناک (https://namnak.com/)
خصوصیات گیاه شناسی :
گیاه بشقابی سنبله ای (scutellaria pinnatifida a hamilt) متعلق به تیره lamiacea به عنوان گیاه دارویی کاربردهای زیادی در درمان بیماری ها دارد.
گیاهیست پایا، کاموفیت درقاعده تقریباً چوبی، کرک دار، خوابیده یا خیزان، پرساقه، ساقه متعدد، سبز متمایل به ارغوانی، کرک دار، از قاعده منشعب به بلندی ۳۰-۱۰سانتی متر، برگ های پایینی ساقه با دمبرگی کوتاه، پهنک تخم مرغی- مثلثی، دندانه اره ای – کنگره ای، سطح زیرین سبز، سطح رویی ارغوانی رنگ، در هردو سطح پوشیده از کرک های برهم خوابیده، برگ های بالای ساقه بدون دمبرگ، در زیر برگه ها قرار گرفتند. گل آذین متراکم، برگه ها تخم مرغی یا مثلثی، نوک دار، بلندتر از کاسه گل، پوشیده از کرک های سفید کوتاه، کاسه در گل ۳/۵-۴ میلی متر، در حالت میوه ۶-۵ میلی متر، پوشیده از کرک های سفید، جام گل زرد یا تقریباً ارغوانی- زردرنگ، کرک دار، با لوله ای باریک و خمیده در قاعده و منتهی به پهنک تقریباً گشاده و وسیع، لب پایینی جام زرد رنگ.
مواد مؤثره و ترکیبات شیمیایی:
گلوکوزیدی به نام اسکوتلارین عامل فعال گیاه است. همچنین اسیدفوریک و اسیدسینامیک نیز در گیاه وجود دارد به علاوه مواد دیگری از جمله اسانس روغنی فرار در این گیاه وجود دارد.
قسمت مورد استفاده:
برگ، گیاه و ریشه
خواص درمانی :
برای تقویت و آرامش اعصاب، رفع بی خوابی، تسکین انواع دردهای عصبی و نیش حشرات و جانوران سمی تجویز می شود.
پراکنش جغرافیایی:
استان قم :وشنوه۱۹۰۰متر، کاسوا۲۰۰۰متر، پلنگ دره ۱۹۰۰متر
منابع:
سایت صدا و سیمای مرکز قم (http://qom.irib.ir/)
سایت www.virascience.com