سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
خصوصیات گیاهشناسی:
انگشت عروس (خارخر)، گیاهی است پایا و علفی، از خانواده نخودیان یا باقالیان (Faboideae) که دارای ساقه راست به طول ۲۰ تا ۶۰ سانتیمتر و گاهی بیشتر است. از مشخصات ظاهری انگشت عروس این است که، گل های فراوانی به رنگ گلی در طول ساقه آن می روید. میوه اش برجسته و منتهی به نوک باریک و غالبا خمیده است. این گیاه بویی نامشخص و مزه ای کمی شیرین و سوزاننده دارد. انگشت عروس شامل قطعات مکعبی شکل ریشه ها، به قطر یک تا دو سانتیمتر و به رنگ خاکستری یا قهوه ای سیاه است. ریشه ها در مقطع عرضی سفید رنگ و در ناحیه میانی دارای خطوط فراوان و در بیرون، به صورت نامنظم فرو رفته و گود است.
اندام قابل استفاده:
اندام قابل مصرف انگشت عروس (خارخر)، ریشه آن می باشد.پودر ریشه انگشت عروس به رنگ قهوه ای سوخته دیده می شود.
ترکیبات موثر شیمیایی:
ترکیبات اسانسی (کمتر از یک درصد)، ایزوفلاونوییدها، تری ترپن ها و استرول ها می باشد.
خواص دارویی و درمانی:
- از گیاه انگشت عروس به عنوان مدر استفاده دارویی می شود.
- خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد.
- در درمان و پیشگیری از بیماری نقرس موثر است.
- ضد رماتیسم است.
- به طور سنتی برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه مفید است.
- برای درمان گر گرفتگی کاربر دارد.
- خاصیت ضد التهابی دارد.
- خاصیت ضد باکتریایی و ضد عفونی کننده مجاری ادرار را داراست.
مناطق رشد و پراکنش:
گیاه انگشت عروس (خارخر) پوشیده از خار است و غالبا در نواحی خشک و زمین های لم یزرع یا کنار جاده ها می روید. انگشت عروس در بیشتر نقاط اروپا و آسیا پراکنده است و به صورت خودرو در کشورهای جنوب شرقی اروپا بهره برداری می شود. از رویش گیاه انگشت عروس (خارخر) در استان های مرکزی، بلوچستان و یزد ایران گزارش شده است.
منابع:
سایت عطارک (https://attarak.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
این باباآدم نام یک گونه از سرده باباآدم است.
باباآدم با نام های دیگر باردان، فیلگوش و آراقیطون گیاهی است از تیره گل ستاره ای ها و گروه کاسنی ها ، علفی، و چند ساله ، با برگهایی بزرگ و دارای ساقه منشعب به طول ۸۰ سانتی متر تا ۱.۵ متر و حتی بیشتر. ریشه ای دراز به قطر انگشت با ظاهر دوکی شکل و به رنگ قهوه ای دارد ولی اگر شکسته شود، در مقطع، رنگ تقریبا سفید نشان می دهد.
سطح خارجی میوه گیاه نیز پوشیده از تارهای ریزی است به طوری که وجود آن ها سبب می گردد که به سهولت به دست بچسبد. وجود این حالت باعث می شود که میوه بر اثر چسبیدن به پشم و پوست حیوانات، مخصوصا گله های گوسفند، به مناطق دوردست انتقال یابد و با این عمل وسعت پراکندگی گیاه پیوسته افزایش حاصل کند.
اندامهای مورد استفاده:
ریشه، برگ و تخم گیاه، به هر دو صورت تازه و خشک مورد استفاده قرار می گیرند.از ریشه این گیاه استفاده طبی به عمل می‌آید پس از خارج کردن ریشه بابا آدم از خاک آن را به خوبی شسته و به قطعات کوچک سه سانتیمتری تقسیم کرده و در اثر حرارت خورشید یا در کوره‌های مخصوصی خشک می‌کنند.
ترکیبات شیمیایی:
ریشه‌های آن دارای موادی همچون رزین، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و ویتامین است.
خواص دارویی ودرمانی:
طرفداران طب سنتی ریشه این گیاه را جوشانده و از آن استفاده می‌کنند. از نظر طب قدیم ایران ریشه بابا آدم سرد و خشک است.
- بهترین تصفیه کننده خون است و خون را تمیز کرده و سموم را از بدن خارج می کند.
- جوش های صورت و کورک را برطرف می کند،
-ادرار آور و معرق است،
- سیستم لنف بدن را تمیز می کند،
- بیماری های پوستی نظیر اگزما، گل مژه و زخم ها را برطرف می کند،
- تورم را از بین می برد،تقویت کننده بدن است و آب آوردن بدن را درمان می کند،
- جوشانده برگ های بابا آدم را در معالجه سرگیجه و رماتیسم بکار می برند،
- جوشانده تخم بابا آدم ضد عفونی کننده است،
- در معالجه ذات الریه بکار می رود،
- تب حاصل از بیماری مخملک را برطرف می کند،
- در معالجه یبوست موثر است و هضم غذا را تسریع می کند،
- نقرس را برطرف می کند،
- درد سیاتیک را آرام می کند،
- در برطرف کردن کمر درد موثر است،
- کهیر را برطرف می کند،
- گیاه بابا آدم به علت آهن فراوان می‌تواند در رنگ پریدگی و درمان کم خونی کمک بسیاری کند،
- ریشه بابا آدم را له کرده و یا بجوشانید و آن را روی کورک یا اگزما بمالید تا آن را برطرف کند،
- برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت آن جوشانده غلیظ ریشه بابا آدم را به سر می مالند.
* برای آشنایی با سایر خواص شگفت انگیز بابا آدم و نحوه نگهداری آن به قسمت اطلاعات فنی - دانش و فناوری مراجعه بفرمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
در باغچه و کنار آبها و یونجه زارها مراتع و مزارع می‌روید.
همچنین این گیاه در دشت ها و نواحی مرطوب و سایه دار، تا ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ متری نواحی معتدل اروپا و آسیا می روید.
بابا آدم در بعضی از نقاط ایران به حالت وحشی می‌روید. این گیاه در اطراف تهران، البرز، راه چالوس، کرمان، رودبار، تفرش، اروپا، شمال آمریکا و همچنین در منطقه وسیعی از نواحی کوهستانی و یا در ارتفاعات کم شمال ایران مانند گیلان، مازندران، گرگان، آذربایجان، همچنین در خراسان و بعضی از نواحی جنوب ایران پراکندگی دارد.
* پراکنش در ایران:
گرگان: علی آباد (کتول)
مازندران: بین عباس آباد و شاهی سابق.
گیلان: رودبار، کوشک (باغ محسنی) در ارتفاعات ۳۵۰ متری در زیر درختان زیتون، ایسپیلی ییلاق.
آذربایجان: ۱۸ کیلومتری مرند، قره داغ، حسن بگلو، نعمت آباد نزدیک تبریز.
همدان: حيدر. اراک. بختیاری در ۲۱۰۰ متری.
جنوب ایران، کرمان: قرية العرب، راهبو در ۲۶۰۰ متری،
مشرق ایران: خراسان.
تهران: شهرستانک در ۱۷۰۰ متری، لشگرک، بین توچال و دماوند در ۲۳۰۰ متری. قزوین. البرز.
منابع:
سایت آیدانا
وبلاگ http://plants-lover.blogfa.com
سایت خبرگزاری برنا (www.borna.news)
سایت تابناک جوان (https://tabnakjavan.com)
بابونه گیاهی است دائمی و کوچک به ارتفاع تقریبا ۳۰ سانتیمتر دارای بویی معطر که در چمنزارها و اراضی شنی می‌روید.همانطور که در عکس مشاهده می کنید ساقه آن به رنگ سبز مایل به سفید ، برگهای آن کوچک متناوب و دارای بریدگیهای باریک و نامنظم و پوشیده از کرک است . گلهای آن مجتمع در یک طبق که بطور منفرد در انتهای ساقه گل دهنده در تابستان ظاهر میشود. در هر طبق گلهای سفید در اطراف و گلهای زرد در قسمت وسط قرار دارند.
بابونه گیاهی ظریف اما سرسخت است که همه ما آن را به عنوان گیاهی دارویی می‌شناسیم. علاوه بر مصارف دارویی، گل بابونه را می‌توان به صورت خام یا پخته در سالاد و غذا هم مصرف کرد!
بابونه را می‌توان در پاییز و بهار کاشت که کشت بهاره این گیاه از هفته دوم اسفند شروع میشود.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختی است به ارتفاع ۸ متر، بدون خار با شاخه های کوتاه متعدد به رنگ خاکستری، برگها تخم مرغی، سرنیزه ای یا بیضوی، گلبرگها سفید یا قرمز، میوه شفت بیضوی مورب یا کشیده می باشند.
بادام نوعی میوه است، از تیره گل سرخیان (Rosaceae)، که درخت آن بومی ایران و کشورهای اطراف و آسیای مرکزی است، اما در مناطق بسیاری کشت میشود.امروزه در بعضی نواحی مانند چین نیز به حالت وحشی دیده می شود و چنین احتمال می رود که این درخت در قرون ۱۱ و ۱۰ قبل از میلاد مسیح در چین وجود داشته است.
اندام مورد استفاده:
میوه، برگ، گل و پوست درخت
ترکیبات شیمیایی:
بادام شیرین دارای قند, مواد معدنی, پروتئین , آهن, فسفر, پتاسیم , کلسیم و ویتامین آ است،همچنین دارای ۵۰-۵۵% روغن (در بادام تلخ، ۴۰-۴۵%)، ۲۳-۲۵% مواد آلبومینوئیدی، اولسین، صمغ، موسیلاژ، املاح معدنی (۳-۴%) می باشد.
خواص دارویی و درمانی:
بادام شیرین گرم و تر است.
- پاک زداینده و ملین
- افزایش دهنده قدرت تولیدمثل در مردان و قدرت تولید مثل در زنان می باشد.
- تقویت کننده لثه و دندان است.
- روغن آن هم برای درمان بی خوابی خیلی تاثیر گذار است.
- همچنین برگ آن ضد انگل است.
- روغن بادام شیرین همراه با آب لیموترش تازه هر شب یک قطره برای رفع قرمزی چشم مفید است.
- روغن بادام شیرین مصرف خوراکی با اثر ملین داشته و موجب رفع التهاب روده بزرگ می شود.
- استفاده موضعی این روغن موجب التیام سوختگیها و التهابها شده و رفع خارش پوست در نتیجه اگزما می شود.
- درمان خراشیدگی شکم و زخم امعاء، ورم کبد، سنگ کلیه، جذام
- مفید برای تقطیر بول (قطره قطره آمدن ادرار)
- همچنین در درمان بیماری هایی چون سعال (سرفه کردن)، درد معده، سل، جدری،حصبه ( سرخچه ، سرخک)، مالیخولیا، قطرب(اسکیزوفرنی)، عرق النساء (سیاتیک) نیز مفید و موثر است.
مناطق رشد و پراکنش:
بادام در ایران ۲۰ گونه درختی و درختچه ای خاردار و بدون خار دارد. در اغلب نقاط معتدله، معتدله سرد، در استانهای آذربایجان، کرمانشاهف اراکف لرستان، اصفهان، یزد، فارسف کرمان، خراسان و تهران به حالت کاشته شده دیده می شود.
منابع:
سایت مشرق نیوز (mshrgh.ir/۱۱۳۷۰۵۴)
سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز (https://ftm.tbzmed.ac.ir/)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
بارهنگ سرنیزه ای گیاهی بوته ای، چندساله، به ارتفاع تا ۵۰ سانتی متر و از خانواده بارهنگ و دارای برگ، دانه و ریشه با خواص دارویی است.
مواد مؤثره:
بارهنگ سر نیزه ای دارای موسیلاژ، کاتالپین، کاروتنوئید، آنزیم ها، اسید سالیسیلیک، ویتامین C و تانن هاست.
خواص دارویی و درمانی:
- درمان آفتاب سوختگی :عصاره برگ های تازه بارهنگ را خارج کرده و آن را روی موضع آسیب دیده بمالید.
- برگ این گیاه نیز به طور موضعی برای رفع جوش های صورت مفید است .
- برگ گیاه بارهنگ سرنیزه ای التیام دهنده ای مفید است و طبیعت ضد التهاب آن سوزش و جوش ، خارش را تسکین می دهد.
- دانه آن ملین، ضد آسم، ضد سرفه و دندان درد است.
- درمان آکنه و روزاسه
- از بین بردن لک
- درمان مسمومیت خونی
- از بین برنده شوره سر: خاصیت ضدعفونی کنندگی و ضد میکروبی این گیاه پوست سر را از عفونت و شوره سر محافظت می کند.
- بارهنگ درمانی طبیعی برای بیماری های التهابی مثانه و کلیه ها می باشد. ادرار اور طبیعی و مسکن است و ادرار کردن مکرر را ممکن می سازد در نتیجه سموم را از کلیه ها و مثانه پاکسازی می کند همچنین در تسکین آماس در مسائل مختلف سلامتی نیز موثر است هم چنین می تواند به عنوان درمانی موثر برای خیس کردن بس تر کودکان به کار رود.
- خاصیت قابض این گیاه می تواند در مورد خونریزی کوچک مورد استفاده قرار گیرد.
- بهبود مسائل پس از زایمان: در حالی که طبیعت قابض آن به کنترل خونریزی کمک می کند این گیاه به از بین رفتن جفت نیز کمک می کند مشخص است که اثرات مثبت آن بر کنترل گرفتگی عضلات مرتبط با بهبود پس از زایمان دارد. هم چنین به رحم بعد از تولد کودک کمک می کند.
- مناسب برای دستگاه گوارش: یک فنجان چای بنوشید و یا از برگ های آن در سالاد استفاده کنید تا التهاب معده را تسکین دهید. هم چنین به بهبود دستگاه گوارشی و حتی مبارزه با یبوست در یک روش سالم کمک می کند. درمان موثر برای اسهال، برگ بارهنگ درمانی موثر برای زخم معده، سوهاضمه، و اسهال خونی است.
- کمک به بهبود دیابت
مناطق رشد و پراکنش:
این گیاه به صورت علف هرز در اراضی کشاورزی، باغ ها و مناطق مرطوب کوهستانی سراسر کشور می روید.
منابع:
سایت آف ترای (https://offtry.com/%D۸%A۸%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸۷%D۹%۸۶%DA%AF-%D۸%B۳%D۸%B۱%D۹%۸۶%DB%۸C%D۸%B۲%D۹%۸۷-%D۸%A۷%DB%۸C-plantago-lanceolata/)
سایت مؤسسسه فرهنگی هنری خراسان (http://khorasnshomali.khorasannews.com/newspaper/BlockPrint/۱۵۶۸۲۰)
سایت نمناک (https://namnak.com/%D۸%AE%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۸%B۵-%D۸%A۸%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸۷%D۹%۸۶%DA%AF.p۴۶۲۷۳)
گیاهشناسی:
گیاهی است پایا با بن و ریشه‌ای کوتاه، ساقه آن به طول ۸ الی ۵۰ سانتیمتر، متعدد، ایستاده یا خیزان که بدون شیار است و کمی از برگها بلندتر یا هم اندازه آنهاست. برگها به شکل تخم مرغی پهن هستند که ۳ الی ۹ رگبرگ قوی و برجسته دارند. حاشیه برگ کامل یا سینوسی است. گل‌ها اسفنجی متمایل به قهوه‌ای هستند که در خوشه‌های دراز استوانه‌ای قرار گرفته اند. دانه‌های گیاه تیره رنگ، کوچک و تخم مرغی شکل و در میوه‌ای پوشینه که به صورت کپسول تخم مرغی بوده و دارای ۲ خانه و محتوی ۴ الی ۸ دانه می‌باشد، قرار دارند.
بارهنگ در خاکهای فشرده به خوبی رشد می کند. توانایی این گیاه برای رشد در انواع خاکهای فشرده باعث می شود گیاه مناسبی برای احیای خاک باشد.
این گیاه به نور کامل آفتاب نیاز دارد ولی در شرایط نیمه سایه هم رشد می کند. فصل گلدهی آن در اواخر بهار و تابستان است.
این گیاه خاکهای شنی لومی را ترجیح می دهد و نیازمند خاکهای زهکشی شده است. بارهنگ به سرمازدگی حساس نیست و تا دمای ۵ درجه را به خوبی تحمل می کند.
بخش مورد استفاده:
دانه و برگ
مواد مؤثره:
ترکیبات اصلی در بارهنگ aucubin (ضد میکروب)، allantoin( تحریک رشد سلولی و ترمیم بافتها) و موسیلاژ( کاهش درد) است. از ترکیبات دیگر بارهنگ می توان به ursolic acid، فلاونوئیدها و asperuloside اشاره کرد. بارهنگ دارای مقادیر زیادی کلسیم، ویتامین A، C و K است.
خواص دارویی و درمانی:
طبیعت این گیاه سرد و خشک است.
- شهرت درمانی قابل توجه بارهنگ در درمان گوش درد، دندان درد و شب ادراری است.
- قابض، زداینده، مقوی کبد و باز کننده انسداد‌ها می‌باشد.
- عصاره آن تسکین دهنده تشنگی است.
- برای تباهی گوارش، سل، استفراغ خونی، انسداد طحال و کبد و ضعف آنها و رفع صرع، زخم ریه و انسداد کلیه، سوزش ادرار، و جریان زیاد خون قاعدگی و خون بواسیر مفید است.
- ضماد و پاشیدن پودر آن برای خالی شدن چرک، خشک کردن و بهبودی و التیام زخم‌ها و ورم آنها و سوختگی با آتش، زخم‌های بدخیم وپیش رونده و خوره مفید است.
- چکاندن آب آن برای درد گوش و بیماری‌های چشم و گذاشتن آن در واژن جهت درد رحم مفید است.
- ضماد آن با نمک سمیت زخم سگ هار را رفع میکند.
- در دهان چرخاندن پخته آن جهت بیماری‌های دهان و درد دندان مفید است.
*مضر کلیه و مصلح آن عسل است. عصاره آن مضر طحال و مصلحش مصطکی می‌باشد. مصرف بیش از اندازه آن باعث کاهش فشار خون می شود. زنان باردار نباید از این گیاه استفاده کنند زیرا باعث سقط جنین می شود. در برخی افراد ممکن است ایجاد حساسیت کند. این گیاه به دلیل داشتن مقادیر بالایی از ویتامین K برای انعقاد خون کاربرد دارد و در نتیجه با Warfarin که برای کاهش انعقاد خون تجویز می شود تداخل دارویی دارد.
مناطق رشد و پراکنش:
در جهان: نویس – دولئون(۱۶۸۰-۱۸۰۰)فوجرد – کاسوا(۲۰۰۰)
در ایران: در اطراف تهران، ری، کرج، لاهیجان، رشت. گرگان: کتول. مازندران: کندوان در ۲۶۰۰ – ۳۰۰۰ متری. آذربایجان: تبریز، سراب، ارومیه به کردستان. کرمانشاه. لرستان: بیشه. خرم آباد، همدان، بروجرد.
منابع:
سایت فردا (https://www.fardanews.com/fa/news/۸۱۷۴۲۰/%D۸%A۲%D۸%B۴%D۹%۸۶%D۸%A۷%DB%۸C%DB%۸C-%D۸%A۸%D۸%A۷-%DA%AF%DB%۸C%D۸%A۷%D۹%۸۷-%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸۸%DB%۸C%DB%۸C-%D۸%A۸%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸۷%D۹%۸۶%DA%AF-%DA%A۹%D۸%A۸%DB%۸C%D۸%B۱)
سایت صدا و سیمای مرکز قم (http://qom.irib.ir/article/۴۲۵۶۱۲۱۱)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/Plant.aspx?Name=plantago-major&cid=۷۰۸۷)
سایت آیدانا (https://aydana.com/plantago-major/)
نامهای دیگر: کما یا قاسنی واصطلاحاً به آن مونه ای نیز می گویند.اراکی ها و تفرشی ها به آن بالنبو و ساکنین کوه دنا به آن انگدون میگویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
باریجه گیاهی خودرو از خانواده چتریان می‌باشد. از شیره ریشه آن ماده‌ای معطر گرفته میشود که در زبان‌های اروپایی galbanum خوانده میشود و کاربرد دارویی دارد. باریجه گیاهی پایا با ساقه ضخیم به ارتفاع ۱ تا ۲ متر و برگهایی به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از تار به طول ۳۰ سانتیمتر بوده، رشد گیاه به صورت روزت بوده و از سن پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی وارد میگردد. گیاه باریجه در طول عمر تنها یک بار به گل نشسته و بذر می‌دهد و پس از آن از بین می‌رود. گلهای آن زرد و مجتمع به صورت چترهای مرکب و عموماً به صورت دستجات فراهم در قسمت‌های فوقانی ساقه ظاهر میگردد. میوه بیضی شکل و دراز به طول ۲/۱۲ تا ۲/۱۵ میلی‌متر و عرض ۸/۵ تا ۸/۶ میلی‌متر می‌باشد که کناره آن باریک‌تر از نصف قسمت محتوای دانه می‌باشد. ریشهٔ آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است. با بریدن لایه‌ای نازک از این ریشه مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می‌زند که در اثر گذشت زمان که در اصطلاح «مدار» خوانده میشود به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ می‌دهد.
اندام مورد استفاده:
اولئوگم رزین مهم ترین محصول مورد مصرف طبی باریجه است که بر اثر گزش حشرات، خراش طبیعی یا ایجاد شکاف بر روی ساقه گیاه به خارج ترشح می شود و پس از چند روز شیره حاصل در مجاورت هوا سفت شده و از گیاه جدا می شود. این گم باریجه، دارای بوی قوی، معطر و نافذ و طعم گس و تلخ می باشد که به دو شکل سخت و نرم عرضه می شود.
ترکیبات شیمیایی:
مهم ترین محصول گیاه باریجه الئو گم رزین است که از اسانس، رزین و صمغ تشکیل شده است. این ماده دارای ۵ تا ۳۰ در صد اسانس، ۵۰ تا ۷۰ در صد رزین، ۲۰ تا ۴۰ در صد مواد صمغی، ۱ تا ۱۰ در صد رطوبت ومواد معدنی است. اسانس باریجه حاوی مواد مانند بتا پینن۵، الفا پینن، دلتا تری کارن۶، میرسن۷ و لیمونن است. هم چنین الکل های ترپنی مانند لینالول۸، ترپینول، بورنئول۹ و استات های آن ها است. مهم ترین مواد از گروه سزکوئی ترپن باریجه شامل: کادی نن، گئول۱۰، گالبانول ۱۱ و مشتقات اودسمول است.
در گم باریجه هم چنین ازولن ها، استرهای تیول، پیرازین ها و ان دکاتیئن وجود دارد. استرهای تیول، پیرازین ها و هیدروکربن های با اسکلت غیر ترپنی ترکیباتی هستند که با مقادیر کم و ساختمان های کاملاً متفاوت و آستانه بوی پایین مسئول بوی مخصوص و قوی باریجه می باشند.
خواص داروئی و درمانی:
بر اساس نظر طب ایرانی باریجه دارای طبع خیلی گرم و خشک است
- در کتاب معتبر مارتیندل اثرات آنتی اسپاسم، اکسپکتورانت و کارمیناتیو آن ذکر شده و کار برد اصلی آن را در صنایع غذایی به عنوان طعم و عطر دهنده معرفی کرده است.
- خواص درمانی آن شامل اثرات نیرو بخش، ضد تشنج، دفع درد معده، مقوی معده و ترمیم کننده زخم های سطحی است.
- هم چنین اثرات شیر افزا، ضد عفونی کننده، مقوی رحم و ملین آن گزارش شده است.
- اثر ملین، گرم کننده و محلل گاز و نفخ برای آن ذکرشده و برای تنگی نفس و سرفه کهنه و نرم کردن سینه مفید است.
- باریجه در طب سنتی ایران به صورت خوراکی به عنوان مقوی معده، ضد نزله و ضد تشنج معرفی شده است.
- در طب گذشته سایر ملل باریجه در در درمان تنگی نفس و رفع سرفۀ مزمن مصرف می‌شده است.
- هم چنین بر اساس دانش گذشته گان باریجه اثر نیروبخش، ضد نزله و ضد تشنج دارد و همراه با انغوزه به عنوان درمان اختلال عصبی مصرف دارد.
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاه در مناطق کوهستانی مرکزی و شمال شرق ایران می‌روید. گیاه باریجه عموماً در کوهستان ها و در ارتفاعات بالای ۲۰۰۰ متر از سطح دریا به ویژه مناطق زنجان، تهران (شهرستانک) دماوند، ارتفاعات کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری رویش دارد.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت غذا (https://ghazaa.com/)
نامهای دیگر: باقالا، باقلا، باقالی، باقله یا باقلی
گیاهی است یک ساله، از خانواده بقولات که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد. دارای برگهای تخم مرغی شکل و میوهٔ غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله یا باقلا گفته میشود. برگهای آن متناوب و مرکب است. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
اندامهای مورد استفاده:
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند.
ویتامین ها و ترکیبات شیمیایی:
باقلا از ویتامین ها و مواد معدنی همچون آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است. باقلا یکی از غنی ترین منابع فیبر و پروتئین در میان مواد غذایی است. به‌طوریکه در هر ۱۰۰ گرم باقلا ۲۶ میلی‌گرم پروتئین و ۲۸ میلی‌گرم فیبر وجود دارد. در میان مواد غذایی، باقلا یکی از موادی است که بیشترین مقادیر فولات را دارد.
دیویسین، کان‌ویسین و ایزورامیل موادی هستند که در باقلا وجود دارند؛ این مواد شیمیایی خاصیت اکسیدکنندگی دارند. برای همین هم افراد مبتلا به فاویسم باید از باقلا دوری کنند.
باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند.
مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.
خواص دارویی و درمانی:
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
- فولات برای سوخت و ساز انرژی مفید است و انرژی زیادی به انسان می دهد. همچنین به تولید گلبول‌های قرمز سالم‌تر کمک میکند و برای خانم‌های باردار هم فواید بسیاری دارد.
- برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف باقلا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و افسردگی را هم کاهش می‌دهد.
- خواص باقلا در کمک به کاهش فشار خون و کاهش خط ابتلا به بیماری های قلبی بسیار موثر است.
- فولات موجود در باقلا می‌تواند خطر اختلالات مادرزادی را کاهش دهد.
- باقلا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. فقط یک لیوان باقلا می‌تواند ۳۶ درصد از میزان منگنز موردنیاز بدن شما را تأمین کند. منگنز فواید زیادی برای بدن دارد؛ به‌ویژه برای استخوان‌ها مفید است. منگنز کمک میکند حجم استخوان‌ها بیشتر شوند و کمبود کلسیم را بهبود می‌بخشد.
- به تقویت سیستم عصبی کمک میکند: اگر به کمبود آهن مبتلا هستید، اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد و احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. این مسئله ممکن است به آنمی منجر شود. خوردن باقلای سرشار از آهن می‌تواند خستگی و علائم دیگر آنمی را از بین ببرد.
- باقلا می‌تواند اندامهای حرکتی شما را تقویت کند و به کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک کند. البته اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، قبل از خوردن باقلا با پزشک خود مشورت کنید.
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
نقاط رشد و پراکنش:
بومی : اروپا و آسیا
باقلا به عنوان یک محصول زمستانه و روز بلند در سطح وسیع در مناطق گرمسیری با زمستان ملایم و در ارتفاعات زیاد (بالاتر از ۱۲۰۰ متر از سطح دریا) کاشته میشود. دامنه کشت این گیاه از حدود ۹ درجه شمالی تا بیش از ۴۰ درجه شمالی و از سواحل تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد امتداد دارد.
باقلا محصول فصل خنک با دامنه دمایی (۱۳-۵) و (۲۷-۲۲) درجه سانتیگراد برای جوانه زنی است و پس از جوانه زنی تا ۴ برگی شدن، سرمای تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود، رشد و نمو مطلوب و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد است.
به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی و جوی، درجه حرارت محیط و خاک قابل کشت باقلا، زمان کشت آن هم در مناطق مختلف متغییر است، بهترین زمان کشت زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان نیز شروع نشده باشد، بنابراین بهترین زمان کشت برای کشت پاییزه نیمه دوم مهر تا اوایل آذر ماه می‌باشد
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت چطور (www.chetor.com)
سایت دلگرم (www.delgarm.com)
سایت www.sfim.ir
سایت https://lib.salamkeshavarzco.ir/
خصوصیات گیاهشناسی:
بذرالبنج، بنگ دانه نام یک گونه از سرده بذرالبنج و از خانواده سیب زمینیان Solanaceae است. بنگ دانه گیاهی علفی و بوته ای است که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتی متر می رسد. این گیاه اصولاً دوساله است، ولی انواع یکساله آن نیز وجود دارد. برگ ها تقریبا مثلثی و نوک تیز و دارای بریدگی های نسبتاً عمیقی هستند؛ به طوری که به لوب هایی نامساوی و نوک تیز تقسیم شده اند. طول برگ ها به ۲۰ و عرض آنها به ۷ سانتیمتر می رسد و در قسمت انتهایی ساقه بدون دمبرگ می باشند. رنگ برگ ها سبز روشن است. گل های گیاه اکثراً زرد کمرنگ می باشد و شبکه ای ظریف به رنگ بنفش یا ارغوانی سطح گلبرگ ها را پوشانده که خود یکی از کلیدهای شناسایی گل های بنگ دانه است. این گل ها اکثرا در یک طرف ساقه با فواصل نسبتاً منظم قرار می گیرند و در قسمت انتهایی ساقه به صورت مجتمع درمی آیند. گل ها پس از رشد کامل به میوه ای پوشینه تبدیل می شوند که حاوی تعداد زیادی دانه های کروی و ریز است که به رنگ قهوه ای کمرنگ می باشند. میوه پوشینه که حدود نیم سانتیمتر قطر دارد. با کاسبرگ های کوزه مانند که پنج نوک تیز در دهانه دارند، محصور شده و دیده نمی شود. گیاه بنگ دانه و به خصوص دانه های رسیده آن بسیار سمی است؛ به طوری که می تواند باعث مرگ شود.
دوران گل دهی : خرداد تا شهریور زمان برداشت برگ ها :خرداد تا مرداد و برداشت دانه ها : شهریور
قسمت مورد استفاده:
برگ و دانه های آن
ترکیبات شیمیایی:
گیاهان جوان بیشتر حاوی هیوسین و مقدار کمتری هیوسیامین هستند؛ در حالی که گیاهان رسیده مقدار بیشتری هیوسیامین دارند و آلکالوئید اصلی آنها را تشکیل می دهد. مقدار آلکالوئیدها در ریشه این گیاه ۰/۱۶ درصد، در دانه ها ۰/۱ درصد و در برگ ها تا ۰/۰۸ درصد می باشد. ترکیبات مهم دیگر شامل رزین، تانن، موسیلاژ و آلکالوئیدهای آپوآتروپین، آتروپین، کوسکوهیگرین، کلوین، اسکوپین، پیریدین، تروپین و اسکوپولین است. همچنین، ترکیبات دیگری از جمله اسیدبوتیریک، کومارین و گلوکوزید تلخ هیوسی پیکرین در گیاه وجود دارد.
خواص دارویی و درمانی:
در طب سنتی از برگهای خشک آن استفاده می‌شده‌است.
نوعی بنگ دانه نیز موجود است که یکساله می باشد ولی نوع دو ساله آن اثر داروئی بیشتری دارد. از دانه این گیاه روغن زرد مایل به سبزی استخراج می شود که مصارف داروئی و درمانی دارد.
- این گیاه دارای خاصیت ضد تشنج و آرام کننده و مخدر می باشد.
- این گیاه بازکننده مردمک چشم بوده و خواب آور نیز هست و افرادی که به عللی نمی توان برای آنان مرفین تجویز نمود مانند بعضی بیماران عصبی و اختلالات دماغی از این گیاه استفاده میگردد.
- در سرفه های تشنجی، برنشیت های مزمن، دردهای عصبی، داءالرقص، نقرس، احساس چنگ زدگی در معده، هیستری (حمله، ترس)، هیجانات می توان از این گیاه استفاده نمود.
- از روغن دانه های این گیاه بیشتر برای ضماد بخصوص در دردهای روماتیسمی، مفاصل و نقرس استفاده می شود.
استفاده ها و فرآورده ها:
از بذر این گیاه برای ساخت تسبیح استفاده میشود و به اثرات رفع چشم زخم و از بین بردن سموم برای آن قائل هستند. گاهی به این نوع تسبیح «سندلوس شور» هم گفته میشود.
به صورت پودر و پماد نیز استفاده می شود.
مناطق رشد و پراکنش:
در جهان: منشاء بنگ دانه اروپا و آسیا بوده و در بعضی از نقاط جهان به عنوان علف هرز رشد میکند. اخیراً در آمریکای شمالی بومی سازی شد.
در ایران:در مناطقی نظیر آذربایجان و استانهای مرکزی در مزارع بایر, مراتع و زمینهای کم حاصل به وفور به چشم می خورد.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
سایت پوپونیک (https://poponik.com)
سایت داروشفا طرقبه (http://daroushafa.com)