سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
خصوصیات گیاهشناسی:
بابونه زرد گیاهی از تیره کاسنی، دو ساله یا پایا است. دارای ساقه خشن، ساده یا منشعب و برگ هایی زاویه دار است. برگ های این گیاه منقسم، باریک، کشیده و نیزه ای شکل، صاف و فاقد کرک است که به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند.
از مشخصات آن این است که کاپیتول های آن دارای گل های زبانه ای و لوله ای زرد رنگ می باشد و این خود بهترین وسیله تشخیص آن از گونه های دارویی دیگر بابونه است. بعضی از نمونه های آن، به ندرت ممکن است فقط دارای گل های لوله ای باشند. انولوکر خارج کاپیتول ها نیز از براکته های متعدد تشکیل می شود. بابونه زرد در فاصله اواخر اردیبهشت تا مرداد گل می دهد. میوه آن تقریبا سفید رنگ است و ۵ خط در طول خود دارد.
زیرگونه های مختلفی از بابونه زرد وجود دارد که مهمترین آنها شامل: australis ، euxina ، fussii ، gaudium-solis ، parnassica ، sancti-johannis و virescens می باشد.
بابونه زرد بومی اروپا، نواحی مدیترانه ای و غرب آسیا است.
ترکیبات شیمیایی:
گل های بابونه زرد دارای گزانتوفیل، کاروتن (به مقدار کم) و یک ماده رنگی زرد قابل استخراج است.
شرایط محیط رشد:
اگرچه بابونه در کشت پاییزه قادر است سرمای زمستان را تحمل کند ولی برای گلدهی نیازی به گذراندن سرما (بهاره شدن) ندارد، بطوری که در کشت بهاره گیاهان نیز به گل می روند. بابونه به سرما حساس نیست ولی چنانچه در فصل بهار در مرحله گلدهی با سرما مواجه شود، تأثیر سویی بر عملکرد گل خواهد داشت.
بذر این گیاه برای رویش به نور نیاز دارد. این گیاه در طول رویش نیز به نور کافی نیازمند است به طوری که از مرحله تشکیل غنچه تا کامل شدن گل ها به مقادیر زیادی نور محتاج است. گیاهانی که در سایه کاشته می شوند مقادیر بسیار کم اسانس و کامازولن خواهند داشت.
بابونه زرد در هر نوع خاکی می روید اما خاک های سبک شنی همراه با مقادیر فراوان ترکیبات آهکی، خاک های بسیار مناسبی برای کشت آن هستند.
تکثیر:
کشت بابونه زرد توسط بذر و به دو روش مستقیم و غیر مستقیم (خزانه کاری) انجام می گیرد. از آنجا که نور نقش عمده ای در جوانه زنی بذر دارد، بذرها را باید به صورت سطحی در زمین کشت کرد. پس از کاشت نیز غلتک مناسبی باید زده شود.
خواص دارویی و درمانى:
- بابونه زرد اشتها آور و التیام دهنده زخم هاست.
- میوه آن دارای یک ماده روغنی تلخ با اثر مسهلی است.
- به همراه گیاهان تخم گشنیز، گل گاوزبان و گل سرخ مؤثر در بهبود انواع میگرن
- به همراه تخم زنیان و زیره سیاه مؤثر در دفع سنگ صفرا و بادهای رماتیسمی
- برای دفع نفخ و باد شکم مفید است.
- ابوعلی سینا فرموده است که شستن سر با گل های بابونه زرد یا سفید، مو را روشن کرده و ریزش مو و موخوره را دفع می نماید و با پیدا کردن ماده Apigenin که مؤثر در رنگ روشن است نیز این نظریه ابوعلی سینا به اثبات رسیده است.
- از اسانس بابونه زرد در تهیه صابون های ضد جوش صورت و شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو استفاده می شود.
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاه به حالت وحشی در دامنه های سنگلاخی و آفتاب گیر، به خصوص اگر جنس زمین آهکی باشد، می روید.
در جهان: در نواحی جنوب غربی اروپا مانند فرانسه و نواحی غربی آسیا مانند ایران پراکندگی وسیعی دارد.
در ایران: بابونه زرد در بسیاری مناطق ایران و در مناطق پر ارتفاع یا معتدل می روید. مازندران: پل ورسک در ارتفاع ۱۳۰۰ متری، ۶ کیلومتری مشرق زیراب، کوه نزوه، حسن آباد در دره چالوس. گیلان: لاهیجان، ایسپیلی، دره سفید رود در نزدیکی رودبار.
شمال غرب ایران: آذربایجان، دشت مرغان، بین مرند و صوفیان، قره داغ در ۲۰ تا ۲۵ کیلومتری اهر به سمت کالیبار در ارتفاعات ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ متری، ۲۶ تا ۳۶ کیلومتری جنوب شرقی شاهین دشت در ۱۵۰۰ متری، مشک عنبر، میانه، قره تپه، بین میانه و تبریز در ارتفاع ۱۰۰۰ متری، بین میانه و خلخال. کردستان: دیوان دره در ارتفاعات ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ متری، بین بانه و سقز، ۱۰۰ کیلومتری شمال مریوان به سمت سقز، ۱۰ کیلومتری شمال مریوان در ارتفاع ۱۸۰۰ متری، چهل چشمه، ۶۵ کیلومتری جنوب سنندج در ارتفاع ۱۴۰۰ متری.
اطراف تهران: دره لار در ارتفاعات ۲۱۰۰ تا ۲۲۰۰ متری. نواحی اطراف قزوین: گچسر در ارتفاعات ۱۹۰۰ تا ۲۳۰۰ متری، دره کرج در ۱۹۰۰ متری. کرمانشاه: شاهو. و همچنین درگلپایگان، اراک، زنجان و گرگان می روید.
منابع:
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
نامهای دیگر: بابونه گاو چشم، بابونه کبیر، کافور بوی، مخلصه
خصوصیات گیاهشناسی:
بابونه گاوی، مخلصه (نام علمی: Tanacetum parthenium) یا مترادف آن (نام علمی: Matricaria parthenium) یک گونه از سرده مینا می باشد. این گیاه از جنس بابونه‌های گاوی (Tanacetum) و از تیرهٔ گل‌ستاره‌ای‌ها است.
بابونه گاو چشم گیاهی علفی و چند ساله است. این گیاه متعلق به تیره کاسنی (گل ستاره ای ها) بوده و منشا آن قزاقستان، آسیای میانه و نواحی مدیترانه گزارش شده است.
ارتفاع این گیاه متفاوت است و بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین ۴۵ تا ۷۰ سانتی متر می باشد. ساقه مستقیم، چند ضلعی و دارای شیار های طولی بوده و رنگ آن سبز است و گاهی به علت تجمع آنتوسیانین ها، رنگ ساقه قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود. قسمت فوقانی انشعاب های فراوانی دارد. بخش پایینی ساقه به خصوص در گیاهان چند ساله ضخیم و چوبی می شود.
برگ ها، سبز روشن متمایل به زرد و دارای طعمی تلخ بوده و هنگام له شده بویی تند و معطر دارند. پهنک برگ به شکل تخم مرغ، منقسم و سطح آنها پوشیده از کرک های کوتاه است. طول برگ ها متفاوت بوده و بین ۳ تا ۱۲ (به ندرت ۱۵) سانتی متر است. برگ های قسمت پایینی گیاه دارای دمبرگ بلندی است که به طرف بالا دمبرگ ها کوتاه و تقریبا بدون دمبرگ می شوند.
گل ها در انتهای ساقه اصلی و ساقه های فرعی پدیدار می شوند. قطر گل ها بین ۶/۰ تا ۶/۱ سانتی متر است. اگر چه در برخی شرایط اقلیمی قطر گل ها به ۲ تا ۲/۲ سانتی متر هم می رسد. گل ها دو جنسی (نر – ماده) و خودگشن بوده و از دو نوع گلچه تشکیل شده اند. گلچه های لوله ای که زرد رنگ هستند و طول آنها به ۸/۱ میلی متر می رسد. این گلچه ها در ناحیه مرکزی گل دارند. گلچه های زبانه ای سفید رنگ بوده و طول هر یک از گلچه های زبانه ای به پنج تا هفت و به ندرت به ۱۲ میلی متر و عرض آن به دو تا چهار میلی متر می رسد. تعداد گلچه های زبانه ای ۱۲ تا ۲۰ عدد بوده که در اطراف گل قرار دارند.
میوه این گیاه فندقه و طول آن ۱ تا ۵ میلی متر است. وزن هزار دانه یک گرم می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
پیکر رویشی این گیاه حاوی اسانس و پارتنولید است.
مقدار اسانس پیکر رویشی و کیفیت آن به شدت بستگی به رقم، شرایط اقلیمی محل رویش و زمان برداشت گیاه داشته و بین ۲/۰ (دو دهم) تا ۶/۰ (شش دهم) درصد متفاوت است. مهمترین ترکیب های اسانس را کامفور، کریزانتیل استات، کامفن و پاراسمین تشکیل می دهد.
اندامهای مورد استفاده:
برگ های خشک شده یا قسمت های هوایی گیاه. عصاره به دست آمده از این گیاه دارویی، از سرشاخه‌های گلدار آن به دست می‌آید.
ماده مؤثره:
ماده مؤثر موجود در این عصاره پارتنولید است؛ که تأثیرات ضد التهابی، ضد اسپاسمی و ضد میگرنی دارد.
خواص دارویی و درمانی:
- پارتنولید از گروه سزکویی ترپن لاکتون ها است که نقش عمده ای در کاهش علائم و معالجه سر درد های میگرنی دارد.
- در درمان بعضی بیماریهای التهابی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فوق‌العاده تب بر است و برای رفع سردرد خوب است.
- در صورت مصرف منظم کاهش التهاب در آرتریت
- کاهش درد قاعدگی ، به عنوان سقط کننده جنین
- مفید در پسوریازیس ، دافع حشرات برای گزیدگی حشرات
نقاط رشد و پراکنش:
بابونه گاو چشم در اروپا، آمریکا و آسیا گسترش دارد.
بابونه گاوی در نواحی مرتفع ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد، در روستای لیند سوادکوه با ارتفاع ۲۰۰۰ متر در استان مازندران و در جنگل های ارسباران می‌روید.در نواحی روستاهای واقع در گرکن جنوبی از توابع شهرستان مبارکه استان اصفهان نیز یافت می شود.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
شرکت گیاهان دارویی زرین گیاه (www.zarringiah.com)
سایت مریض خونه (http://marizkhone.com/)
نامهای دیگر: در تالش به آن «میانز»، در رامسر و شهسوار «گارن» و در کلاردشت به آن «الم‌دلی» می‌گویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختی است از تیره گل سرخ،خزان پذیر، که بومی رشته‌کوه البرز، بخش‌هایی از اروپا و قفقاز و آسیای کوچک و جنوب تا شمال باختری آفریقا است.
این‌گونه به صورت پراکنده و اغلب با پلت، شیردار، راش و ممرز، تیپ آمیخته تشکیل می‌دهد. بارانک از میان‌بند تا بالابند دیده میشود و شباهت زیادی به درخت اَلَندَری دارد و تشخیص آنها مشکل است. از نظر علمی، بارانک و اَلَندَری دو گونه جدا هستند ولی جنگل‌نشینان، آنها را یکی می‌دانند.
ارتفاع آن به ۳۵ متر و قطرش به نیم متر می‌رسد.
برگهای آن دارای پهنکی با بریدگی‌های عمیق و دندانه دار و مرکب از ۵ تا ۹ لوب نوک تیز می‌باشد. پوست تنه درخت ناصاف بارانک، رنگ خاکستری تیره ولی شاخه‌های آن رنگ قهوه‌ای دارد. گلهای آن سفیدرنگ، مجتمع به صورت دیهیم و میوه‌اش خوراکی و شیرین به شکل گلابی کوچک یا بیضوی است و پس از رسیدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید که مطلوب حشرات است و چوب آن نیز مرغوب و خوش‌نقش است.
بارانک در خاکهای نیمه‌غنی می‌روید و مقطع عرضی تنه‌اش اغلب سینوسی شکل است و تا ارتفاع ۲۷۰۰ متر از سطح دریا دیده میشود. گل‌آذین خوشه‌ای دارد و بیشتر با بذر تکثیر میشود و از میوه‌اش، دوشاب تهیه می‌کنند. برگ و چوب زیبایی دارد و در پاییز برگهای رنگارنگی پیدا میکند.
قسمت های مورد استفاده:
میوه درخت دارای خاصیت دارویی است و از میوه این درخت دوشاب تهیه می کنند.همچنین چوب این گیاه می تواند، جایگاه ویژه ای از نظر تولید چوب با ارزش و دارای کیفیت داشته باشد.به همین دلیل آن را خاویار جنگل لقب داده اند. برگ و چوب زیبایی دارد و در پاییز برگ های رنگارنگ پیدا می کند.
ترکیبات شیمیایی:
سیانید هیدروژن،اسید های الی،قند و تانن.
نحوه کاشت و تکثیر:
از طریق قلمه های چوب نرم و یا کاشت بذر در تابستان و یا پیوند زدن در فصل زمستان امکان پذیر است.بذر بارانک سنگین است بیشتر با بذر تکثیر می شود.بارانک در خاکهای نیمه غنی می روید و مقطع عرضی تنه اش اغلب سینوسی شکل است. این درخت گونه ای نور پسند است .
خواص درمانی و دارویی:
-از میوه بارانک برای بند آوردن اسهال و اسهال خونی به صورت جوشانده استفاده می شود.
-میوه بارانک ضد روماتیسم و کاهش دهنده قند خون است.
- غیر از دانه های بسیار تلخ آن، در بقیه موارد مقادیر کم سیانید هیدروژن نشان داده شده است که برای تحریک دستگاه تنفس وبهبود گوارش و درمان سرطان مفید است .در غیر این صورت باعث نارسایی تنفسی و مصرف زیاد آن باعث مرگ میشود.
نقاط رشد و پراکنش:
در ایران، بارانک از جنگل‌های ارسباران در آذربایجان شرقی تا جنگل‌های گرگان پراکنده‌است و از گونه‌های کمیاب جنگل‌های شمال ایران به‌شمار می‌آید. چوب بارانک در اروپا قیمت بالایی دارد و به همین دلیل به آن «خاویار جنگل» لقب داده‌اند.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت گیاهجو (https://giahjoo.com/)
نامهای دیگر: باقالا، باقلا، باقالی، باقله یا باقلی
گیاهی است یک ساله، از خانواده بقولات که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد. دارای برگهای تخم مرغی شکل و میوهٔ غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله یا باقلا گفته میشود. برگهای آن متناوب و مرکب است. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
اندامهای مورد استفاده:
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند.
ویتامین ها و ترکیبات شیمیایی:
باقلا از ویتامین ها و مواد معدنی همچون آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است. باقلا یکی از غنی ترین منابع فیبر و پروتئین در میان مواد غذایی است. به‌طوریکه در هر ۱۰۰ گرم باقلا ۲۶ میلی‌گرم پروتئین و ۲۸ میلی‌گرم فیبر وجود دارد. در میان مواد غذایی، باقلا یکی از موادی است که بیشترین مقادیر فولات را دارد.
دیویسین، کان‌ویسین و ایزورامیل موادی هستند که در باقلا وجود دارند؛ این مواد شیمیایی خاصیت اکسیدکنندگی دارند. برای همین هم افراد مبتلا به فاویسم باید از باقلا دوری کنند.
باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند.
مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.
خواص دارویی و درمانی:
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
- فولات برای سوخت و ساز انرژی مفید است و انرژی زیادی به انسان می دهد. همچنین به تولید گلبول‌های قرمز سالم‌تر کمک میکند و برای خانم‌های باردار هم فواید بسیاری دارد.
- برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف باقلا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و افسردگی را هم کاهش می‌دهد.
- خواص باقلا در کمک به کاهش فشار خون و کاهش خط ابتلا به بیماری های قلبی بسیار موثر است.
- فولات موجود در باقلا می‌تواند خطر اختلالات مادرزادی را کاهش دهد.
- باقلا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. فقط یک لیوان باقلا می‌تواند ۳۶ درصد از میزان منگنز موردنیاز بدن شما را تأمین کند. منگنز فواید زیادی برای بدن دارد؛ به‌ویژه برای استخوان‌ها مفید است. منگنز کمک میکند حجم استخوان‌ها بیشتر شوند و کمبود کلسیم را بهبود می‌بخشد.
- به تقویت سیستم عصبی کمک میکند: اگر به کمبود آهن مبتلا هستید، اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد و احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. این مسئله ممکن است به آنمی منجر شود. خوردن باقلای سرشار از آهن می‌تواند خستگی و علائم دیگر آنمی را از بین ببرد.
- باقلا می‌تواند اندامهای حرکتی شما را تقویت کند و به کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک کند. البته اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، قبل از خوردن باقلا با پزشک خود مشورت کنید.
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
نقاط رشد و پراکنش:
بومی : اروپا و آسیا
باقلا به عنوان یک محصول زمستانه و روز بلند در سطح وسیع در مناطق گرمسیری با زمستان ملایم و در ارتفاعات زیاد (بالاتر از ۱۲۰۰ متر از سطح دریا) کاشته میشود. دامنه کشت این گیاه از حدود ۹ درجه شمالی تا بیش از ۴۰ درجه شمالی و از سواحل تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد امتداد دارد.
باقلا محصول فصل خنک با دامنه دمایی (۱۳-۵) و (۲۷-۲۲) درجه سانتیگراد برای جوانه زنی است و پس از جوانه زنی تا ۴ برگی شدن، سرمای تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود، رشد و نمو مطلوب و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد است.
به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی و جوی، درجه حرارت محیط و خاک قابل کشت باقلا، زمان کشت آن هم در مناطق مختلف متغییر است، بهترین زمان کشت زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان نیز شروع نشده باشد، بنابراین بهترین زمان کشت برای کشت پاییزه نیمه دوم مهر تا اوایل آذر ماه می‌باشد
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت چطور (www.chetor.com)
سایت دلگرم (www.delgarm.com)
سایت www.sfim.ir
سایت https://lib.salamkeshavarzco.ir/
گیاهی است بوته ای، یک ساله، از تیره نعناع Labiatae که به ارتفاع حدود ۲۰ سانتیمتر و گاهی موارد بیشتر از آن می رسد. برگهای آن متقابل و بیضی شکل با دمبرگی کوتاه و گلهای آن آبی رنگِ مایل به زرد و گاهی موارد سفید می‌باشند. میوه‌اش مدور و کمی مسطح، رنگ میوه قهوه‌ای و تخم داخل میوه (بالنگو)، دراز و یک طرف آن قوسی است.
ترکیبات شیمایی بالنگو:
از مهمترین ترکیبات شیمیایی گیاه بالنگو موسیلاژها می‌باشند که شامل منوساکاریدهای الالتورونیک اسید، گالاکتوز، مانوز، آرابینوز، گزبلوز، گلوکز و رامنوز می‌باشد.
اندام مورد استفاده:
تخم بالنگو
نحوه مصرف:
به طور معمول به صورت خیسانده یا دم کرده استفاده می‌کنند.
خواص درمانی:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم، مرطوب و تر است.
- تقویت کننده قلب و خنک کننده
- ضد سرفه و رفع کننده خشونت سینه
- تقویت کننده کبد و آرام‌بخش
- برطرف کننده یبوست و ضد نفخ
- تسکین دهنده دردهای دستگاه گوارش و ضد دلپیچه
- محرک قوه باه و ضد اسهال
- ضد خونریزی لثه و برای خفقان نیز مفید می‌باشد.
- دفع ترشحات برونش و سینوس
- برطرف نمودن وحشت و ترس
- رفع جنون و صرع
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: در اغلب نواحی معتدل و مرطوب کشورها خصوصاً نواحی مدیترانه‌ای و کشورهای آسیای میانه می روید.
در ایران: بیشتر در دامنه‌های نواحی جنگلی استان‌های شمالی، آذربایجان غربی، فارس، کرمان، اصفهان و لرستان به صورت وحشی می‌روید و به روش پرورشی نیز کاشته میشود.
منابع:
سایت راسخون (https://rasekhoon.net/)
سایت نماگرد (https://namagard.com/)
این گیاه به نام های عمومی بنفشه انگلیسی، بنفشه باغی نیز مشهور است.
خصوصیات گیاهشناسی:
بنفشه معطر گیاهی علفی، پایا، با جوانه‌های ریشه دار و بلند است. برگهای آن دارای دمبرگی بلند و پهنک برگی به شکل قلب هستند.این برگ ها اكثراَ روی زمین گسترده اند و ساقه وجود ندارد. گل ها به صورت منفرد روی دمگل و گیاه قرار گرفته اند. دمگل ها در محل اتصال به گل حالت خمیده و عصا مانند دارند. گلهای آن معطر و به رنگ بنفش است. آنها نیز دمبرگ‌های بلندی دارند. میوهٔ آن به صورت کپسول و حاوی تعدادی دانه زرد رنگ است. گل های زیبای گیاه در اوایل بهار ظاهر می شوند و در تابستان عاری از گلبرگ است.
اندامهای مورد استفاده:
در اکثر موارد، همه قسمت‌های سبز یا اندامهای مختلف آن یعنی گل‌ها، برگ‌ها و ریزوم را جداگانه جمع‌آوری می‌کنند.
تركیبات مهم:
مهم ترین تركیبات گیاه، اسانس و مواد رنگی آن است. یك گلوكزید به نام ویولاكورسیتین در گیاه و به خصوص در ریزوم آن وجود دارد كه می توان آن را با الكل گرم از گیاه تازه استخراج نمود. این گلوكزید كه به صورت كریستال های زرد رنگ می باشد، با اسیدهای معدنی به كورسیتین و قند قابل تخمیر تبدیل می شود. همچنین اسید سالی سیلیك در جریان تجزیه و تخمیر مواد گیاه به دست می آید.
تركیبات دیگر بنفشه شامل موسیلاژ، آنتوسیانین و یك ماده مهم به نام ویولین می باشد. ویولین آلكالوئیدی است كه اثراتی شبیه امتین (یعنی تهوع آور) دارد.
خواص دارویی و درمانی:
تمام بنفشه ها دارای طبیعت سرد و مرطوب هستند.
- این گیاه از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که از آن برای مداوای ورم‌ها، صرع و سفاله‌ها استفاده می‌کرده‌اند.
- از برگ ها می توان در تهیه مرهم و ضماد جهت سوختگی ها استفاده نمود.
- وقتی سبز و تازه اند، به عنوان سرد كننده و پایین آورنده حرارت بدن، به صورت داخلی و خارجی، به كار می روند؛ مثلاَ در كاهش ورم چشم ها می توان از جوشانده گل وبرگ و برای تسكین سر درد از مرهم آن بر روی پیشانی استفاده نمود. این مرهم را می توان با اسانس گل سرخ هم مخلوط كرد.
- گل و برگ بنفشه، به صورت فرآورده خوراكی، صفرا آور بوده و به خصوص برای بچه ها مناسب است (البته اثر برگ در این مورد قوی تر است). همچنین، گل های تازه یا خشك به شكل خوراكی، در رفع مشكلات ریوی مؤثرند.
- ریزوم به صورت خوراكی دارای اثرات قوی تهوع آور و مسهل می باشد و از این نظر شبیه ایپكاكوانا است.
-دانه ها خاصیت مسهلی و ادرار آور دارند و از آنها در مشكلات مجاری ادرار، به خصوص دفع سنگریزه در مجاری، استفاده می شود.
- در هومیوپاتی مدرن از تنتور گل تازه برای سرفه های اسپاسمی همراه با تنگی نفس و روماتیسم مچ ها استفاده می كنند.
- از زمان های دور از فرآورده های بنفشه تازه به صورت خوراكی و موضعی برای افراد سرطانی، به خصوص سرطان گلو، استفاده می شد.
- روغن برگ بنفشه برای رفع خشكی گلو مفید است.
- از اثرات دیگر بنفشه می توان تسكین سر درد، ضد میگرن، رفع بی خوابی،ضد سرفه، تسكین آسم و برونشیت را نام برد. بنفشه معطر چون خاصیت معرق دارد.
- در تسكین علائم سرما خوردگی مؤثر است.
- از اسانس گل ها در رایحه درمانی، درمان برونشیت، خستگی زیاد و مشكلات پوستی استفاده می شود.
فرآورده ها:
از این بنفشه عطری استخراج می شود كه بسیار گران قیمت است؛به همین دلیل بسیاری از عطرهای موجود در بازار با نام این گیاه، از مواد مصنوعی تهیه می گردند.
از گل های بنفشه می توان مربای شیرینی تهیه كرد كه در زمان چارلز دوم به عنوان كنسروی مطلوب، با نام قند بنفشه یا violet plate در تمام داروخانه ها به فروش می رسید و بسیار پرطرفدار بود. این فرآورده خاصیت خلط آور دارد.
مناطق رشد و پراکنش:
بنفشه معطر بیشتر در نواحی سایه دار و مرطوب می روید.
بنفشه معطر بومی اروپا و آسیاست، ولی در نواحی دیگر، از جمله آمریكای شمالی و استرالیا پرورش داده می شود.
این گیاه در نواحی مختلف ایران و به خصوص در قسمت های شمالی و مرطوب ایران رویش دارد.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت بیتوته (www.beytoote.com)
نامهای دیگر: فلفل بیابانی، گیاه پنج انگشت، بنگله، درخت پاكدامني، درخت زنان
خصوصیات گیاهشناسی:
علت نامگذاری آن به پنج انگشت، برگ های پنجه ای و پنج تایی آن می باشد. درختچه اي به ارتفاع ۲-۱ متر از راسته نعناسانان، خاكستري رنگ، با شاخه هاي چهار گوشه كند، با گل آذين پانيكول بزرگ انتهايي. برگ ها با دمبرگ بلند، پنجه‌اي، ۵ يا به ندرت ۷ برگچه اي؛ میوه های آن شبیه فلفل سیاه و دارای بوی خاصی هستند.این گیاه در کل نقاط ایران قابل کشت بوده، و به شرایط خشکی و کم آبی مقاومت خوبی از خود نشان می دهد.
این گیاه به وسیله قلمه به راحتی قابل تکثیر می باشد.
ماده مؤثره:
بنگله حاوی مقادیری ترکیبات شیمیایی مفید است که از جمله آن ها می توان به فلاونوئید اشاره کرد. این ماده با التهاب بدن مبارزه کرده و بدن را نسبت به بیماری های مزمن همچون سرطان و انواع بیماری های قلبی مصون نگه می دارد.
خواص دارویی و درمانی:
- برگ این گیاه اثر کاهنده ای بر قوه جنسی داشته و در زمان های نه چندان قدیم، در فصل بهار از برگ های این گیاه برای کاهش قوای جنسی استفاده می شده است.
- همچنین در زنان برای درمان خونریزی رحمی و نارسایی تخمک کاربرد دارد.
- میوه این گیاه قابض بوده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می کند.
- افرادی که دچار بواسیر یا شقاق باشند می توانند از اثرات درمانی آن سود برده و با نشستن در جوشانده این گیاه عارضه بواسیر را درمان کنند.
- همچنین اثرات درمانی زیادی برای رحم داشته و در تنظیم قاعدگی و بهبود ورم های رحمی موثر می باشد.
- همچنین عفونت موجود در بدن را از بین می برد.
- فواید آن به قدری زیاد است که از این گیاه در قرص های گیاهی مورد استفاده برای تنظیم قاعدگی و کاهش خونریزی استفاده می شود.
- ضماد میوه و برگ آن ادرار را افزایش داده و مقدار زیاد آن برای کلیه مضر است.
- این گیاه در درمان سر درد نیز مفید می باشد.
- درمان آنفولانزا، اسهال، آبله فرنگی و بادشکن از خواص درمانی آن به شمار رفته و خواص ضد عفونی کنندگی و گند زدایی از اثرات دیگر آن به شمار می آید.
- همچنین از این گیاه برای دفع حشرات به خاطر قدرت حشره کشی استفاده می گردد.
- خاصیت بنگله در درمان جوش و آکنه صورت نیز به اثبات رسیده است. محققان دریافتند افراد مبتلا به انواع مشکلات پوستی مانند جوش و آکنه می توانند با مصرف فرآورده های گیاهی درخت پاکدامنی، این عوارض را به خوبی درمان کنند.
احتیاط:
مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع است . مصرف بی رویه این گیاه برای کلیه مضر است .مصرف این گیاه بهتر است با تجویز پزشک انجام شود زیرا ممکن است با داروهای ضد بارداری و هورمونی تداخل نماید .
نقاط رشد و پراکنش:
گیاه بنگرو بومی مدیترانه است اما به صورت خودرو در بسیاری از نقاط گرمسیر و نیمه گرمسیری یافت می شود. این گیاه اغلب در شهر های جنوبی ایران نیز به صورت خودرو یافت می شود. این درخت در هرمزگان و منطقه ای به نام ایسین، در نزدیک بندرعباس به وفور یافت می شود.
دانستنی های مفید:
این گیاه حدود ۱۵ سال می تواند میوه بدهد.
بنگرو غالبا رطوب پسند است و در حواشی رودخانه ها و مانداب ها می روید.
منابع:
سایت http://zarinshahr.manabeisf.ir/
سایت دانشنامه پینفوپدیا (https://pinfopedia.org/)
درختچه ایست بسیار منشعب با میوه های قرمز رنگ و تلخ مزه که معمولاً به شکل دوقلو روی ساقه واقعند.
نحوه کاشت و نگهداری:
به سادگی دانه را از میوه ها بیرون آورید و آنها را بلافاصله در گلدان های خاک یا باغچه بکارید. بگذارید بذرها در یک قالب سرد جوانه بزنند یا بذرها را در زمستان در یخچال بگذارید، سپس آنها را در بهار بیرون بیاورید. قبل از جوانه زنی دمای ۱۵ درجه سانتیگراد لازم است.
*برای آشنایی با خواص گیاه پلاخور یا پیچ امین الدوله به قسمت فیلمهای آموزشی موجود در همین فعالیت اقتصادی رجوع کنید.
منابع:
سایت اسپند (https://espandco.ir/)
گیاهی علفی و پایا از خانوادۀ شاه‌پسند و بومی آمریکای جنوبی و ایالات متحده است که دارای ساقۀ خزنده و تقریباً چهارگوش که از طریق تماس بندهای ساقه با زمین و ایجاد ریشۀ نابه‌جا تکثیر می‌یابد. گل آذین های آن حاوی گل های سفید تا صورتی رنگ بوده که در مرکز آن به رنگ ارغوانی دیده می شود.گلهای این گیاه، کوچک و میوه‌اش کوچک و مدور است. برگ ها نیزه ای، واژتخم مرغی، گاهی اوقات گوشتی، به طول ۵ تا ۴۰ میلیمتر و پهنای ۴ تا ۲۰ میلیمتر، در بالا مضرص می باشد.
شرایط محیط رشد:
کشت این گیاه در خاک های مختلف به ویژه خاک های به خوبی آبیاری شده و مکان های آفتابی موفقیت آمیز بوده است. همچنین این گیاه خاک های حاصلخیز را ترجیح می دهد اما می تواند در خاک های فقیر از نظر مواد غذایی نیز رشد کند.
گزارش شده که این گیاه به خاک های مرطوب نیاز دارد بنابراین آبیاری آن باید به طور منظم صورت گیرد. البته برخی گزارش ها نیز حاکی از این است که این گیاه می تواند خاک های خشک را تحمل کند و در شرایط خشک نیز رشد کند.
در صورتی که آن را در سایه کشت کنید تعداد زیادی اندام رویشی و شاخ و برگ تولید می کند اما گل های زیادی تولید نمی کند. بنابراین برای تولید گل های فراوان بهتر است که محل های آفتابی را برای کشت آن انتخاب نمود.
این گیاه توانسته دمای تا منفی ۷ درجه سانتیگراد را در استرالیا تحمل کند.
تکثیر:
ازدیاد این گیاهان از طریق کشت بذرهای آنها صورت می گیرد. اطلاعات زیادی در مورد این گونه وجود ندارد اما کشت بذرهای آن در فصل بهار و در گلخانه موفقیت آمیز گزارش شده است. یکی دیگر از روش های تکثیر آنها، تقسیم بوته در فصل بهار می باشد.
خواص دارویی:
این گیاه، مفید برای معده، التیام‌دهندۀ زخم، مُدِر و ضد کِرم است.
نقاط رشد و پراکنش:
در بیشتر نواحی حاره و نیمه‌حاره‌ای و در شمال و جنوب ایران می‌روید.
منابع:
سایت ویکیجو (https://wikijoo.ir/)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)