سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
عروسک پشت پرده را در ایران با نامهای «کاکُنه»، «گیلاس جهودان» و «کچومن» هم می‌شناسند. کچومن که صورت معرب آن «کاکِنَج» است، به عربی «جوزالمزج» و «حب اللهو» گفته میشود و واژه‌ی چینی آن به فارسی «گیاه فانوس» معنا می‌دهد. در زبان آذری به آن یرگیلاسی، در ترکی استانبولی به آن فانوس داماد (güveyfeneri)، در انگلیسی به آن فانوس چینی ( chinese lantern)، گیلاس زمینی (groundberry)، گیلاس بادبرگ (bladder cherry) و در زبان هندی و اردو و فارسی (قدیم) به آن عروسک می‌گویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی است بوته‌ای، یکساله تا سه‌ساله، بومی شرق و جنوب آسیا و جنوب اروپا. عروسک پشت پرده کاربرد دارویی و زینتی دارد.
این گیاه از تیره بادنجانیان با ریزومی خزنده و ساقه ای گوشه‌دار و راست است. برگ هایی دم‌دار دارد که در گروه‌های دوتائی قرار گرفته‌اند.
بلندی این گیاه بین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. دو نوع ساقه دارد، یکی زیرزمینی (ریزوم) که منشعب و افقی است و دیگری ساقه‌های هوایی که ایستاده، زاویه‌دار و پوشیده از کرک است. برگهایش تخم مرغی نوک‌تیز یا مثلثی شکل و به رنگ سبز تیره است. گل آن بزرگ، تکی و به‌رنگ سفید یا مایل به زرد است و از خرداد تا شهریور ماه می‌شکفد. کاسه گل به‌تدریج رشد می کند، به‌هم می پیوندد و به‌شکل پرده‌ای نازک و کاغذین دور میوه را می گیرد. رنگ کاسه در آغاز سبز روشن است و کم‌کم نارنجی می شود. با این ویژگی گیاه را به‌آسانی می‌توان شناخت. میوه گیاه کروی‌شکل است به اندازه گیلاس و به رنگ قرمز. درون میوه تعدادی دانه ریز سفیدرنگ دیده میشود. عروسک پشت پرده را با کاشت دانه زیاد می کنند.
اندامهای مورد استفاده:
برگها و میوه‌ی خشک‌شده عروسک پشت پرده کاربرد دارویی دارد.
مراحل رشد و نمو:
گلهای این گیاه سفید وکوچک هستند. کاسه گل پس از گرده افشانی و لقاح می‌روید، درشت، متورم و رنگین میشود و به رنگ نارنجی تند با برگ‌های برجسته در می‌آید. درون آن میوه گیاه به شکل سته نارنجی رنگی تشکیل میشود. معمولأ در پاییز پارانشیم کاسه گل تحت تأثیر فعالیت‌های باکتری‌های سلولز خوار تجزیه میشود، در نتیجه فقط شبکه رگبرگ‌های کاسه به شکل تور سفید رنگ ظریف و نازکی باقی می‌ماند و میوه گرد درون آن نمایان میشود. به همین علت است که این گیاه را عروسک پشت پرده می‌نامند.
خواص دارویی و درمانی:
- جوشانده آن مُدِر (ادرارآور)، مسکن و ضدعفونی کننده‌است.
- گونه Physalis alkekengi در طب چینی کاربرد فراوانی دارد.
- از آب میوه آن، برای درمان آبسه، سرفه و رفع تب و گلودرد استفاده می شود.
- همچنین کاسه گل پخته شده آن برای درمان دیابت، جوشانده مناسبی است و از ریشه این گیاه نیز برای درمان مشکلات ادراری و التهابات پوستی و دفع اسیداوریک، نقرس، درمان آرتروز، بواسیر، هپاتیت، برونشیت و تقویت کبد استفاده میشود.
- فیسالیس به دلیل داشتن موادی مانند فیزالین، آلکالوئید سولانین و انواع متعددی از استروئیدها و فلاونوئیدها دارای خواص جانبی دیگری همچون جلوگیری از فعالیت مایکوباکتریوم توبرکلوسیز (Mycobacterium tuberculosis) که باعث بیماری سل میشود نیز می باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
عروسک پشت پرده معمولاً به‌شکل علف هرز در زمینهای کشاورزی می‌روید.
در ایران، این گیاه در شمال، شمال غربی و مرکز، همچنین در اطراف تهران دیده می شود. یک گونه از عروسک پشت پرده در جنگل‌های شمال و ارسباران می‌روید.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت www.sfim.ir
گیاهی هرز و یکساله یا دو ساله از خانواده گاو زبان می باشد که ۱۰-۴۰ سانتی متر ارتفاع دارد و دارای ریشه عمودی و کوتاه می باشد گل های ان ابی خاکستری است و در زمین هایی که دارای زهکشی خوب هستند پیدا می شود . ساقه ها به رنگ سبز روشن، ترت یا زاویه دار و پوشیده از موهای بلند و سفید است. برگ های متناوب ½-۲ “طول و تقریباً یک سوم عرض دارند؛ آنها به رنگ سبز روشن، مستطیل، در امتداد حاشیه صاف و مژه دار هستند و معمولاً در هر دو سطح بالا و پایین مودار هستند.
هر برگ دارای گل فوقانی است. برگ های برجسته از رگ مرکزی است. برگ ها بیشتر در برابر ساقه هایشان ساکن هستند، کمترین برگ ها به پایه های دمبرگ مانند تبدیل می شوند. ساقه مرکزی و ساقه های جانبی فوقانی (در صورت وجود) به نژادهای بلند کشیده از گل های سفید کوچک به طول تقریبی ۲-۸ “ختم می شوند. هر نژاد حدود ۸-۲۴ گل روی ساقه پرمو دارد. هیچ شاخه ای در کنار گلها وجود ندارد.
گل ها به سمت راس هر نژاد شکوفا می شوند، جایی که به طور معمول مانند دم عقرب فر می شود. میوه های بیضوی مو در زیر ایجاد می شوند. عرض هر گل ۱/۸ “است، شامل یک تاج سفید با ۵ لوب گرد، یک گلدان مویی با ۵ کاسبرگ تاج دار، ۵ پرچم (نامرئی) است. دوره شکوفایی از اواسط بهار تا اوایل تابستان اتفاق می افتد و حدود ۲ ماه طول می کشد.
گیاهان نژاد با رشد میوه های خشک (کپسول دانه) طولانی تر می شوند ؛ این میوه ها دارای پایه هایی هستند که کم و بیش برپا هستند. در این مرحله از رشد، پایه ها کمی کوتاه تر از میوه های آنها. هر میوه حاوی ۴ دانه است. سیستم ریشه از یک پایه و ریشه های رشته ای ثانویه تشکیل شده است. این گل وحشی با استفاده مجدد از خود تولید مثل می کند.
کشت گل فراموشم نکن:
اولویت خورشید کامل به سایه روشن، شرایط مرطوب تا خشک و خاک بایر حاوی ماسه، شن یا خاک رس است. بیشتر رشد و نمو در بهار اتفاق می افتد.
ظهور آنها ممکن است سی سال طول بکشد. به همین دلیل است که نام آنها “فراموشم نکن” هست. به نظر می رسد که گیاه فقط زمانی جوانه می زند که تشخیص دهد خاک به اندازه کافی برای جوانه زنی مناسب است. به همین دلیل بسیار مهم است که اگر می خواهید این گل را بکارید تا از کیفیت خاکی که دارید کاملاً مطمئن باشید.
گل های فراموش نشدنی توسط مگس ها گرده افشانی می شوند و معروف به خود گرده افشانی است. کاملاً مقاوم است بنابراین در بسیاری از موارد فکر می کنید که وصله شما از بین رفته است اما اگر چند سال یا حتی چند فصل بعد دوباره به زندگی برگردد تعجب خواهید کرد.
اگر در باغ خود نقاط مرده ای دارید که به سختی می توان آنها را با فضای سبز پر کرد، کاشت علف های عقرب یا فراموشی باعث می شود که این مشکل خیلی زود برطرف شود. شاید پوشش آفتاب شما در آن منطقه بد باشد. شاید نور کافی نداشته باشد. به هر حال، شما نمی خواهید در هر منطقه ای از باغ خود یک مکان “طاس” بگذارید. گیاهان “پرکننده” مانند فراموش نکنید که در طول بهار دوباره زنده می شوند به شرطی که آنها را در مناطق “مشکل” در باغ خود ایجاد کنید. نکته اصلی این است که اطمینان حاصل کنید خاک شما به اندازه کافی غنی است.
خواص دارویی و درمانی:
برای درمان سرفه و بیماریهای التهابی می توانید تقریباً از همه اجزای آن از ساقه گرفته تا گل و بذر استفاده کنید.
نقاط رشد و پراکنش:
زیستگاه ها شامل زمین های جنگلی رو به بالا، دامنه های بی درخت جنگلی ، مناطقی در امتداد مسیرهای جنگلی، دشت های شنی، چمنزارهای شن، مزارع، خاکریزهای کنار جاده و مناطق کنار راه آهن است. این گل وحشی کوچک در مناطق بایر که پوشش گیاهی کمی وجود دارد اتفاق می افتد – اغلب در مواردی که سابقه اختلال وجود دارد. گاهی اوقات، در مناطق مرطوب یافت می شود.
منابع:
فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/)
وبلاگ دانشجویان اصلاح ارومیه (https://urmia۹۳breeder.blogsky.com/)
نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، کرفس وحشی، کرفس الماء، کرفش و کرسب نامیده شده است.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی است علفی و دو ساله از خانواده جعفری (Umbelliferae) به ارتفاع حدود ۲۰ سانتیمتر و گاهی موارد بیشتر. با ساقه‌هایی علفی، منشعب، تو خالی و ریشه‌دار، برگ‌های آن خوشبو و دارای بریدگی عمیق و مرکب از چند برگچه‌ی دندانه‌دار به رنگ سبز تیره می‌باشند. گلهای آن سفید مایل به سبز که در انتهای شاخه‌ی گل دهنده به صورت مجتمع ظاهر می‌شوند. میوه‌اش فندقه، تخم مرغی شکل، قهوه‌ای رنگ با خطوط سفید و محتوی دو عدد تخم است. در ضمن ریشه‌ی گیاه، کوتاه، عمودی و کمی ضخیم میباشد.
از پرورش این گیاه واریته ای به دست آورده اند که کرفس اهلی است و با نام کرفس معمولی در سبزی کاری ها کاشته و به عنوان سبزی مصرف می شود.تکثیر این گیاه از طریق کاشت بذر آن انجام می گیرد.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در ریشه:
ریشه‌ی این گیاه دارای مقدار کمی اسانس، اولئورزین، قندهای مختلف مانند مانیت و اینوزیت و همچنین آسپاراژین، تیروزین، کولین و گلوکوزیدی به نام آپی ئین است.
اندامهای مورد استفاده:
برگ، ساقه، تخم و ریشه
خواص دارویی و درمانی:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت کرفس گرم و خشک است.
- خواص درمانی برگ و ساقه:
تقویت کننده معده و خنک کننده، آرام‌بخش و اصلاح کننده مزاج، هضم کننده غذا و مفید برای اختلالات گوارشی میباشد. در استعمال خارجی ضماد برگ آن تحلیل برنده ورم‌ها است.
- خواص درمانی ریشه:
رفع کننده سکسکه و ضد دلپیچه، مسکن درد پهلو و ضد نفس تنگی، محرک اشتها و مقوی نیروی جنسی، ضد نفخ و بازکننده گرفتگی‌ها، رفع کننده انسدادهای کبدی و پاک کننده کلیه‌ها میباشد. در ضمن برای مثانه، لرزه‌های بلغمی، دردهای لگن خاصره، سیاتیک، نقرس، درد پشت و برای اکثر بیماریهای سرد بلغمی نیز مفید است. از نظر خواص درمانی، ریشه‌ی گیاه نسبت به سایر قسمتهای گیاه قوی‌تر میباشد.
خواص در مانی عصاره: عصارۀ کرفس وحشی به مقدار ۵۰ گرم در روز مدّر و ۱۵۰ گرم در روز تب بر است. غرغرۀ عصارۀ تازۀ برگ خام کرفس برای رفع عوارض کمبود ویتامین c مفید است.
* تذکر:
مصرف کرفس وحشی برای گرم مزاجان مضر است.
نقاط رشد و پراکنش:
اغلب در اراضی شور و مرطوب باتلاق‌ها، کنار دریاها، نهرها و مرداب‌ها در سراسر اروپا، آسیا و آفریقا می‌روید. در ایران نیز به طور خودرو بیشتر در مناطق گرمسیری استان سیستان و بلوچستان، نواحی کوهستانی چهارمحال و بختیاری، بندر عباس، مکران و خوی انتشار دارد.
منابع:
سایت راسخون (https://rasekhoon.net/)
سایت پسته رفسنجان (https://pesterafsanjan.com/)
نام این گیاه از کلمه یونانی clematis که به معنی بالارونده است گرفته شده است. کلماتیس شرقی درختچه ای زیبا و بالارونده از خانواده آلالگان (Ranunculaceae) می باشد که بومی آسیا و اروپای مرکزی است و درقاره آمریکا در نوادا ، آیداهو ،یوتا، کلرادو و کانادا به صورت بومی درآمده است.
در بعضی جاها کلماتیس ، علف هرز قلمداد می شود زیرا گیاهان نزدیک به خود را می پوشاند و مانع رشد آنها می شود به خصوص در مورد حبوبات. این گیاهان همانند پامچال‌ها، عطر ظریفی دارند.
این درختچه زیبا هم به صورت همیشه سبز و هم به صورت چند ساله وجود دارد .
کلماتیس تا ارتفاع بین ۲ تا ۸ متر رشد میکند و بین ۲.۵ تا ۴ متر گستردگی دارد و ۲ تا ۵ سال زمان نیاز است تا به رشد نهایی خود برسد.
ساقه های این گیاه بلند و باریک و پیچک مانند است و تا ارتفاعی بین ۲ تا ۸ متر رشد می کند، ضخامت ساقه ها ۷ سانتیمتر می باشد. رنگ ساقه های این گیاه خاکستری مایل به قهوه ای می باشد.
گلها به صورت خوشه ای یا انفرادی رشد می کنند .گلها دارای ۴ کاسبرگ به رنگ زرد روشن و تخم مرغی شکل هستند که ۲ تا ۳ سانتیمتر عرض و ۶ تا ۹ سانتیمتر طول دارند. گلها بسیار زیبا و معطر هستند و فصل شکوفایی آنها از اول تا آخر تابستان می باشد. این گلها هم نر هستند و هم ماده ، برای حشرات بسیار جذاب بوده و گرده افشانی توسط زنبورها و مگس ها صورت می گیرد.
برگها به صورت ترکیبی از ۳ تا ۷ برگچه می باشند و بین ۱ تا ۵ سانتی متر طول دارند. رنگ برگها خاکستری مایل به سبز است.
میوه ها خاکستری رنگ بوده و هم زمان با گلها بر روی گیاه دیده می شوند.
ریشه این گیاه بسیار ضعیف می باشد.
خواص درمانی:
کلماتیس گیاه ضد عفونی کننده نیز میباشد ودر طب سنتی چین برای درمان گلو درد و ضدعفونی کردن زخمها نیز استفاده می شده است.
نگهداری از گیاه کلماتیس شرقی:
- نور: بهتر است در جای آفتابی یا نیمسایه قرار گیرد.
- خاک: خاک لومی، ماسه ای، گچی مرطوب و خوب زهکشی شده خاک مناسب برای رشد ای گیاه است. به طور کلی کلماتیس درطیف زیادی از خاکهای قلیایی یا اسیدی رشد میکند.
- دما: دمای بین ۵ تا ۲۸ درجه مناسب میباشد.
- آبیاری:به آبیاری متوسط نیاز دارد.
کاشت کلماتیس شرقی:
این گیاه باید به طریقی کاشته شود که قسمتهای هوایی در نور کامل قرار گرفته و ریشه‌ها خنک نگه داشته شود .
عمق کاشت بهتر است زیاد باشد.
برای خنک نگه داشتن خاک بهتر است گیاه را در سایه یک بوته کوچک کاشت.
کلماتیس برای رشد کافی به رطوبت و مواد مغذی نیاز دارد.
در فصل رشد باید هر ماه کود به خاک اضافه شود و در اواخر زمستان هرس شود.
اگر گیاه را در محیط بیرون می‌کارید، به منظور جلوگیری از «پژمردگی کلماتیس»، بهتر است ریشه‌ی آن را ۸ سانتیمتر عمیق‌تر در خاک بکارید. همین کار باعث میشود که تاج ریشه‌ی خوبی برای رشد غنچه‌ها ایجاد شود. بهتر است که هرس‌کردن را به فصل بهار بسپارید. گیاهان در این سرده به طرز قابل توجهی در مقابل شهد عسل مقاومت دارند. به نظر گیاهان در برابر تهاجم خرگوش‌ها مصون هستند.
روش تکثیر این گیاه به ۲ روش می باشد:
۱-کاشت دانه: وقتی که دانه ها رسیده شد به مدت ۱۲ ساعت باید در آب گرم خیس بخورند و سپس در یک قاب سرد کاشته شوند و وقتی به اندازه کافی رشد کردند به فضای باز منتقل شوند.
۲- قلمه چوب نرم نیمه رسیده در اواخر بهار و در یک قاب شنی.
*هشدار: گزارشاتی مبتنی بر مسمومیت خفیف بر اثر دست زدن به این گیاه ثبت شده است.
نقاط رشد و پراکنش:
کلماتیس در دره های گرم و خشک در کنار رودخانه ها در جنگل های ساحلی در ارتفاعات و در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی دیده می شود.
این گیاه زینتی در کشورهای ترکیه ، ایران،شمال غرب هند دیده می شود.
درکشور ایران کلماتیس در نواحی استپی جنوب شرقی وجود دارد.
منبع:
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
سایت بذرکو (https://bazrco.ir/)
مقدمه:
به زبان عربی چندین گیاه و به ویژه دو گیاه .borago officinalis L و Echium ameonum fish .et را لسان الثور می نامند. پزشکان سنتی اثرات درمانی هر دو گیاه را تقریباً یکسان دانسته اند اما آنچه در کتب طب سنتی نوشته مؤلفین ایرانی تحت عنوان لسان الثور آمده است حاصل تجربیات پزشکان ایرانی و مربوط به گیاهی با نام علمی Echium ameonum می باشد که به پارسی گل گاوزبان می نامیم و از گیاهان بومی ایران می باشد.
خواص دارویی این گیاه توسط رومی ها در اوایل قرن سوم قبل میلاد شناخته و به اروپا معرفی شد. هومر شاعر و مورخ یونانی از این گیاه به عنوان شادی آور و غم زدا نام برده است. رومی ها از سالیان بسیار دور برگ های گیاه را در شراب می خیساندند و از آن به عنوان نوشیدنی ارزشمند جهت آرام بخشی و برطرف نمودن مشکلات عصبی استفاده می کردند.
خصوصیات گیاهشناسی:
گاو زبان ایرانی گیاهی چندساله با ریشه های قطور، برگها زبانه ای و رزت، ساقه و برگها پوشیده از کرکهای زبر و خشن هستند. طول ساقه گل دهنده ۸۰-۶۰ سانتیمتر است، گل آذین با گلهای قیفی شکل به رنگ قرمز ارغوانی که پس از خشک شدن به رنگ آبی یا بنفش درمی آیند. در هر سنبله تعداد زیادی گل وجود دارد که به تدریج از پایین به بالا باز می شوند.
موسم گل این گیاه آغاز اردیبهشت تا اوایل خرداد است.
اندامهای مورد استفاده:
برخلاف گاو زبان ایتالیایی (Borage officinalis) فقط گلهای آن مورداستفاده قرار می گیرد.
ترکیبات شیمیایی :
گاو زبان ایرانی شمال دارای املاح فراوان شامل تانن، موسیلاژ و مقدار کمی آلکالوئید است. برگ های تازه آن دارای مقدار زیادی ویتامین C هستند.
خواص درمانی و دارویی :
- از مهم ترین خواص دارویی این گیاه، خاصیت آرام بخشی آن است که از طریق خوردن دم کرده گل های آبی این گیاه حاصل می شود.همچنین دم کرده خشک شده گل های آبی این گیاه در سرماخوردگی به عنوان معرق و افزایش دهنده فشار خون مورد استفاده قرار می گیرد.
- جوشانده گل گاوزبان ایرانی حواس پنجگانه را تقویت میکند و برای تنگی نفس مناسب است.
- جویدن برگ تازه آن برای درمان جوشهای چرکی دهان مناسب است.
- در بررسی های جدید آثار تحریک سیستم ایمنی این گیاه به اثبات رسیده است .
- گلها شهد فراوانی دارند و مورد توجه زنبور عسل قرار می گیرند. عسل گاوزبان جزء مرغوبترین عسل هاست.
- این گیاه در بیماری های تنفسی و حتی در رابطه با برونشیت، سرفه، زکام و آبریزش بینی می تواند داروی مؤثری باشد. یک دم نوش مناسب هنگام سرماخوردگی به ویژه در ابتدای شروع علایم، دم کرده گل گاو زبان به همراه کمی لیموعمانی است. این نوشیدنی اگر زیاد ترش نباشد، موجب خروج مواد ناسالم از بدن فرد بیمار می شود.
- دارویی مفید برای کلیه، مثانه و به طور کلی برای مجاری ادراری و کاهش تب است که در تمامی موارد می تواند مفید باشد.
- گل گاو زبان به عنوان مدر مسکن معرق و کاهنده فشار خون به کار می رود.
- عصاره آبی گل گاو زبان می تواند دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال افسردگی عمده باشد.
- در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است.
به علت زیبایی گل گاوزبان در ایجاد فضای سبز هم می توان از آن استفاده کرد.
نحوه کاشت گل گاو زبان ایرانی :
تکثیر گل گاوزبان با استفاده از بذر انجام می شود و آن را در فصول بهار و پاییز می توان کشت کرد. این گیاه به طور مستقیم در زمین اصلی و همچنین از راه خزانه گیری و نشاکاری قابل تکثیر است. اما روش نشا کاری بهتر است نشاها در مرحله ی ۲ تا ۴ برگی و گاهی تا ۶ برگی به زمین اصلی انتقال داده و با فاصله ۵۰×۵۰ سانتیمتر می کارند. این گیاه قابلیت کشت به صورت دیم را نیز دارد. بذر لازم برای تکثیر گاوزبان شمال ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم برای هر هکتار است.
برداشت محصول گل گاوزبان ایرانی :
در گاوزبان ایرانی فقط گل برداشت می شود. در سال اول گیاه به صورت زرد بوده، و از سال دوم گل می‌دهد، که تا ۸-۷ سال رشد و نمو آن می تواند ادامه یابد. سالهای چهارم و پنجم پربازده ترین سالهی گلدهی آن است. گلدهی از نیمه ی اردیبهشت ماه در هر سال شروع شده و تا تیر ماه ادامه دارد. با آغاز شکفتن گلها، اقدام به گلچینی میشود. در صورت تاخیر در برداشت، گلها پس از یکی دو روز ریزش کرده و جمع آوری آنها از سطح خاک بسیار مشکل میشود. گلهای جمع آوری شده بر روی پارچه تمیز و در سایه خشک می‌شوند. گلهای تازه به علت شهد موجود، بسیار چسبناک هستند و موجب تجمع مورچه ها می‌شوند. در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک کشور طی ۴۸ ساعت گلها به طور کامل خشک می شوند، در حالی که در نواحی شمالی کشور خشک شدن تا یک هفته طول میکشد. از هر ۱۰۰۰ گرم گل تر، ۲۰۰ گرم گل خشک به دست می آید. گلهای تازه به رنگ ارغوانی هستند و در صورتی که در شرایط مطلوب خشک شوند به رنگ بنفش درمی آیند، اما در شرایط عدم تهویه و با زیاد بودن رطوبت، رنگ گلهای خشک شده به سیاهی می گراید و احتمال کپک زدگی هم زیاد میشود.
تعداد نیروی کار لازم برای برداشت هر هکتار گل گاوزبان ۸۰-۷۰ کارگر روز است. بنابراین این محصول از نظر اشتغالزایی مهم است و هزینه گل چینی مهمترین جنبه ی اقتصادی تولید این محصول است. محصول گل گاوزبان بسیار مورد توجه بازار داخلی (عطاریها) است و ارزش اقتصادی چشمگیری دارد. از هر هکتار زمین حدود ۷۰۰-۴۰۰ کیلوگرم گل خشک به دست می آید.
عوامل محیطی:
در مناطق خشک و نیمه خشک کشور در خاکهای سبک و سنگین رشد خوبی دارد و به صورت کشت شده محصول خوبی تولید می کند. این گیاه به علت گستردگی ریشه تا حدی به خشکی خاک مقاوم است. همچنین در شرایط آب و هوایی مناطق کوهستانی سردسیر، نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان به طور نسبی دارای باران‌های متناوب هستند و خاک مرطوب با زهکشی مناسب دارند، کشت این گیاه امکان پذیر است.
نقاط رشد و پراکنش:
معمولاً پراکندکی آن در زمین هایی است که تحت اثر تابش ملایم نور خورشید قرار دارد و نیز از مواد ازته غنی باشد. بنابراین نوع وحشی آن بیش تر در کنار نرده ها ، باغ ها، روی تل کودهای طبیعی و مزارع آفتاب گیر می روید.
پراکنش آن در جزایر قناری، اروپا غرب آسیا، شمال و جنوب آفریقاست.
گل گاو زبان ایرانی در ارتفاعات شمال و دامنه های رشته کوه البرز در ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ به صورت خودرو و به صورت کشت شده نیز وجود دارد. این گیاه تقریباً در تمام نواحی گیلان و مازندران، ارتفاعات کندوان، کلاردشت، ارتفاعات چالوس، بین منجیل و رستم آباد و … گزارش شده است .
منابع:
سایت فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/)
سایت شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی (https://medplant.ir/)
سایت روزنامه اطلاعات (www.ettelaat.com)
گل گندم(قنطوریون) گیاهی است علفی ، یکساله یا دوساله ، از تیره کاسنیان ، دارای ساقه و برگ های سبز مایل به سفید و پوشیده از تارهای نسبتاً پنبه ای و چون در مزارع بویژه مزارع گندم و غلات یافت میشود به گل گندم موسوم شده است .این گیاه دارای ساقه منشعب و به ارتفاع ۲۵ تا ۸۰ سانتیمتر است. برگ‌های قاعده ساقه آن دمبرگ مشخص و پهنکی غالباً با بریدگی‌های عمیق دارد، در حالی که برگ‌های قسمتهای فوقانی ساقه گیاه عموماً باریک، ساده و بدون دندانه و بریدگی است. گل گندم از کاپیتول‌های لوله‌ای تشکیل یافته و از خارج شامل براکته‌هایی است که زوائدی با کنارهی نازک و غشایی به رنگ قهوه‌ای یا مایل به سفید در آن دیده میشود. گل‌هایی زیبا و اکثرا به رنگ آبی آسمانی دارد.
*در اینجا نیز باید تذکر دهیم که قنطوریون کبیر که آن را قنطوريون غلیظ هم می گویند، با قنطوريون صغیر که آن را قنطوریون رقیق می گویند، متفاوت بوده و دو گیاه مختلف از دو خانواده جدا می باشند و بطور کلی می توانیم بگوییم که به سه گیاه مختلف که رنگ گلشان آبی و لاجوردی است، قنطوریون گفته اند که یکی از آنها قنطوریون معمولی گل گندم است که هیچگونه ارتباطی با انواع كبير و صغير ندارد.دقت شود که خواص قنطوریون با قنطوریون كبير و قنطوريون صغیر یکسان نیست.
ترکيبات شيميايي:
گليگوزيد تلخ (گنتيوپيسرين، اريتروسنتائورين، آماروگنترين)، روغن اساسي، اسيد کافئيک، اسيد پالمانتينيک، آلکالوئيد (گنتيانين)، رزين.
ویژگی ها و خواص دارویی :
طبع قنطوریون : تلخ، سرد، خشک
گياه قنطوریون خيلي تلخ است و باعث افزايش ترشحات معده مي‌شود.
- قنطوریون دگرگون‌ساز، معطر، منقبض كننده، تقويت كننده تلخ، مسهل صفرا، محرك قاعدگي، تب‌بر، تقويت كننده معده، تقويت كننده است.
- كاربرد داخلي قنطوریون : بي‌اشتهايي، باد شکم، ضعف گوارشي، اختلال گوارش، نفخ شکم، سوء هاضمه، يرقان
- براي تحريک اشتها و بهبود هاضمه نيز بسيار مفيد است.
- گياه قنطوریون گردش خون را تقويت مي‌کند و روي رگ‌هاي خوني اثري تقويت كننده دارد.
- كاربرد موضعي قنطوریون : لکه، شپش، زگيل، جراحت. برای این منظور جوشانده گياه قنطوریون را به جراحت، لکه و خال‌هاي پوست مي‌مالند.
- اين گياه به صورت جوشانده براي از بين بردن شپش سر نيز استفاده مي‌شود.
- كاربرد قنطوریون در آشپزي: از گياه قنطوریون براي تهيه ورموت و ساير ليکورهاي تلخ و گوارا استفاده مي‌شود.
فرآورده ها:
کاربرد داخلي قنطوریون به شکل چاي، تنتور و کپسول است.
روش کاشت گیاه گندم قنطوریون:
پرورش آن از طریق بذر های رسیده گیاه صورت می‌گیرد که برای این کار بذر ها را در اواخر اسفند تا اواسط فروردین ماه در زمینهای سبک و نسبتاً مرطوب و دارای کود کافی می‌کارند. پس از محصول برداری آنها را فوری یا به طور طبیعی در سایه یا به طور مصنوعی در حرارت ۴۰ درجه سانتیگراد خشک می‌نمایند. پس از انجام این کار نیز آنها را به صورت بسته‌های کوچک در آورده و درون پاکت‌های کاغذی جای می‌دهند و تا عرضه به بازار دارویی آنها را در محل‌های خشک بدون رطوبت و دور از نور نگهداری می‌نمایند تا رنگ طبیعی آنها محفوظ بماند.
زمان برداشت محصول گیاه گندم قنطوریون:
زمان برداشت محصول از ماه خرداد تا آخر تابستان ادامه دارد، چون گلها به تناسب شرایط محیط جغرافیایی در فاصله اردیبهشت تا مرداد ظاهر می‌گردند.
بازار گیاه گندم قنطوریون:
کشورهای عرضه کننده، بعضی از کشورهای اروپایی و آسیایی می‌باشند.
نقاط رشد و پراکنش:
در نواحی مختلف کره زمین مخصوصاً اروپا و آسیا یافت میشود. در ایران بیشتر در نواحی شمالی، منطقه البرز، اطراف تهران، بلوچستان، خراسان، کرمانشاه یافت میشود. در آذربایجان هم در هر زمین بایری می‌توان آن را دید.
محل مناسب رویش گیاه گندم قنطوریون:
نوع خودروی آن بیشتر در کنار مزارع ذرت، گندم و غلات یافت میشود.
منابع:
سایت https://golestanemoj.ir/
سایت فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/)
سایت تجسم خلاق (https://aramgroup.ir/)
سایت دکتر ساینا
ویکی پدیا (کتاب گیاهان دارویی جلد سوم – دکتر علی زرگری – ناشر مؤسسه انتشارات و چاپ تهران – چاپ ۱۳۷۱)
لرگ در رودبار با نام كوچى و كوج ، آستارا موتالى و در سیاهكلبه نام كوهول قابل شناسایی است و در گویش‌های مختلف با نامهای لَرک، لارک، موتال، متول، مولول، کُهُل، کُهال، سیاه کهل، قره قوز، یالان قوز و قزقره خوانده میشود.
خصوصیات گیاهشناسی:
لرگ، درختی زینتی می باشد از خانواده juglandaceae (گردو) به ارتفاع ۳۰ متر و با تنه‌ای ضخیم و استوانه‌ای (درختان کاشته شده اغلب دارای چندین تنه هستند) و تاجی تخم‌مرغی شکل و پهن میباشد. پوست درختان جوان خاکستری – سیاه است که بعدها تقریبا به رنگ سیاه و دارای شیارهای عمودی یا مشبک میشود. شاخه‌های جوان و یکساله راست و قهوه‌ای با منافذی مستطیلی شکل می‌باشند. در برشی طولی مغز ساقه‌ی درخت لرگ دارای تقسیمات مشخصی است. در اروپا از سال ۱۷۸۲ کاشته شده است. تنوع درون گونه‌ای آن کم و فقط تعداد کمی واریته کاشته شده از لرگ مانند cv. Albomaculata دارای برگ هایی با خالهای سفید وجود دارد.
برگ‌های خزان‌کننده‌ی لرگ متناوب، مرکب تک‌شانه‌ای با ۶۰- ۵۰ سانتیمتر طول میباشد و از ۱۱ تا ۲۷، اما عموما ۱۹ برگچه بیضی‌شکل نوک‌دار با حاشیه مضرس تشکیل شده است. برگها در سطح رو صاف و بدون کرک و سبز تیره و در سطح زیرین سبز مات روشن و در محل رگبرگ‌ها کرکدار می‌باشند. گل ها روی یک درخت و از فروردین تا اردیبهشت ظاهر می‌شوند. آنها تک‌جنس و شاتون‌های جداگانه‌ای را تشکیل می‌دهند. گلهای نر درخت لرگ بر روی شاخه‌های سال قبل ظاهر می‌شوند و گل های ماده بر روی شاخه‌های همین سال و روی محور برگ ها تشکیل می‌گردند. با رسیدن میوه شاتون‌های ماده طویل و رشته‌مانند شده و بعضی وقت‌ها به طول ۴۵ سانتیمتر می‌رسند.
میوه‌ها فندقه‌های نوک‌داری به قطر حدود ۱ سانتیمتر می‌باشند که دارای بالهای پهن و عملا دایره‌ای و گوش‌مانند هستند. (بالهای گونه مشابه P. Stenoptera DC. مستطیلی شکل است). محور فندقه‌ها بسیار زیباست و تا مهرماه بر روی درخت باقی می‌ماند.
خواص این گیاه:
- درخت لرگ خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و در شمال ایران از درخت لرگ برای امراض جلدی و درمان دیابت استفاده می شود.
- برگ درخت لرگ مانند گردو دارای خاصیت دگر آسیبی( آللوپاتی) و همچنین درمانی است .
- گزارش های متفاوت در مورد این درخت حاکی از آن است که این گیاه با ارزش می تواند در جلوگیری از پیشرفت برخی از سرطان ها موثر باشد همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی این گیاه ثابت شده است.
- برگ های درخت لرگ در درمان بیماری های جلدی و طاسی سر موثر است و همچنین تومورهاى سرطانى را كوچك كرده و از پیشرفت آن مخصوصا سرطان حنجره جلوگیرى مى كند.
- گیاه لرگ در درمان امراض قارچی پوست نیز مؤثر است و اثر بسیاری خوبی برروی سوختگی و التهاب دارد و همچنین دم كرده برگ این گیاه درمان دیابت موثر بوده ولى بدون تجویز پزشك نباید استفاده شود.
نقاط رشد و پراکنش:
لرگ بومی مناطقی از قفقاز و بخش‌های مجاور آن از جمله کشورهای ارمنستان ، آذربایجان، گرجستان ، ایران،روسیه ، اکراین و ترکیه میباشد.
درخت لرگ يكي از درختان زيباي سواحل خزر می باشد که طالب نواحي مرطوب و ساحلي درياي خزر است و از آستارا تا مينودشت در كليه جنگل هاي جلگه اي بطور خودرو رشد می کند در جنگل هاى مازندران و گیلان قامت این درخت به بیست متر نیز مى رسد.
منابع:
سایت اگرونیک (www.agronic.ir)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
سایت مرس چوب (https://merswood.com/)
نامهای دیگر: مارچوبه قفقازی
گیاهیست چندساله از خانواده مارچوبگان (Asparagaceae) که به ارتفاع ۴ متر رشد می کند.
اندام مورد استفاده:
ریزوم و ریشه
رشد و تکثیر:
این گیاه در محیطهای نیمه سایه یا در آفتاب کامل رشد می کند و قابل کشت نیز می باشد، اما تثبیت نیتروژن انجام نمی دهد. خاک مطلوب آن سبک (شنی)، متوسط (لوم)، سنگین است و در خاکهای ضعیف یا رسی سنگین رشد نمی کند. حساسیتی به اسیدی، خنثی یا قلیایی بودن خاک ندارد، لیکن در خاکهای قلیایی قوی یا اسیدی قوی قادر به رشد نیست. خاکهای مرطوب را می پسندد و نیاز به خاکی با زهکشی خوب دارد.
نوع گلهای آن دو پایه است و به کمک زنبورها گرده افشانی می کند.
این گیاه به خشکی و شوری خاک مقاوم نیست ولی در برابر یخ زدگی از خود مقاومت نشان می دهد.
نقاط رشد و پراکنش:
استان گلستان: مراوه تپه، رامیان، مینودشت، پارک ملی گلستان
منابع:
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)
فصلنامه علمی-پژوهشی تحقيقات گياهان دارويی و معطر ايران - استان گلستان
* در این قسمت ما تنها به ارائه اطلاعاتی درباره یکی از گونه های مارچوبه با نام "مارچوبه چرخه ای " پرداخته ایم. برای آشنایی کامل با گیاه "مارچوبه" و خواص و نحوه زراعت آن مقاله موجود در بخش دانش و فناوری - فعالیت اقتصادی "زراعت گیاهان دارویی در اقلیم بارانی" را مطالعه نمایید.
گیاه شناسی
مریم گلی کبیر، گیاهی است علفی، دو ساله و بندرت سه ساله و به دو فرم مختلف مشاهده می شود؛ یکی پیرامیدالیس که از رشد و نمو سریعی برخوردار است و دیگری هیرسوتا که پوشیده از کرک های ضخیم است.
ریشه اصلی این گیاه طویل و مستقیم و طول آن بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ سانتی متر است که انشعاب های فراوانی دارد. ساقه، مستقیم، ضخیم، چهارگوش، پوشیده از کرک و ارتفاع آن متفوات و بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است. این گیاه دارای برگ های طوقه ای بزرگ با سطحی نا صاف و برجستگی دار است. پهنای ان ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر می باشد. برگ ها دمبرگ کوتاهی دارند. برگ های قسمت های تحتانی ساقه بزرگ هستند و به تدریج به طرف بالای ساقه کوچکتر می شوند. رنگ برگ ها نقره ای تیره است.
گل ها صورتی و بنفش یا سفید رنگ هستند که روس ساقه های گلدهنده که طول ان بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر است، بر روی چرخه هایی قرار می گیرند. هر چرخه، شامل ۳ تا ۶ گل می باشد. گل های این گیاه نیز شهد آورند.
میوه سه وجهی از نوع کپسول، تخم مرغی شکل، به طول ۲ تا ۳ میلی متر و رنگ آن قهوه ای است. وزن هزار دانه، ۴ تا ۵ گرم است.
مقدار اسانس گل ها متغیر است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه نظیر آب، نوع خاک و درجه حرارت بستگی دارد و بین ۰۴/۰ (چهار صدم) و ۲/۰ (دو دهم) درصد می باشد. برگ ها و ساقه های جوان نیز مقدار بسیار کمی اسانس دارند.
سرعت رشد این گیاه متوسط است. در سال اول رویش، فقط برگ های طوقه ای تشکیل می شوند. در سال دوم، پس از پشت سر گذاشتن دوره سرما، ساقه گل دهنده به وجود می آیند. معمولا اواخر بهار – اوایل تابستان (خرداد – تیر) اواین گل ها و در مدت ۲۵ تا ۲۷ روز همه گل ها ظاهر می شوند. چنانچه شرایط اقلیمی محل رویش گیاه مناسب باشد، پس از برداشت گل ها در اواسط پاییز (مهر ماه)، گیاهان مجددا به گل خواهند نشست که البته این گل ها مقدار کمتری از اسانس دارند. چنانچه گیاهان اوایل بهار کشت شوند، ممکن است در سال اول رویش به گل بشینند (به ندرت و به مقدار بسیار کم گل خواهند داد).
میوه ها یکسان و در یک زمان نمی رسند و پس از رسیدن به اطراف ریزش می کنند.
اندام مورد استفاده:
گلهای مریم گلی کبیر که قسمت مصرفی این گیاه می باشد به رنگ های صورتی، بنفش و سفید معمولاً ظاهر می شود، ساقه های گلدهنده مریم گلی کبیر گاهی به ۶۰ سانتی متر نیز می رسد.
خواص دارویی و درمانی:
اسانس این گیاه به عنوان ماده ای ضد عفونی کننده و همچنین ماده ای که سبب مداوای ناراحتی های مربوط به سیستم عصبی می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.
نقاط رشد و پراکنش:
همه ساله، زمین های زراعی وسیعی در کشور های روسیه، بلغارستان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و مجارستان، برای کشت این گیاه اختصاص می یابد.
منشا این گیاه را مناطق شنی و خشک قفقاز، ایران و سواحل اروپایی مدیترانه گزارش کرده اند.
منابع:
سایت شرکت گیاهان دارویی زرین گیاه (www.zarringiah.com)
سایت گلس گاردن (https://glassgardenshop.com/)