سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه اسپرس از گیاهان علفی اورآسیایی است و از خانواده بقولات بوده و از قرن‌های پیش در اروپا و آسیا به عنوان علوفه کشت می‌شده و برای غذای دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه اگرچه به عنوان غذای دام شناخته می شود اما خواص دارویی زیادی به همراه دارد.
این گیاه از تیره پروانه واران (Leguminosae) از نوعی تیره باقلائیان بوده، از قبیله Hedysareae، از جنس Onobrychis و دارای مقاومت چند ساله در ایران است.
اسپرس گیاهی چند ساله است. این گیاه بدون تیغ بوده و ریشه‌های عمیقی به قطر یک متر تا پنج سانتیمتر دارد. عمق ریشه این گیاه به چند متر می‌رسد و انشعابات بسیار زیادی دارد. ساقه اسپرس به صورت قائم و تو خالی با ارتفاع یک متر است. برگهای اسپرس به صورت شانه‌ای و دارای ۷ تا ۱۰ جفت برگچه به شکل بیضی می‌روید. گلهای اسپرس به صورت گل آذین خوشه‌ای و قائم به طول۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر است.
روی هر شاخه حداقل ۱۰ گل صورتی یا سرخابی با رگه‌های کمی تیره روییده میشود. هر کدام از این گل آذین‌ها دارای ۵ گلبرگ و شامل ۲ بال، ناو و یک درفش است. در داخل دو گلبرگ ناو اندام نر و ماده وجود دارد. اگر کمی گلبرگ تحت فشار قرار گیرد این گلبرگ‌ها آزاد می‌شوند. میوه این گیاه به‌صورت غلافی و سطح خارجی آن مشبک و برجسته است.
ترکیبات شیمیایی:
در ترکیب گیاه آهک ، منیزیم و سیلیس گزارش شده است.
خواص گیاه اسپرس برای انسان، دام و طبیعت:
- خواص اسپرس برای انسان به طور اجمالی شامل این موارد می شود: رفع کننده نفخ معده، افزایش اشتها (عصاره گیاه همراه با سرکه اشتها آور است) و کمک به چاق شدن افراد لاغر، برطرف کردن زخم و لکه ایجاد شده در چشم، مفید برای رفع کم خونی و تسکین انواع قولنج. همچنین از عصاره گیاه برای بیماری زردی نیز استفاده می شود.مرهمی که از جوشاندن گیاه در روغن زیتون یا کنجد حاصل می شود به صورت ضماد برای دردهای روماتیسمی و درد کیسه بیضه موثر و مفید می باشد.مصرف دانه های گیاه برای افزایش نیروی جنسی کاربرد دارد.
برخی این گیاه را نوعی یونجه می دانند چرا که بسیاری از خواص و ویژگی های اسپرس با گیاه یونجه مشابه است. با این حال خواصی هم برای اسپرس بیان می شود که در یونجه وجود ندارد.
- عدم ایجاد نفخ در دام: به همین علت این گیاه برای ایجاد چراگاه مفید است. از گیاه اسپرس برای فراهم آوری چراگاه در اروپا استفاده می شود و باعث بهره وری بیشتر دامداری می شود.
- مقاومت در مقابل آفات: در مقابل آفت‌هایی مانند سرخرطومی ساقه، برگ و ریشه یونجه مقاوم است. در بسیاری از نقاط دنیا از جمله آمریکا به علت حمله شدید این آفات در غرب آمریکا از گیاه اسپرس به عنوان یک گیاه مقاوم استفاده فراوانی میشود و یونجه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع مقاومت بالای اسپرس باعث شده حتی تولید عسل اسپری از عسل یونجه محتمل تر باشد. در کشورهایی مثل آمریکا عسل اسپرس بسیار پرطرفدار است.
- تقویت کننده خاک: وجود ریشه‌های عمیق در این گیاه باعث شده لایه‌های نفوذناپذیر از بین رفته و به بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک کمک نماید. همچنین به دلیل داشتن غدد تثبیت ازت، خاک را بارور میکند. همچنین گیاه اسپرس به علت داشتن ریشه‌های عمیق و قدرت استقرار بالا، از فرسایش آبی و بادی خاک در شیب‌های تند جلوگیری میکند.
- افزایش تولید عسل: گلهای این گیاه برای زنبورها جذابیت داشته و آنها را به سمت خود می‌کشاند، که این امر باعث افزایش تولید عسل برای زنبورداران هر منطقه می شود.
نقاط رشد و پراکنش:
اسپرس به صورت خودرو در دشت ها و بیابان ها رشد می کند.
مبدا اصلی گیاه اسپرس شرق مدیترانه و آسیای شرقی است. اسپرس زراعی در مناطقی مانند جنوب شرقی آسیا، سیبری و دامنه‌های قفقاز مشاهده شده است.
در ایران البرز، شهرستانک، آذربایجان: ارومیه (رضاییه سابق).لرستان رشد می کند و در بعضی نواحی نیز پرورش می یابد.
منابع:
سایت عسلنا (www.asalna.ir)
سایت پارس ناز (www.parsnaz.com)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
اقاقیا از تیره باقلاییان است که در دنیا حدود ۲۰ گونه گیاه درختی یا درختچه های خزان کننده دارد.
درخت اقاقیا درختی است با گل و برگ های زیبا و معطر، طوری که فضا را عطرآگین می کند و در بهار به رنگ سبز خوشرنگی تبدیل می شود.
از جمله درختان مقاوم به خشکی است که بلندی آن به ۱۰ تا ۲۷متر می رسد. جهت کنترل فرسایش خاک ، احیای اراضی و زیبا سازی فضای سبز کشت می شود که می تواند مشکل کمبود نیتروژن خاک را رفع کند.
اقاقیا دارای ریشه های عمیق پراکنده با شاخه های خمیده و تاجی چتری شکل است.
شاخه های جوان و یکساله قهوه ای مایل به قرمز براق و دارای گوشوارک های خاری شکل هستند که قهوه ای-قرمز شفاف می باشند.
تنه این درخت پوستی به رنگ خاکستری تیره ، سفت ، سخت و ترک خورده دارد.
پوست آن در شاخه های جوان صاف است ولی سریعا شکاف دار می شود و در سنین بالاتر شکاف ها و شیار های عمیقی در آن ایجاد می شود.
برگ ها به شکل خوشه ای هستند که از ۹ تا ۱۹ برگچه بیضی یا تخم مرغی شکل تشکیل شده و طولی حداکثر ۴ تا ۵ سانتی متری دارد.برگچه ها صاف و بسیار نازک هستند که در سطح فوقانی سبز روشن و در سطح تحتانی مایل به خاکستری می باشند.
برگ ها با باز و بسته شدن نسبت به تغییرات آب و هوایی واکنش نشان می دهند و در روز های گرم و خشک به سمت بالا و در روز های بارانی و مرطوب به سمت پایین خمیدگی پیدا می کنند.گل ها به صورت خوشه هایی به طول ۱۰ تا۲۵ سانتی متر از درخت آویزان هستند و به صورت هرمافرودیت می باشند.هر گل، نخودی مانند و بسیار خوشبو و به طول ۲ سانتی متر است.نیام ها به صورت خوشه های آویزان با حدود یک سانتی متر عرض و ۵ تا ۱۰سانتی متر طول است که به رنگ قهوه ای مایل به قرمز، براق یا کدر است.
از سطح خارجی کلیوی شکل آنها ، رنگ قهوه ای تیره بذر ها معلوم می باشند.
مواد مغذی موجود در اقاقیا:
۱. میزان مواد شیمیایی دردانه ها، ریشه ها، گل‌ها و تنه این گیاه بسیار متفاوت است.
۲. دانه های خشک شده گیاه سرشار از کلسیم، پروتئین، چربی، فیبر، فسفر، ویتامین ها و مواد معدنی هستند.
۳. گلهای گیاه دارای ترکیباتی است که بعد از هیدرولیز تبدیل به کورستین (ماده مؤثر موجود در پوسته پیاز) و شکر می شود.
۴. پوسته درخت دارای آلبومین، نیشکر، ترکیبات چربی، کولین، آلکالوئیدهای سمی، تانن، صمغ، نشاسته و رزین های غیرفعال است.
۵. روغنی که از دانه های آن استخراج می شود و اسانسی که از گل‌ها به دست می آید. دارای فیستین، کوئرستین، میریستین و … است.
خواص دارویی و درمانی:
- به سیستم گوارشی کمک میکند تا عملکرد بهتری داشته باشد و خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
- درمان ترش کردن معده، سوزش سر دل و التهاب معده
- شکوفه های اقاقیا مدر، نرم کننده و ضد اسپاسم می باشد. و از دمنوش یا عصاره این گیاه برای پاکسازی بدن می توان کمک گرفت.
- درمان بیماری های کیسه صفرا
- کاهش کلسترول خون
- مصرف آدامس اقاقیا به دلیل برخورداری از فیبر در درمان چاقی موثر است.
- اقاقیا حاوی ترکیبی است که در تسکین التهاب غشاء مخاط دهان موثر است. به همین دلیل است که در گذشته از این گیاه برای درمان زخم، زخم دهان و علائم سرماخوردگی استفاده می شد.امروزه نیز این گیاه در تولید بسیاری از داروهای مورد استفاده برای سرماخوردگی کاربرد دارد.
- دمنوش اقاقیا باعث احساس آرامش در سیستم عصبی و رفع خستگی های ذهنی می شود.
- سرکوب کننده تومور
- درمان بیماری های چشمی
- بهبود سوختگی
- بهبود مشکلات تنفسی مثل آسم، سرفه، گلودرد و برونشیت
- سم زدایی بدن و مبارزه با ویروس ها و باکتری ها
مناطق رشد و پراکنش:
در سنگال و صحرای غربی و مناطق استوایی آفریقا و همچنین در جنوب ایران می روید.
اقاقیا بومی آمریکا می باشد.این درخت برای نخستین بار در سال ۱۶۰۳ میلادی وارد اروپا شد و به عنوان یک درخت جنگلی شناخته می شود.
یکی از موفق ترین درختان وارداتی است که در بسیاری از نقاط جهان کاشته می شود .
منابع:
سایت بیتوته (https://www.beytoote.com/health/cure-herbaceous/acacia۴-healing۴-properties.html)
وبلاگ نهالستان بهمن آبادی (http://iraniantree.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
انجیر، انجیر خوراکی یا شال انجیر (نام علمی: Ficus Carica) گونه ای آسیایی از گیاهان گلدار خانواده انجیران است. این درخت بومی خاور میانه و آسیای غربی است.برگ درخت انجیر پنجه‌ای و دارای ۳ تا ۵ لوب می‌باشد. قسمتی که به اسم میوه انجیر معروف است و مورد تغذیه انسان قرار می‌گیرد در حقیقت میوه نیست بلکه زائده مجوفی است که گلهای انجیر به تعدادی زیاد در داخل آن قرار گرفته‌اند و مواد قندی در این زایده یا رسپتاکل جمع میشود. گلهای نر و گلهای ماده درخت انجیر از یکدیگر جدا ولی روی یک پایه یعنی در داخل رسپتاکل واقع شده‌اند و به عبارت دیگر درخت انجیر گیاهی است یک پایه.
فراورده های انجیر:
بهره‌گیری از خواص فراوان انجیر بیشتر از طریق مصرف انجیر خشک و پس از آن میوه تازه مرسوم می‌باشد. این در حالی است که میوه انجیر را به‌صورت فرآورده‌های مختلف نیز می‌توان مصرف کرد. اولین فراورده انجیر ، نوشیدنی آب انجیر می‌باشد. فرآورده‌های دیگر قابل ذکر شامل شربت انجیر (متفاوت با آب‌انجیر)، مسقطی انجیر، مربای انجیر و مارمالاد آن، ترشی، کمپوت، سوپ و پوره انجیر می‌باشند.
علاوه بر موارد ذکر شده از انجیر می‌توان در تهیه شیرینی‌جات مختلف مانند شکلات، بیسکوئیت، کیک و کلوچه استفاده کرد. مصرف انجیر خشک همچنین به‌صورت مخلوط با دیگر میوه‌های خشکباری مرسوم می‌باشد.
سرکه انجیر نیز دارای طعم شیرین و دلچسبی می‌باشد که برای انواع ترشی و سالاد استفاده می‌گردد.
مناطق رشد و پراکنش:
وطن اصلی درخت انجیر در دنیای قدیم یعنی اروپا- آسیا در نواحی مدیترانه و در ایران درخت انجیر به ویژه نوع خودرو یا کوهستانی آن که به انجیر کوهی نامور است بسیار قدیمی است. یکی از رویشگاه‌های انجیر خودرو یا کوهی قهستان و جنوب خراسان و منطقه زیبد است.
درحال حاضر شهرستان استهبان استان فارس بزرگترین تولید کننده انجیر دیم در جهان می باشد که محصول آن از کیفیت و مرغوبیت خاصی برخوردار است.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
نامهای دیگر: باقالا، باقلا، باقالی، باقله یا باقلی
گیاهی است یک ساله، از خانواده بقولات که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد. دارای برگهای تخم مرغی شکل و میوهٔ غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله یا باقلا گفته میشود. برگهای آن متناوب و مرکب است. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
اندامهای مورد استفاده:
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند.
ویتامین ها و ترکیبات شیمیایی:
باقلا از ویتامین ها و مواد معدنی همچون آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است. باقلا یکی از غنی ترین منابع فیبر و پروتئین در میان مواد غذایی است. به‌طوریکه در هر ۱۰۰ گرم باقلا ۲۶ میلی‌گرم پروتئین و ۲۸ میلی‌گرم فیبر وجود دارد. در میان مواد غذایی، باقلا یکی از موادی است که بیشترین مقادیر فولات را دارد.
دیویسین، کان‌ویسین و ایزورامیل موادی هستند که در باقلا وجود دارند؛ این مواد شیمیایی خاصیت اکسیدکنندگی دارند. برای همین هم افراد مبتلا به فاویسم باید از باقلا دوری کنند.
باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند.
مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.
خواص دارویی و درمانی:
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
- فولات برای سوخت و ساز انرژی مفید است و انرژی زیادی به انسان می دهد. همچنین به تولید گلبول‌های قرمز سالم‌تر کمک میکند و برای خانم‌های باردار هم فواید بسیاری دارد.
- برخی تحقیقات نشان میدهند مصرف باقلا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و افسردگی را هم کاهش می‌دهد.
- خواص باقلا در کمک به کاهش فشار خون و کاهش خط ابتلا به بیماری های قلبی بسیار موثر است.
- فولات موجود در باقلا می‌تواند خطر اختلالات مادرزادی را کاهش دهد.
- باقلا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. فقط یک لیوان باقلا می‌تواند ۳۶ درصد از میزان منگنز موردنیاز بدن شما را تأمین کند. منگنز فواید زیادی برای بدن دارد؛ به‌ویژه برای استخوان‌ها مفید است. منگنز کمک میکند حجم استخوان‌ها بیشتر شوند و کمبود کلسیم را بهبود می‌بخشد.
- به تقویت سیستم عصبی کمک میکند: اگر به کمبود آهن مبتلا هستید، اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد و احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. این مسئله ممکن است به آنمی منجر شود. خوردن باقلای سرشار از آهن می‌تواند خستگی و علائم دیگر آنمی را از بین ببرد.
- باقلا می‌تواند اندامهای حرکتی شما را تقویت کند و به کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک کند. البته اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، قبل از خوردن باقلا با پزشک خود مشورت کنید.
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
نقاط رشد و پراکنش:
بومی : اروپا و آسیا
باقلا به عنوان یک محصول زمستانه و روز بلند در سطح وسیع در مناطق گرمسیری با زمستان ملایم و در ارتفاعات زیاد (بالاتر از ۱۲۰۰ متر از سطح دریا) کاشته میشود. دامنه کشت این گیاه از حدود ۹ درجه شمالی تا بیش از ۴۰ درجه شمالی و از سواحل تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد امتداد دارد.
باقلا محصول فصل خنک با دامنه دمایی (۱۳-۵) و (۲۷-۲۲) درجه سانتیگراد برای جوانه زنی است و پس از جوانه زنی تا ۴ برگی شدن، سرمای تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود، رشد و نمو مطلوب و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد است.
به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی و جوی، درجه حرارت محیط و خاک قابل کشت باقلا، زمان کشت آن هم در مناطق مختلف متغییر است، بهترین زمان کشت زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان نیز شروع نشده باشد، بنابراین بهترین زمان کشت برای کشت پاییزه نیمه دوم مهر تا اوایل آذر ماه می‌باشد
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت چطور (www.chetor.com)
سایت دلگرم (www.delgarm.com)
سایت www.sfim.ir
سایت https://lib.salamkeshavarzco.ir/
خصوصیات گیاهشناسی:
برازمبل (Perovskia abrotanoides) جنس کوچکی از خانواده lamiaceae بوده که در ایران و برخی کشورهای همسایه به صورت اندمیک وجود دارد که ساقه‌هاى آن راست و منشعب و در قاعده چوبى و تماماً پوشیده از کرک‌هاى کوتاه و سفید است.
گیاهىست بوته‌اى یا نیمه درختچه‌اى و به ارتفاع تا یک متر که توسط بذر تکثیر مى‌یابد. که چند سلولى ساده و یا منشعب هستند. علاوه بر این، در سطح ساقه و به‌طور پراکنده غده‌هائى طلائى رنگ دیده مى‌شود.
برگها تخم‌مرغى کشیده، به طول ۴ تا ۷ سانتى‌متر و عرض ۵/۲ سانتى‌متر، داراى پهنکى چند قسمتی، بدون کرک یا گاهى داراى کرک‌هاى کوتاه و پراکنده و همراه با تعدادى غده طلائى رنگ مى‌باشند. قطعات پهنک باریک و مستطیلى شکل بوده و به طول ۴ تا ۶ میلى‌متر و عرض ۵/۰ تا ۴/۱ میلى‌متر مى‌باشند و رأس آنها تا حدودى مدوّر است. برگها بر روى دمبرگ‌هائى به طول ۵ تا ۸ میلى‌متر مستقر هستند.
گل‌ها متعدد و به‌صورت دسته‌هائى دو تا چهارتائى و گاهى تا شش گل به‌صورت مجتمع مشاهده مى‌شوند. فاصله گل‌ها از یکدیگر تقریباً زیاد است و این موضوع موجب تشکیل گل‌آذین به شکل پانیکول و به طول ۲۷ تا ۴۰ سانتى‌متر مى‌شود. کاسه گل استکانى – لوله‌اى شکل، به طول ۴ تا ۵ میلى‌متر، به رنگ بنفش و پوشیده از کرک‌هاى ساده، بلند و به رنگ سفید یا بنفش هستند. جام گل صورتى رنگ، به طول ۹/۰ تا ۱/۱ سانتى‌متر که سطح خارجى آن داراى کرک‌هاى کوتاه و پراکنده بوده و کمى از لوله کاسه گل خارج و داراى دو لوب است. لوب بالائى داراى چهار لوب تقریباً مدوّر بوده و لوب پائینى بیضى تا تخم‌مرغى شکل و حاشیه‌اى صاف دارد. گل‌ها بدون دمگل و یا داراى دمگلى به طول ۵/۰ سانتى‌متر است. میوه این گیاه فندقه، واژ تخم‌مرغی، به طول ۸/۱ تا ۲ و پهناى یک میلى‌متر با سطحى صاف و تیره‌رنگ است. گیاه برازمبل از طریق بذر قابل تکثیر است و بهترین خاک برای آن، خاک لومی رسی و یا شن لومی می باشد. گیاه دارویی برازمبل در ماه های تیر و مرداد شروع به گل دهی می کند.
خواص دارویی و درمانی:
- این گیاه از دیرباز به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده و به عنوان داروی خنک کننده در درمان تب به کار می رفته است. امروزه این گیاه کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی و آرایشی دارد.
- در طب سنتي، به همراه ساير گونه هاي دارويي به عنوان مقوي، ضدعفوني کننده، مسکن دردهاي روماتيسمي، رفع التهاب، ليشمانيوز و دفع کرم و انگل مصرف مي شود.
- برخی پژوهش‌ها نشان داده که ترکیبات موجود در این گیاه خاصیت ضد توموری و ضد سرطانی نیز دارد. محققان ایرانی در مطالعات آزمایشگاهی بر روی سلول‌های سرطان معده نشان دادند که عصاره گیاه «برازمبل» می‌تواند تعداد سلول‌های سرطانی زنده را در محیط کشت کاهش دهد.
* برای آشنایی بیشتر با این گیاه و سایر خواص آن می توانید به قسمت "منابع علمی" و همچنین "فیلمهای آموزشی" موجود در فعالیت اقتصادی برداشت گیاهان دارویی در اقلیم سرد مراجعه نمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
اغلب به صورت خودرو درحاشيه جاده هاي کوهستاني با اقليم سرد و خشک دو استان گلستان و خراسان شمالي رويش دارد. رویش این گیاه زمین‌هاى سنگلاخى بوده و در بعضى از مناطق به‌عنوان درختچه‌های زینتى نیز کاشته مى‌شوند.
منابع:
سایت مرجع دانش (https://www.sid.ir/)
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد داشگاهی (www.sid.ir)
خبرگزاری علم و فناوری استان اردبیل (http://stnews.ir/)
یکی از مهمترین گیاهان دارویی اسانس دار، بومادران (Achillea millefolium) متعلق به گروه گیاهان دولپه و تیره کاسنی می باشد. از این گیاه زیر گونه بومادران البرزی یک گیاه بومی و انحصاری رشته کوه البرز است که در اسانس اندام گل و برگ آن بیش از ۶۰ درصد کامازولن وجود دارد و از این جهت با هیچ گیاهی قابل مقایسه نیست که این کامازولن در صنايع غذايي، آرايشي-بهداشتي، عطرسازی و دارويي کاربرد دارد.
ترکیبات شیمیایی:
کاريوفيلن الکل، کاريوفيلن اکسايد، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول ديگر ترکيب هاي شاخص بودند.
خواص دارویی و درمانی:
- کامازولن موجود در بومادران البرزی دارای خاصیت ضد التهاب است و در مصارف خارجی از عصاره آن کرم های ضد التهاب پوستی و جلوگیری از اگزما تهیه می شود.
مناطق رشد و پراکنش:
در ایران: استان تهران: منطقه دیزین در رشته کوه البرز (ارتفاع ۲۸۰۰ متری)، استان گلستان: در اراضی جنگلی،مرتعی و زراعی گرگان و بندر ترکمن .
منابع:
سایت مرجع دانش (https://civilica.com/)
فصلنامه علمی-پژوهشی تحقيقات گياهان دارويی و معطر ايران - استان گلستان
سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (www.sid.ir)
خصوصیات گیاهشناسی:
پنجه برگ فرشی یا پنجه برگ گسترده گیاهیست خودرو، یکساله یا چندساله از خانواده رز که ارتفاع آن به ۳۰ سانتی متر می رسد.این گیاه به خشکی و شوری خاک مقاوم نیست.
اندامهای مورد استفاده:
برگ
خواص دارویی و درمانی:
- تب بر
- قابض
- مسکن دندان درد
منابع:
سایت شبکه گیاهی ایران (http://www.netplant.ir/)
نام محلی آن سیاه تال (گیلان) پل چنار ، کک ماری (در نوشهر) قلمکار (در همدان) آذربایجان غربی (ایلان اوزومی و قوش اوزومی).
خصوصیات گیاهشناسی:
تاج ریزی ایرانی یا تاجریزی پیچ از خانواده بادنجانیان گیاهی است پایا و بالا رونده و دارای ساقه ای به ارتفاع یک تا دو متر و حتی بیشتر که به حالت وحشی به حدوفوردر حاشیه جنگلهای کنار رودخانه‌ها می روید برگهای آن متناوب است ولی به شکل ظاهری آن ها در قاعده ساقه شبیه قلب و در قسمت های فوقانی آن منقسم به سه لوب مشخص می باشد. گلهای کوچک و بنفش رنگ آن ظاهری مجتمع به صورت چتر مانند دارد و در فاصله ماههای خرداد تا شهریور نیز بر روی گیاه ظاهر می شود. میوه اش سته، بیضوی دارای حالت آویخته به رنگ قرمز و محتوی دانه های کوچک مسطح و فراوان است.
زمان گلدهی:ماههای خرداد تا شهریور
ترکیبات مهم:
این گیاه حاوی آلکالوئید سولانین و دارای خاصیت مخدر است. همچنین دارای گلوکزید دولکامارین است. گلوکوآلکالوئیدهای آنها، بتا و گاما سولا‌دولسین و آلفا، بتا و گاماسولامارین نیز در گیاه گزارش شده است. ترکیبات یاموژنین، تیگوژنین و دیوسژنین به مقدار زیاد در گیاه وجود دارند؛ به همین دلیل در کشور روسیه از این گیاه جهت تهیه پروژسترون، کورتیزول و دیگر هورمون‌ها استفاده میشود. میوه‌های سبز و زرد دارای مقدار بیشتری از گلوکوآلکالوئیدها نسبت به میوه‌های رسیده (قرمز) هستند.
میوه‌ها دارای لیکوپن نیز می‌باشند و دانشمندان روسیه در آنها تانن و ساپونین نیز گزارش کرده‌اند. دردانه‌های گیاه ترکیبات گلوآلکالوئیدی، گلوکزیدی و استروئیدی مشابه میوه شناسایی شده است.
خواص دارویی و درمانی:
- در استفاده‌های عامیانه به‌طور گسترده به‌عنوان ضد سرطان، درمان واریس استفاده می‌شده است.
- جالینوس ۱۵۰ سال پس از میلاد مسیح این گیاه را به‌عنوان ضد سرطان، ضد تومور و ضد واریس توصیه کرده است.
- ترکیب بتاسولامارین موجود در آن دارای خاصیت ضد سارکومای ۱۸۰ و ضد کارسینوماسارکومای ۲۵۶ در رت (موش آزمایشگاهی) است.
- در طب قدیم از این گیاه جهت درمان آسم، آرتریت، یرقان، هپاتیت، سرطان، تب، سیاه سرفه و مالاریا استفاده می‌شده است.
- اثراتی ازجمله ضد درد، کاهش‌دهنده‌ی میل جنسی، مقوی قلب، ادرارآور، قی‌آور، مسهل، سمی، خلط آور، مخدر و محرک برای آن قائل بوده‌اند.
- در هومیوپاتی از جوشانده‌ی ساقه و برگهای گیاه پیش از گل دادن، برای تسکین یا درمان آسم، کولیک، وبا، درمان اسهال، دیسانتری، بند آمدن ادرار، تب یونجه، مننژیت، روماتیسم، پسوریازیس، کهیر و سیاه سرفه استفاده می‌کنند.
تکثیر
تکثیر گیاه تاج ریزی پیچ از طریق کاشتن دانه، قلمه زدن یا خوابانیدن شاخه ها و همچنین قطعات سوش جوانه دار است.
تکثیر از طریق دانه
تکثیر از طریق کاشتن دانه بدین صورت است که دانه ها را در اواخر اسفند تا اواسط فروردین ماه در قطعه زمینی که در واقع نهالستان است می کارند و سپس گیاهان جوان حاصل را در حاشیه پرچین مزارع و یا اماکن مستعد که دارای درختچه های کوچک باشند، منتقل می سازند تا گیاهان جوان بتوانند پس از آنکه رویش اولیه آنها خاتمه یافت. از تکیه گاههای مجاور خود بالا رفته وضع ایستاده به خود بگیرند. در موقع انتقال پایه های جوان به حاشیه پرچین ها همواره باید رعایت شود که فاصله هر گیاه از دیگری لااقل ۶۰ سانتی متر تا یک متر باشد تا هر گیاه بتوانند بطور جدا و مستقل از تکیه گیاه اطراف خود بالا رود.
برداشت:
برداشت محصول در پائیز پس از جدا کردن برگها و قطع ساقه از فاصله ۵۰ سانتی متری زمین صورت می گیرد و اگر این کار در سال دوم عملی گردد باید قبل از ظاهر شدن برگها اقدام به انجام آن شود. معمولاَ پس از قطع ساقه ها و عاری نمودن آنها از برگ آنها را به صورت دسته هائی در آورده در انبار جهت خشک کردن جای میدهند و یا آنکه آنها را قبلاً به قطعاتی به طول ۲ تا ۵ سانتی متر تقسیم نموده در معرض خشک شدن قرار می دهند این قطعات اگر متعلق به ساقه های مسن باشند رنگ خاکستری حنائی یا زرد قهوه ای و اگر متعلق به ساقه های جوان باشند رنگ خاکستری مایل تا سبز یا زرد مایل به سبز دارند.
مناطق رشد و پراکنش:
تاج ریزی پیچ در آسیای صغیر و عراق و قفقاز تا ایران و ترکستان انتشار دارد و در ایران در مناطق استپی و همچنین در جنگلهای ساحلی شمال کشور دیده می شود. این گیاه در آذربایجان ، حوالی تبریز ، نواحی شمال ایران ، لاهیجان و بلوچستان می روید.
منابع:
شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی (https://medplant.ir/)
دپارتمان پژوهشی گلخانه ملک (https://malekgreenhouse.ir/)
بازرگانی آشا (www.ashaorganic.com)
خصوصیات گیاهشناسی:
توت روباهی گیاهي است علفي، چند ساله از گیاهان مهم مرتعي با نام علمي Sanguisorba از خانواده گلسرخیان (Rosaceae) که در ايران دارای ۲ گونه officinalis.S و minor.S مي باشد.ارتفاع این گیاه به ۶۰- ۷۰ سانتی متر می رسد.این گیاه گل هایی بدون گلبرگ با گل آذین کپه ای یا سنبله ای کوتاه به رنگ سبز، صورتی یا قرمز و ساقه‌هایی ضخیم، کرکدار و سبز مایل به قرمز دارد.
این گیاه در دامنه حرارتی ۱۸- تا ۳۹+ سانتیگراد و بارندگی ۶۰۰-۴۰۰ میلی متر گسترش دارد به طور متوسط قوه نامیه توت روباه ۶۳ درصد، وزن هزار دانه ۵/۱ گرم، فصل کاشت مناسب پاییز ، عمق کاشت ۱/۵ سانتی متر و میزان بذر مورد نیاز ۱۲ کیلوگرم در هکتار می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
آهن، روی و منگنز، آنتی اکسیدان هایی مانند لوتئین، زاکسنتین و تیمونین، ویتامین A
خواص دارویی و درمانی:
- قابض
- قابض خونریزی
- محرک تعریق
- درمان سوختگی‌ها و گرفتگی‌های عضلانی
- حاوی خواص آنتی اکسیدانی، ضد عفونی کننده و آنتی باکتریال می باشد.
- آنتی اکسیدان‌های فنولیک موجود در توت روباهی باعث نابودی و حذف رادیکال‌های آزاد در سراسر بدن می‌شوند.این آنتی اکسیدان‌ها باعث جلوگیری از استرس اکسیداتیو در اندام های شما، و همچنین مسیرهای عصبی، قلب، چشم و پوست می شوند.
- بهبود گردش خون
- مصرف میوه‌های این گیاه باعث افزایش قدرت بینایی میشود. بیشتر دانشمندان هم عقیده هستند که کاروتنوئید‌ها، اصلی‌ترین عامل در سلامتی چشم می‌باشند و می‌توانند خطر ابتلا به مشکلاتی نظیر دژنراسیون ماکولا و آب مروارید را کاهش بدهند.
- ترکیبی غنی از آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند پتاسیم و منگنز باعث شده تا توت روباهی یکی از مواد غذایی درجه یک برای سلامت قلب محسوب شود.
مناطق رشد و پراکنش:
از مهمترین استان‌هایی که در ایران می‌توانید در آن توت روباهی را مشاهده کنید، فارس و اردبیل می‌باشد.
همچنین توت روباه در تمامی رویشگاه های سطح استان لرستان از ارتفاع ۱۰۴۰ تا ۲۳۰۰ متر بیشتر در شیب های شمالی و مسیر آبراهه ها یافت می شود .البته در تمام شیب ها و جهات جغرافیایی پراکنش دارد.
منابع:
سایت سیویلیکا (https://civilica.com/doc/۳۴۲۵۶۳/)
سایت http://iransrm.ir
سایت آف ترای (https://offtry.com/)
سایت آسان طب (https://mag.asanteb.com/)