مقدمه: به زبان عربی چندین گیاه و به ویژه دو گیاه .borago officinalis L و Echium ameonum fish .et را لسان الثور می نامند. پزشکان سنتی اثرات درمانی هر دو گیاه را تقریباً یکسان دانسته اند اما آنچه در کتب طب سنتی نوشته مؤلفین ایرانی تحت عنوان لسان الثور آمده است حاصل تجربیات پزشکان ایرانی و مربوط به گیاهی با نام علمی Echium ameonum می باشد که به پارسی گل گاوزبان می نامیم و از گیاهان بومی ایران می باشد. خواص دارویی این گیاه توسط رومی ها در اوایل قرن سوم قبل میلاد شناخته و به اروپا معرفی شد. هومر شاعر و مورخ یونانی از این گیاه به عنوان شادی آور و غم زدا نام برده است. رومی ها از سالیان بسیار دور برگ های گیاه را در شراب می خیساندند و از آن به عنوان نوشیدنی ارزشمند جهت آرام بخشی و برطرف نمودن مشکلات عصبی استفاده می کردند. خصوصیات گیاهشناسی: گاو زبان ایرانی گیاهی چندساله با ریشه های قطور، برگ­ها زبانه­ ای و رزت، ساقه و برگ­ها پوشیده از کرک­های زبر و خشن هستند. طول ساقه گل­ دهنده ۸۰-۶۰ سانتی­متر است، گل آذین با گل­های قیفی شکل به رنگ قرمز ارغوانی که پس از خشک شدن به رنگ آبی یا بنفش درمی آیند. در هر سنبله تعداد زیادی گل وجود دارد که به تدریج از پایین به بالا باز می شوند. موسم گل این گیاه آغاز اردیبهشت تا اوایل خرداد است. اندامهای مورد استفاده: برخلاف گاو زبان ایتالیایی (Borage officinalis) فقط گلهای آن مورداستفاده قرار می گیرد. ترکیبات شیمیایی : گاو زبان ایرانی شمال دارای املاح فراوان شامل تانن، موسیلاژ و مقدار کمی آلکالوئید است. برگ های تازه آن دارای مقدار زیادی ویتامین C هستند. خواص درمانی و دارویی : - از مهم ترین خواص دارویی این گیاه، خاصیت آرام بخشی آن است که از طریق خوردن دم کرده گل ‌های آبی این گیاه حاصل می‌ شود.همچنین دم کرده خشک شده گل ‌های آبی این گیاه در سرماخوردگی به عنوان معرق و افزایش دهنده فشار خون مورد استفاده قرار می ‌گیرد. - جوشانده گل گاوزبان ایرانی حواس پنج­گانه را تقویت می­کند و برای تنگی نفس مناسب است. - جویدن برگ تازه آن برای درمان جوش­های چرکی دهان مناسب است. - در بررسی­ های جدید آثار تحریک سیستم ایمنی این گیاه به اثبات رسیده است . - گل­ها شهد فراوانی دارند و مورد توجه زنبور عسل قرار می­ گیرند. عسل گاوزبان جزء مرغوبترین عسل هاست. - این گیاه در بیماری ‌های تنفسی و حتی در رابطه با برونشیت، سرفه، زکام و آبریزش بینی می ‌تواند داروی مؤثری باشد. یک دم‌ نوش مناسب هنگام سرماخوردگی به ‌ویژه در ابتدای شروع علایم، دم ‌کرده گل گاو زبان به همراه کمی لیموعمانی است. این نوشیدنی اگر زیاد ترش نباشد، موجب خروج مواد ناسالم از بدن فرد بیمار می ‌شود. - دارویی مفید برای کلیه، مثانه و به طور کلی برای مجاری ادراری و کاهش تب است که در تمامی موارد می ‌تواند مفید باشد. - گل گاو زبان به عنوان مدر مسکن معرق و کاهنده فشار خون به کار می رود. - عصاره آبی گل گاو زبان می ‌تواند دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال افسردگی عمده باشد. - در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است. به علت زیبایی گل گاوزبان در ایجاد فضای سبز هم می­ توان از آن استفاده کرد. نحوه کاشت گل گاو زبان ایرانی : تکثیر گل گاوزبان با استفاده از بذر انجام می شود و آن را در فصول بهار و پاییز می­ توان کشت کرد. این گیاه به طور مستقیم در زمین اصلی و همچنین از راه خزانه گیری و نشاکاری قابل تکثیر است. اما روش نشا کاری بهتر است نشاها در مرحله ی ۲ تا ۴ برگی و گاهی تا ۶ برگی به زمین اصلی انتقال داده و با فاصله ۵۰×۵۰ سانتی­متر می کارند. این گیاه قابلیت کشت به صورت دیم را نیز دارد. بذر لازم برای تکثیر گاوزبان شمال ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم برای هر هکتار است. برداشت محصول گل گاوزبان ایرانی : در گاوزبان ایرانی فقط گل برداشت می شود. در سال اول گیاه به صورت زرد بوده، و از سال دوم گل می­دهد، که تا ۸-۷ سال رشد و نمو آن می تواند ادامه یابد. سال­های چهارم و پنجم پربازده ترین سال­هی گل­دهی آن است. گل­دهی از نیمه ی اردیبهشت ماه در هر سال شروع شده و تا تیر ماه ادامه دارد. با آغاز شکفتن گل­ها، اقدام به گل­چینی می­شود. در صورت تاخیر در برداشت، گل­ها پس از یکی دو روز ریزش کرده و جمع آوری آنها از سطح خاک بسیار مشکل می­شود. گل­های جمع آوری شده بر روی پارچه تمیز و در سایه خشک می­شوند. گل­های تازه به علت شهد موجود، بسیار چسبناک هستند و موجب تجمع مورچه ها می­شوند. در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک کشور طی ۴۸ ساعت گل­ها به طور کامل خشک می شوند، در حالی که در نواحی شمالی کشور خشک شدن تا یک هفته طول می­کشد. از هر ۱۰۰۰ گرم گل تر، ۲۰۰ گرم گل خشک به دست می آید. گل­های تازه به رنگ ارغوانی هستند و در صورتی که در شرایط مطلوب خشک شوند به رنگ بنفش درمی آیند، اما در شرایط عدم تهویه و با زیاد بودن رطوبت، رنگ گل­های خشک شده به سیاهی می گراید و احتمال کپک زدگی هم زیاد می­شود. تعداد نیروی کار لازم برای برداشت هر هکتار گل گاوزبان ۸۰-۷۰ کارگر روز است. بنابراین این محصول از نظر اشتغال­زایی مهم است و هزینه گل چینی مهم­ترین جنبه ی اقتصادی تولید این محصول است. محصول گل گاوزبان بسیار مورد توجه بازار داخلی (عطاری­ها) است و ارزش اقتصادی چشمگیری دارد. از هر هکتار زمین حدود ۷۰۰-۴۰۰ کیلوگرم گل خشک به دست می ­آید. عوامل محیطی: در مناطق خشک و نیمه خشک کشور در خاک­های سبک و سنگین رشد خوبی دارد و به صورت کشت شده محصول خوبی تولید می­ کند. این گیاه به علت گستردگی ریشه تا حدی به خشکی خاک مقاوم است. همچنین در شرایط آب و هوایی مناطق کوهستانی سردسیر، نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان به طور نسبی دارای باران‌های متناوب هستند و خاک مرطوب با زهکشی مناسب دارند، کشت این گیاه امکان پذیر است. نقاط رشد و پراکنش: معمولاً پراکندکی آن در زمین هایی است که تحت اثر تابش ملایم نور خورشید قرار دارد و نیز از مواد ازته غنی باشد. بنابراین نوع وحشی آن بیش تر در کنار نرده ها ، باغ ها، روی تل کودهای طبیعی و مزارع آفتاب گیر می روید. پراکنش آن در جزایر قناری، اروپا غرب آسیا، شمال و جنوب آفریقاست. گل گاو زبان ایرانی در ارتفاعات شمال و دامنه های رشته کوه البرز در ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ به صورت خودرو و به صورت کشت شده نیز وجود دارد. این گیاه تقریباً در تمام نواحی گیلان و مازندران، ارتفاعات کندوان، کلاردشت، ارتفاعات چالوس، بین منجیل و رستم آباد و … گزارش شده است . منابع: سایت فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/) سایت شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی (https://medplant.ir/) سایت روزنامه اطلاعات (www.ettelaat.com)

ریحان دارای ویژگی های آنتی اکسیدان ، ضد التهابی، ضد عفونی کنندگی و ضد باکتریایی است. این گیاه معطر توانایی کاهش استرس از طریق تنظیم سطوح سروتونین که بر خلق و خو تاثیرگذار است، را دارد. با زیر کنترل نگه داشتن استرس، ریحان در بسیاری موارد دیگر نیز به سود سلامت انسان است. ریحان با نام علمی ocimum basilicumواز خانواده labiateae یانعناعیان،گیاهی یکساله است که در گروه سبزیجات برگی طبقه بندی میشود این گیاه ازنظر تیپ رشدی بهاره بوده و بدلیل عطر وطعم فوق العاده وخواص درمانی خود همراه ویا به تنهایی زینت بخش سفره خانه هایمان است. اصل این گیاه بومی ایران وافغانستان وسنداست ودر حدود پانصد سال پیش ازهندبه اروپا برده شده است وبالغ بر ۶۰نوع ریحان دردنیا وجود داردانواع مختلفی شامل سبز وبنفش وکرمانی وفری وریحان کوچک و بزرگ معروفترین آنهاست. مزه بیشتر آنها شیرین وتند است ودربرخی نیز مانند ریحان لیمویی ودارچینی مزه آنها لیمو ودارچین است.این گیاه مانند سایر گیاهان هم خانواده خود دارای ماده موثره اسانس بوده که در کرکهای ترشحی یا حجره های مخصوص دربرگ وساقه وگلها ساخته وذخیره میشوند ودر اندامهای مختلف آنها نیز موسیلاژوتانن ومواد تلخ نیز وجود دارد. دراکثر نقاط کشور عزیزمان ایران این گیاه بعنوان یک سبزی خوراکی کشت وکار شده واز برگهای آن استفاده میشود در صورت تهیه اسانس بایستی از اندامهای هوایی گیاه استفاده گردد.درایران دونوع سبز وبنفش آن کشت میشود وبنفش آن از مزه تند وتیزتری برخورداراست آنالیز اسانس این دونوع نشان میدهد که میزان ترکیبات آنها باهم تفاوت دارد. نیازهای اکولوژیکی: ریحان گیاهیست بهاره ویکساله که درآب وهوای معتدل تا گرم ومرطوب رویش میکند وبه سرماهای پائین ویخبندان حساس است همچنین در دماهای بالاتر از ۳۵درجه طعم تندتری بخود گرفته و برگها کیفیت خودرا ازدست میدهند .بطورکلی دامنه سازگاری وسیعی با انواع اقلیم ها و آب وخاک دارد ودراکثر نقاط قابلیت رویش داشته وپس از برطرف شدن سرمای زمستانه وافزایش دمای هوا وخاک ،بذرهای آن رویش می نمایند.ریحان نیاز به رطوبت کافی دارد وباید از خشک شدن سطح خاک درآن جلوگیری نمود.درصورت کاهش رطوبت خاک رشد رویشی متوقف ویا کند شده و اندامهای هوایی کیفیت خودرا از دست میدهند.وطعم ومزه آنها تلخ وناخوشایند میگردد. طرزکاشت: با برطرف شدن سرما و گرم شدن هوا در بهار این گیاه را میتوان کشت نمود. ریحان به روشهای نشا وبذر تکثیر میشود ولی رایج ترین روش کاشت بذر است. برای این منظور ابتدا زمین مورد نظر را آماده سازی میکنند. خاک مناسب برای کشت این گیاه خاک هوموسی سبک با زهکشی مطلوب است. اضافه نمودن کودهای حیوانی (گاوی) پوسیده ویا کمپوست علاوه بر حاصلخیزی و بالارفتن درصد مواد عالی خاک و افزایش قدرت نگهداری آب در خاک باعث تولید سبزی با کیفیت وکمیت بالاتر میشود .زمین را پس از اضافه نمودن کود حیوانی بمیزان۲۰تا۳۰تن ویا کمپوست بمیزان۱۰تا۱۵تن درهکتار شخم زده وکلوخه هارا با دیسک کاملا خرد ونرم مینماییم سپس با انجام لولر سطح خاک را هموار می کنیم.بذرها را میتوان به روشهای دستپاش وماشینی کشت نماییم. در روش دستپاش زمین را کرت بندی نموده وبا دست بذرهای ریز ریحان توسط افراد با تجربه روی سطح خاک می پاشند وپس از آن توسط ابزار شن کش وغیره بذرها را زیر خاک کرده وسطح خاک را برای چسبیدن بذر به خاک غلطک میزنند و نسبت به آبیاری کرتها به آرامی آبیاری میکنند. در روش ماشینی بذرها را توسط خطی کارهای غلات ویا دستگاه کشت مستقیم داخل خاک میکارند. بهتراست کشت ریحان در فواصل زمانی مختلف انجام شده تا در همه زمانها محصول شاداب و تازه داشته باشیم.میزان بذر مصرفی درهرهکتار حدود ۵تا۱۰کیلوگرم است .ریحان یکی از میزبانهای مهم گیاه انگلی سس میباشد وهمین امر باعث ایجاد محدودیت در کشت و کاهش کیفیت محصول تولیدی میشود براین اساس باید دقت کنیم تا زمینی انتخاب شود که سابقه سس درآن نباشد.علاوه براین از کشت بذرهای غیر استاندارد که آلوده به سس هستند اکیداً خودداری نماییم.سعی کنیم بذرها را از انواع اصلاح شده مورد تائید مراکز تحقیقات اصلاح ونهال وبذر واز فروشگاههای معتبر کشاورزی تهیه کنیم .تاریخ کاشت معمولا بسته به اقلیم از نیمه اول فروردین آغاز وتا آخر خرداد ادامه دارد.چنانچه کشت در شرایط گلخانه انجام شود میتواند درتمام فصول وماههای سال انجام شود ولی از لحاظ اقتصادی تولید محصول خارج از فصل در گلخانه مقرون به صرفه است. داشت: ازمهمترین اعمالی که در این مرحله از زراعت ریحان انجام میشود آبیاری ومبارزه با علفهای هرز وآفات وبیماریها می باشد. همانطورکه گفته شد ریحان به رطوبت نیاز دارد وهیچگاه نباید سطح خاک خشک شود .مزرعه ریحان را بایستی هر۶تا۷روز یکبار آبیاری کرد.علفهای هرز مزرعه از عوامل کاهش دهنده کمیت وکیفیت محصول هستند دراین خصوص باید قبل از کاشت با استفاده از روش ماخار(آبیاری قبل از کاشت زمین وسبز شدن کلیه علفهای هرز و شخم وزیر خاک کردن علفهای هرز قبل از به گل نشستن)جمعیت علفهای هرز راکم کنیم چنانچه بعداز کشت برخی علفها رویش نمودند توسط وجین از مزرعه خارج کنیم. مهمترین علف هرز مزرعه ریحان گیاه انگلی سس است که بصورت رشته های زرد و نارنجی رنگ به گیاه ریحان چسبیده علاوه بر مکیدن شیره نباتی وجلوگیری از رشد ونمو گیاه باعث کاهش کیفیت سبزی میشود . دراین خصوص باید از بذرهایی استفاده شود که عاری از بذرها واندامهای سس باشند واگر به بذری مشکوک هستیم یا از کشت آن خوداری کنیم ویا اینکه قبل از کاشت با دستگاه بوجاری سس گیر کاملا بوجاری و جداسازی نماییم. وچنانچه در مزرعه مشاهده شدند بصورت لکه ای نسبت به جمع آوری ویا سوزاندن ویا مبارزه شیمیایی توسط علفکش تماسی پاراکوات جهت جلوگیری از انتشار آن اقدام کنیم. برداشت:پس از رشد کافی بوته ها و شاخه های جانبی وقبل از به گل نشستن بوته ها بایستی برداشت انجام شود در برخی مناطق که دوره فصل رویش تا قبل از یخبندان طولانیست معمولاً دوتا چهارچین محصول از سطح خاک برداشت میشود ولی در مناطقی که دوره رشد ونمو تا یخبندان کوتاه است بوته هارا از داخل خاک بصورت یکبار برداشت خارج میکنند. پرورش ریحان در محیطهای کوچک: بسیاری از خانم های خانه دار ویا سایر افراد علاقه مند به پرورش سبزی در خانه و آپارتمان هستند اما از آنجاییکه دراین محیط ها فضای کافی مانند باغچه وجود ندارد این افراد ازلذت پرورش سبزی محروم میشوند. پرورش سبزی ویا هرگیاهی برای همه علاقه مندان به طبیعت و سرسبزی که روحی لطیف دارند کاری بسیار جذاب و آرام بخش ولذت آفرین است. تصورکنید که یک خانم خانه دار که ساعتهای طولانی در منزل تشریف دارد ویا حتی خانمی که شاغل است وتنها ساعاتی را در خانه سپری میکند وقتی برایش شرایطی فراهم شود که چند عدد بذر گیاهی مانند ریحان را بتواند در محیطی کوچک وابتکاری برویاند وهرروز اوقاتی را در کنار این بذرها بگذراند و انتظار رویش را کشیده تا گیاه پس از چندروز روئیده آنقدر ایجاد هیجان میکند وحسی مثبت وروح نوازو روحبخش در افراد بوجود میاورد که دور از هیاهوی زندگی ماشینی پر از استرس واضطراب، با آرامش واحساس وذوق مانند تروخشک کردن کودک،به گیاه رسیدگی کرده وآن را به مرحله برداشت برساند. و لذتی بی بدیل برای فرد بوجود آورد که تمام خستگیهای روزانه ومشغله های فکری مضر را ازو دور کرده وموجب ایجاد انگیزه مثبت برای ادامه زندگی درکنار خانواده واجتماع در او میگردد.براین اساس میگوییم فراهم نمودن چنین محیط کشتی در همه جا وهمه مکانها ممکن میباشد. در آپارتمانها نیز که فاقد فضای کشت هستند میتوان با تهیه یک یا چند گلدان درابعاد مختلف وبه سلیقه و متناسب با دکوراسیون منزلتان تهیه کرده وداخل آنرا با مخلوطی مساوی از ماسه بادی+خاکبرگ یا پیت ماس +کود کمپوست که همگی را به آسانی میتوانید از فروشگاههای کشاورزی ویا گلفروشیهای محل سکونت خود تهیه نمایید تا حدود سه سانتیمتر مانده به سطح گلدان پر نمایید.سپس بذرهای ریحان را که از فروشگاهای کشاورزی تهیه نموده اید را به فاصله ۳سانتیمتر ازهم برروی سطح خاک پاشیده وروی آن را با ماسه بادی یا خاکبرگ به اندازه نیم سانتیمتر بپوشانید.پس از کاشت بذر به آرامی با آبپاش آبیاری کنید تا کاملاً خاک خیس ومرطوب شود واین کار را هر روز تکرار کنید وگلدانهارا در محل های پر نور منزل قرار دهید. بدین ترتیب شماهم از پرورش سبزیجات با کیفیت وسالم وارگانیک در منزل لذت میبرید. خواص درمانی گیاه ریحان:ریحان منبع مهم ویتامینAاست که بعنوان منبع غنی وخالص ویتامین شناخته شده است وچون براحتی به ویتامیAتبدیل میشود وبتاکاروتن آنتی اکسیدان بسیار غنی از ویتامینAاست نه تنها سلولهای اپیتلیال را از آسیب های اساسی مصون نگه میدارد بلکه ازتشکیل کلسترول اکسیدشده درجریان خون وتجمع آن در دیواره رگها که موجب گرفتگی ودرنتیجه حملات قلبی یا مغزی میشود جلوگیری میکند.آسیب رادیکالهای آزاد ممکن است درپدید آمدن وضعیت هایی مانند آرتروز وآسم وروماتیسم مفصلی نقش داشته باشند که بتاکاروتن موجود در ریحان باعث کاهش چنین وضعی میشوند.ریحان منبع خوبی از منیزیم است که باعث افزایش سلامت قلب وراحتی ماهیچه ها ورگهای خونی شده که نتیجه آن در بهبود جریان خون وکاهش طپش قلب موثر است. همچنین ریحان از منابع مهم کلسیم وآهن وپتاسیم و ویتامینCمیباشد. درطب سنتی از ریحان بعنوان بادشکن وآرام بخش اعصاب وروان وهمچنین رفع سردردهای عصبی ومیگرنی ونشاط آور ورفع گلو درد ودل پیچه وتب بر ودرمان اسهال از آن استفاده میشود. اگر۲۰تا۵۰گرم ساقه ریحان را دریک لیتر آب جوش بمدت ۱۲دقیقه دم کنید وپس از صاف وشیرین نمودن بعداز هرغذا یک فنجان بنوشید غم وافسردگی واندوه را رفع مینماید.وبر تسکین دردهای میگرنی موثر است. دانه ریحان به علت داشتن لعاب فراوان نرم کننده است ودررفع ورم کلیه وترشحات زنانگی مفید است. خوردن تخم بوداده ریحان برای درمان اسهال بسیار نافع است دم کرده ۵۰گرم ریحان که با عسل شیرین شده باشد برای رفع گلودرد وآنژین موثراست.

منشا منداب: از زمان روم باستان ، گیاه منداب در مناطق مدیترانه ای به عنوان گیاه دارویی و گیاه خوراکی شناخته میشده است. در ايران از منداب به علت رشد سريع و نياز به آب كم و پاييزه بودن بعنوان علوفه استفاده مي شود . نیازهای اکولوژیکی منداب - خاک مناسب برای کاشت منداب: خاک شنی، ماسه ای ، لومی و خوب زهکشی شده. این گیاه در اکثر خاکها به راحتی رشد میکند. - دمای مناسب برای کاشت منداب: دمای بین ۳- تا ۲۸ درجه برای رشد این گیاه مناسب است . این گیاه در برابر سرما و یخ بندان مقاوم بوده و از بین نمی رود. -آبیاری منداب: به طور متوسط صورت گیرد. آبیاری و رطوبت بیش از اندازه باعث ازبین رفتن گیاه خواهد شد. - کود مورد نیاز منداب: میزان کود مصرفی در کشت آبی معمولاً ۵۰ الی ۹۰ کیلوگرم در هکتار ازت خالص و ۴۰ تا ۷۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر می باشد . - روش کاشت منداب: کشت منداب به وسیله بذر کار غلات به صورت ردیفی با فاصله ردیف بین ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر و فاصله دو بوته روی ردیف کاشت ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر صورت می گیرد. هنگام کاشت باید دقت نمود بذور در سطح خاک قرار نگیرند. زیرا ممکن است بعد از مدت کوتاهی طعمه پرندگان شوند. تراکم ۱۵۰ الی ۱۶۰ هزار بوته در هکتار مناسب است. بلافاصله پس از کاشت بذر باید آبیاری مناسبی انجام گیرد. ويژگي هاي منداب به عنوان كودسبز: ۱- با دارا بودن ريشه گسترده وعميق باعث ايجاد منافذ در خاك و اصلاح فيزيكي خاك ميگردد. ۲- به دليل داشتن ريشه گسترده و عميق، مواد غذايي را از اعماق خاك بالا ميكشدوپس از بازگرداندن منداب به زمين (مصرف كودسبز) اين مواد غذايي در دسترس گياه بعدي قرار ميگيرد. ۳- سرعت رشد بالا ۴- توليد شاخ و برگ زياد (بيوماس بالا) ۵- داراي شاخ و برگ علفي و غيرخشبي مي باشد لذا سرعت تجزيه آن بالا مياشد و باعث افزایش مواد آلی خاک و در نتیجه افزایش نفوذپذیری خاک میگردد و ظرفیت نگهداری آب را در خاک بالا میبرد. ۶- به دليل داشتن ارقام پاييزه ومقاومت به سرما، اين مزيت را دارد كه در اواخر اسفند( مناطق گرم) و اواخر فروردين (مناق معتدل وسرد استان) وزودتر از ساير كشتهاي كود سبز به خاك برگردانده شودوهمچنين در زمستان با حفظ پوشش بر خاك، به خوبي با فرسايش آبي وبادي مقابله ميكند. ۷- به دليل پوشش گسترده بر سطح خاك علاوه بر كاهش فرسايش بادي وآبي از اتلاف آب به صورت تبخيرمي كاهد. منبع: سایت پاکان بذر اصفهان (http://www.pakanbazr.com)

خصوصیات گیاهشناسی: نسترن وحشی درختچه‌ای برگریز و یکی از گونه‌های وحشی خانواده رز است. ارتفاع آن از ۱ تا ۵ متر و ممکن بیشتر هم رشد کند. گل‌های نسترن کوچک و دارای پنج گلبرگ هستند. رنگ آن‌ها از صورتی تا سفید (معمولاً صورتی کمرنگ) و گاهی زرد متغیر است. این گیاه بر روی ساقه‌هایش تیغ‌های کوچک و تیزی دارد که در بالا روندگی کمکش می‌کنندگل نسترن یک گل بسیار معطر و پرخاصیت است که در برخی از مناطق به عنوان گل تزئینی هم کاشته می‌شود، ولی بیشتر جنبه غذایی و دارویی دارد. ترکیبات شیمیایی: میوه گل نسترن دارای ویتامین C ترکیبی از آسکوربیک اسید و هیدرو اسکوربیک اسید است. ویتامین C میوه خشک شده که در بازار هست به مرور زمان از بین می‌رود پس حتما این میوه را تازه مصرف نمایید تا ویتامین C زیادی وارد بدنتان شود. همچنین این گیاه دارای ویتامین‌های A۱، B۱، B۲، B۳ و K می‌باشد. از جمله ترکیبات مؤثر دیگر در میوه نسترن کوهی میتوان به کاروتنوئیدها، توکوفرول، اسید فنولیک، بیوفلاونوئیدها، تانن، پکتین، اسیدهای ارگانیک، اسید آمینه، اسانس و اسیدهای چرب اشباع نشده که به فراوانی در گیاه نسترن کوهی یافت میشوداشاره کرد. علاوه بر این، این گیاه به عنوان یک منبع جایگزین لیکوپن محسوب میشود. همچنین به دلیل وجود مقدار قابل توجهی از ترکیبات فنلی نظیر کوئرستین، روتین و کمپفرول، این گیاه به عنوان منبع آنتی اکسیدانی کارآمد معرفی میشود. خواص دارویی و درمانی: - مهمترین خواص این میوه مسکن درد، درمان اسهال، ملین و ضد یبوست،مقوی اعصاب، ضد کرم است. - دمنوش میوه گل نسترن برای بیماری‌های دهان و لثه بسیار مفید است. - چای میوه گل نسترن برای بیماری‌های عفونی بسیار مفید است. - عرق نسترن نیز دارای خواص زیر می باشد: تقویت‌کننده قلب و اعصاب آرامبخش و رفع خستگی، برطرف‌کننده عوارض کمبود ویتامین ث، درمان ورم کلیه، درد معده و اسهال، دفع سنگ کیسه صفرا، رفع بی خوابی - نسترن تأثیر بسزایی در درمان نقرس دارد - برای بهبود شکستگی استخوان، ضمادی از برگ نسترن تهیه و آن را روی محل شکستگی قرار می‌دهند - برای درمان نرمی استخوان و کمبود ویتامین C از میوه نسترن استفاده می‌شود. - برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا از دم‌کرده میوه نسترن استفاده می شود. - نسترن سرعت جریان خون را در پوست افزایش می‌دهد و پوست را لطیف و خون‌ریزی سینه را درمان می‌کند و دم‌کرده برگ و گل آن برای شستشوی زخم و سوختگی‌ها استفاده می‌شود، همچنین نسترن بوی بد بدن را رفع می‌کند و افرادی که زیاد عرق می‌کنند باید بدن خود را پس از استحمام با دم‌کرده گل و برگ نسترن بشویند. فرآورده ها: شربت، چای، مربا مناطق رشد و پراکنش: پراکندگی جغرافیایی این گونه به طور متغیر در اروپا، شمال غربی آفریقا و غرب آسیاست. این گیاه در ایران نیز که خاک آن غنی از منیزیم و کلسیم است، در مناطق غربی و شمالی دیده­ می شود. گونه‌های بسیاری از آن در جنگل‌های شمال، منطقه ارسباران، و ارتفاعات فوقانی مناطق دیگر ایران به صورت خودرو یافت می‌شود. منابع: سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/) سایت مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک (http://jams.arakmu.ac.ir/) سایت شفقنا (https://fa.shafaqna.com/)

یونجه گیاهی است چند ساله یا دائمی که ریشه ای راست و مستقیم دارد. این گیاه از دولپه های‌ها و گیاهان گلدار است و در راستهٔ باقلاسانان و خانوادهٔ باقلاییان طبقه‌بندی شده‌است. انواع و واریته‌ها و نژادهای مختلف یونجه متعلق به سردهٔ یونجه هستند.یونجه از گیاهانی است که خاستگاه اصلی آن ایران است. یونجه اصولاً مبدأ کویری دارد و در حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت می‌گردد. خواص دارویی و درمانی: یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است. البته تازه آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است. - یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می‌باشد شیره آن برای بچه‌هایی که در حال رشد هستند و استخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است. حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه‌ها می‌فروشند.اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می‌توانند از این شیره استفاده کنند. - یونجه را به صورت تازه یا جوانه آن‌ها را با سالاد میل کنید. جوانه یونجه را به صورت بسته‌بندی شده می‌توانید از سوپر خریداری کنید. - یونجه ملین است. - یونجه دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون ساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است. - یونجه بعلت دارا بودن آهن برای درمان بیماری راشیتیسم بکار می‌رود. - عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین می‌رود. - یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد به جای اسفناج مصرف می‌شود. - ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آن‌ها را شفا می‌دهد. - تخم یونجه قاعده‌آور است و برای این منظور تخم یونجه را به صورت دم کرده مصرف کنید. دم کرده یونجه درمان اسهال است. - برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی ۲–۳ فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید. - برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آن را صاف کنید و روزی چند قاشق از آن را بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید. - یونجه حاوی مقدار زیادی ویتامین است. کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خون‌ریزی جلوگیری می‌کند. مواد معدنی و پروتین‌ها: یونجه سرشار از ویتامین‌های A,C،E,K و همچنین دارای آمیلاز است که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای می‌باشد. آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت می‌شود به‌عنوان مثال می‌توان از امولسیون، اینورتاز، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود ۲۰٪پروتئین می‌باشد آمینواسیدهای موجود در پروتئین‌های یونجه عبارت‌اند از: لیزین، آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. یونجه همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدار جزئی ارسنیک و سیلیس است؛ بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است. مقدار قابل ملاحظه‌ای ویتامین A , B۶,D,E,C ,K و مواد معدنی پتاسیم کلسیم فسفر و منیزیم می‌باشد. مناطق رشد و پراکنش: انواع مختلف یونجه در مناطق مختلف کشت می‌شود. برخی از آن‌ها عبارت هستند از: نژادهای ایرانی: همدانی، بمی، یزدی، قره یونجه، بغدادی، مهاجرانی، هراتی، افغانی و نیک شهری منابع: سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/wiki)