سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
Ammi majus که در فارسی گل سفید یا وایه نام دارد ، گیاهی است یکساله بومی کشور مصر ، شمال اروپا ، ترکیه و جنوب آفریقا . نام های انگلیسی متعددی برای این گیاه بکار برده اند منجملهBull wort، Bishopsweed ، Lace flower ، Greater ammi ، Queen Annes lace .
این گیاه علیرغم دارویی بودن و استفاده جهت گل بریده ، بعنوان علف هرز بسیاری از مزارع نظیر گندم ، جو و کلزا مطرح می باشد .
کنترل این گیاه بوسیله سموم پهن برگ کش امکان پذیر می باشد . سمپاشی در مزارع خانواده گندمیان براحتی قابل اجرا بوده ولی در مزارع محصولات پهن برگ نظیر کلزا بدلیل دو لپه ای بودن هر دو خانواده امکان کنترل بسیار مشکل است . دام نیز بعلت سمی بودن علاقه ای به چرا و استفاده از آن را ندارد.
خصوصیات گیاهشناسی:
جزء گیاهان یکساله و دو لپه از تیره جعفری با رویش پائیزه می باشد. گیاهی باریک و بلند که در شرایط معمولی به ارتفاع تا ۱۰۰ سانتی متر می رسد. در صورت فراهم شدن شرایط مناسب از نظر نور و تغدیه و رقابت با محصولات دیگر ارتفاع آن تا ۲ متر نیز قابل افزایش است.
ساقه این گیاه منفرد ، باریک و بلند ، شیاردار ، با شاخه های بالا رونده و طویل به رنگ سبز تیره و گاهی دو شاخه که در قاعده منشعب می شوند. برگها در قسمت پایین تقریباً به رنگ سبز تیره ، پهن و دراز با تقسیمات شانه ای عمیق ، در شاخه های میانی و بالایی کمی کرکدار ، دارای ۳-۲ بار تقسیم شانه ای سرنیزه ای و دارای حاشیه دندانه ای اره ای شکل می باشد . برگها با دمبرگ کوتاهی به ساقه متصل شده اند .
گلها سفید کوچک ، مجتمع و زیاد ، گل آذین از نوع چتر مرکب به قطر ۵۰-۲۵ سانتی متر که در هر چتر ۱۰ گل کوچک سفید قرار دارد . گل آذین از ۲۰-۵ پرتو یا شعاع نا هم قد تشکیل شده که هر پرتو ۲۵-۱۲ سانتی متر درازا داشته و با زاویه ۴۵-۱۵ درجه از ساقه انشعاب می یابند . در زیر گل آذین در محل گریبان براکته های متعدد و باریکی وجود دارد . همچنین در زیر هر چتر نیز چند براکته وجود دارد . زمان گلدهی در مناطق سردسیر اواخر بهار و اوایل تابستان و در مناطق گرمسیر ماههای فروردین ، اردیبهشت و خرداد می باشد .
میوه آن ۵/۲-۲ میلی متر قطر و تخم مرغی شبیه زیره ، بیضوی ، باریک و نوک تیز بوده و میوه از نوع نیمه فندقه رسیده و صاف می باشد.میوه اش به رنگ مایل به قهوه ای، دارای ظاهر استوانه ای شکل و مصارف درمانی است.
زمان تولید بذر اوایل تابستان بوده و قطر بذر ۵/۱ میلی متر می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
میوه گیاه Ammi majus دارای ترکیباتی مانند آموئیدین (ammoidine) [متوکسالن (Methoxsalen)]، آمیدین [امپراتورین (Imperatorine)]، برگاپتن Bergaptene و غیره است.
برگاپتین موجود در ترکیبات Ammi majus، به صورت بلورهای سوزنی شکل در الكل به دست می آید و در گرمای ۱۸۸ درجه ذوب و تصعید می شود. در آب جوش حل نمی گردد. به مقدار بسیار جزئی در اسید استیک گلاسیال، کلروفرم، بنزن، فنل خیلی گرم ولی به مقادیر زیادتر (یک در ۶۰) در الكل مطلق محلول است. انحلال آن در اسید سولفوریک، محلولی به رنگ زرد طلایی ایجاد می کند. از برگاپتن در تهیه فراورده هایی به منظور برنزه کردن پوست استفاده می شود. دارای اثر درمانی در رفع پسوریازیس نیز می باشد.
بذر این گیاه دارای ماده ای بنام گزانتوتوکسین بوده که خواص دارویی دارد.
شرایط تکثیر و نگهداری:
نحوه تکثیر بوسیله بذر بوده که بذور در عمق بسیار کم و وجود شرایط مناسب جوانه زنی سریع جوانه می زنند . جوانه زنی در دمای ۲۲-۲۰ درجه سانتیگراد و معمولاً بین ۱۴-۱۰ روز رخ می دهد .در دامنه وسیعی از خاکها اعم از خاکهای با زهکش خوب و حاصلخیز ، مرطوب ، علف زارهای شور و نواحی ساحلی رشد می کند. این گیاه برای رشد به نور کامل خورشید تا مقدار کمی سایه نیاز دارد.
خواص دارویی و درمانی:
-در مصر قدیم از این گیاه برای درمان بیماریهای پوستی استفاده می شده است: از گرد دانه (میوه) آن در مصر، برای درمان لک و پیس که با ظاهر شدن لکه های سفید و شیری رنگ در پوست با حاشیه پر رنگ عارض می شود و از ماده موثر آن یعنی متوکسالن (آموئیدین) به منظور فوق و موارد مشابه دیگر استفاده به عمل می آید.
- هم اکنون مطالعه بر روی این گیاه برای درمان و معالجه بیماریهای سرطان و ایدز آغاز شده است.
- Ammi majus مقوی و هضم کننده غذا، مدر و باد مسکن است.
- در سوء هضم ها، رفع نفخ، به عنوان مدر و جهت تقویت عمومی مصرف می شود.
نقاط رشد و پراکنش:
در بیشتر مناطق ایران با آب و هوای گرم و معتدل انتشار دارد. محل رویش آن نیز بیشتر در زمین های ماسه ای و مزارع است.
پراکندگی در جهان: در شمال افریقا، نواحی مختلف اروپا و آسیا می روید. وسعت پراکندگی آن بیشتر در مصر، مخصوصا در دلتای رود نیل است.
پراکندگی در ایران: شمال ایران: گرگان، علی آباد، بین گرگان و نوده در ارتفاع ۱۱۰ متری، گنبد کاووس، مغرب ایران: کرمانشاه، قصر شیرین، بختیاری، لرستان: شهبازان، پشت کوه، مهران، خوزستان: بین بهبهان و رامشیر در ۲۵۰ متری، ۱۲ کیلومتری مغرب بهبهان، نواحی شرقی هفت تپه، ۵۲ کیلومتری شمال اهواز، خلف آباد، بین اهواز و بهبهان در ۴۵۰ متری، سوزن نزدیک ایزه، باغ ملک. فارس: نزدیک برازجان، ۹ کیلومتری شمال کازرون در ارتفاع ۷۵۰ متری، جهرم، راهدار نزدیک دالکی، بوشهر. کرمان: سبزواران، میناب، کوه گرو در نزدیکی آبگرم، ۱۵۰ کیلومتری شمال بندرعباس، بلوچستان: Bazman، تنگ سرهه، سرباز، پیپ در ۱۱۰۰ متری، بشاگرد: Dauri.
منابع:
وبلگ کشاورز (http://kolza.blogfa.com/)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
آويشن دنایی يکی از گياهان دارویی متعلق به خانواده نعناع است. سرشاخه های گلدار اين گياه علفی و چندساله کاربرد وسيعی در تهيه دارو و درمان انسان در طب سنتی دارد.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه آویشن دنایی ساختار بوته ای دارد و دارای ساقه مستقیم و علفی یا چوبی و پرشاخه به ارتفاع ۱۰-۳۰ سانتیمتر و در بعضی موارد تا ۴۵ سانتیمتر است. ساقه های منشعب آویشن دنایی پوشیده از كرك های سفیدرنگ می باشد. برگ های آن معطر تا حدودی همیشه سبز متقابل تقریباً بدون دمبرگ یا دارای دمبرگ بسیار كوتاه می باشد. برگ ها خاكستری روشن بیضوی - نیزه ای تا حالت كشیده یا لوزی شكل با طول ۵ تا ۱۵ میلیمتر كه عمدتاً كنار برگ ها برگشته می باشد. سطح تحتانی برگ ها از گردی به رنگ متمایل به سفید یا نمدمانند پوشیده شده كه دارای غده های فراوان اسانس می باشد كه به علت وجود چنین غده هایی معمولا گل ها به رنگ ارغوانی كم رنگ تا سفید به شكل لوله ای دو لبه صمغی و به طول ۵ میلیمتر دیده می شود. كاسبرگ ها كركدار و غده مانند و دارای براكته های شبیه برگ می باشند. در شاخه های فرعی گل ها بصورت زنگوله ای شكل با لبه دندانه ای كوتاه و صاف است. حالات غیرطبیعی این گیاه آن است كه بعضی از پایه های آن گل های فاقد پرچم دارند و در برخی دیگر پرچم ها زودتر از مادگی رشد می كنند. میوه از چهار فندقه كوچک تشكیل شده كه در لوله كاسه گل محصور شده است. بذر آویشن گرد و ریز كه هر ۱۷۰۰۰۰ بذر آن یك اونس (۲۸.۳ گرم) وزن داشته و بذور آن برای سه سال زنده باقی می مانند. اسانس آویشن مایعی زرد یا قهوه ای مایل به قرمز تیره، سبك تر از آب با بوی مطبوع قوی و طعم تند است. وزن هزاردانه آن ۰.۲۵ تا ۰.۲۸ گرم است. زنبور عسل نوش بسیار خوبی از آن بدست می آورد و شهرت عسل های معطر و خوب بعضی نواحی نیز بستگی بوجود این گیاه در آن ناحیه دارد.
مهمترين ماده مؤثره:
تيمول و کارواکرول
آویشن سرشار از ویتامین C است و همچنین منبع خوبی برای ویتامین A است. همچنین منبع خوبی از مس ، فیبر ، آهن و منگنز است.
خواص آویشن:
- آویشن جلوی تعریق زیاد پاها را می‌گیرد.
- آویشن برای متوقف کردن سرفه استفاده می شود: روغن آویشن که از برگهای آن به دست می آید اغلب به عنوان یک درمان طبیعی سرفه استفاده می شود. در یک مطالعه ترکیبی از برگهای آویشن و پیچک به کاهش سرفه و سایر علائم برونشیت حاد کمک کرده است.
- نفخ معده : آویشن حاوی ترکیبات تلخ مزه‌ای است که می‌تواند به هضم غذا کمک کند.
- آویشن و تقویت سیستم ایمنی بدن
- آویشن سلامت قلب را ارتقا می بخشد: فشار خون و کلسترول هر دو در سلامت قلب نقش بسزایی دارند. آویشن حاوی مواد مغذی است که از فشار خون طبیعی و سطح کلسترول پشتیبانی می کند.
آویشن و درمان آفت و بوی بد دهان : آویشن یک گیاه ضدعفونی کننده و التیام بخش است. برای همین می‌توان از آن برای درمان آفت‌ها و التهاب لثه و همچنین برای پایان دادن به کابوس بوی بد دهان استفاده کرد.
نقاط رشد و پراکنش:
به حالت وحشی و خودرو، در نواحی کوهستانی بخشهای مرکزی ایران، در ترکمنستان، افغانستان، ارمنستان، آناتولی، پاکستان، آسیای مرکزی، سوریه، ماورای قفقاز و غرب سیبری می روید.
منابع:
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
سایت http://acle.ir/
سایت www.virascience.com
نامهای دیگر: آسمانی بی‌برگ، آسمانی بیرنگ، آسمانی بی کرک، الدورک، الدروک، اردوک، شپشو و باقل.
اردولوک، نام یک گونه از سرده آسمانی است. جنس یا سردهٔ آسمانی در ایران ۸ گونه گیاه علفی یک ساله و چند ساله دارد. آسمانی بی‌برگ یکی از ۸ گونهٔ موجود در ایران است.
گیاهیست بوته ای و چندساله به رنگ سبز یا سبز تیره که ارتفاع آن ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر رشد می کند. ساقه منشعب، در پایین چوبی و در بالا علفی است. برگ ها کوچگ و فلسی شکل به طول حدود یک میلیمتر با نوک کند و یا نوک تیز، در حاشیه غشایی، قاعئه برگهای متقابل چسبیده به یکدیگر، قسمت داخلی برگ ها در حد فصل بین برگ ها و ساقه پر از کرک های بلند می باشند.گل ها منفرد، گل آذین به صورت خوشه سنبل می باشد. سنبله ها به طور معمول در انتهای گیاه و به صورت متراکم قرار می گیرند. برگک ها کوتاهتر از گلپوش ها، نابرابر و ناهمشکل، به طول حدود ۲ میلیمتر هستند. سه گلپوش در مرحله میوه بالدار و تخم مرغی - دایره ای با نوک گرد و دو گلپوش دیگر اغلب بدون بال و یا دارای بال خیلی کوچک ، نیزه ای شکل می باشد. بالها به ابعاد ۵۰ تا ۱۰ در ۳.۵ تا ۶ میلیمتر، نیم داره ای یا کلیوی شکل به رنگ سبز مایل به زرد هستند.
این گیاه در خاکهای آهکی و قلوه سنگی می روید.
این گونه تشکیل جوامع گیاهی در منطقه ایران و توران می دهد و در اراضی شور و لب شور مستقر می گردد. از نظر اقلیم در شرایط اقلیمی درمنه شرقی مستقر می گردد و با این گونه جامعه موزائیک فرم تشکیل می دهد که اراضی شور را اردولوک و اراضی با خاک شیرین را درمنه اشغال می کند.
نتایج حاصل از مطالعه شرایط رویشگاهی گونه An.aph در منطقه دامغان نشان داد که این گونه مقاوم به شرایط خشکی و خشکسالی و درجه حرارت بالای محیط است و در مناطق مسطح و شیب های جنوبی دیده می شود. این گونه جهت استقرار نیاز به خاک غنی و حاصلخیز ندارد و در خاک های فقیر، شور، خنثی تا کمی قلیایی و با املاح زیاد آهک و گچ می روید. بر اساس نتایج حاصل استفاده از این گونه در احیای مناطق دارای شرایط نامساعد اقلیمی و خاکی و اراضی کشاورزی رها شده که عملا دیگر هیچ قابلیتی ندارند و در معرض فرسایش و تخریب قرار دارند، علاوه بر حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آبی و بادی و با توجه به اهمیت دارویی این گونه و استفاده از آن برای از بین بردن آفات گیاهی می تواند زمینه اشتغال و درآمدزایی را در مناطق فراهم آورد.
کاربردها:
این گونه گیاهی دارویی با دارا بودن آلکالوئید آنابازین در تهیه حشره کش ها و برای از بین بردن آفات گیاهی به ویژه شته ها در کشاورزی کاربرد دارد.
* اطلاعات بیشتری درباره خواص دارویی این گیاه در منابع اطلاعاتی یافت نشد. در صورت داشتن اطلاعات بیشتر با شماره ۰۹۱۰۰۰۴۶۸۱۴ تماس حاصل فرمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: ایران، قفقاز، افغانستان
در ایران: گرگان، خراسان، آذربایجان، سمنان، تهران، قم
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
مقاله اطلس رنگی گیاهان استان قم
سایت http://resna.iut.ac.ir/
سایت مرجع دانش (https://civilica.com/)
ارمک میانه درختچه ایست همیشه سبز از خانواده ارمکسه (Ephedraceae) که به ارتفاع ۱ متر رشد می کند. بوته های کوتاه دارد، خودگشن نیست و نوع گلهای آن دوپایه هستند. ارمک میانه همچون سایر گونه های ارمکهای جهان از سه جزء آناتومیکی: آوند، تراکئید و فیبر برخوردارند و روی دیواره بعضی از آوندها پونکتواسیونهای بزرگ شبیه پونکتواسیونهای تراکئیدی وجود دارد که حد واسط بودن بازدانگان و نهاندانگان که توسط دیگر محققان پیشنهاد شده است را قوت می بخشد.
این گیاه قابل کشت نیست و تثبیت نیتروژن انجام نمی دهد. این گیاه در آفتاب کامل و در خاکهای سبک (شنی)، متوسط (لوم) رشد می کند و در خاکهای ضعیف یا رسی سنگین و خاکهای اسیدی قوی یا قلیایی قوی قادر به رشد نیست. این گیاه هم در خاک خشک و هم مرطوب رشد می کند و به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارد.
ارمک میانه به خشکی مقاوم است، اما در برابر شوری خاک مقاومت ندارد و از بین می رود.
اندام مورد استفاده:
میوه
ترکیبات شیمیایی:
اندام های ارمک میانه سرشار از آلکالوئید، فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی هستند.
خواص دارویی و درمانی:
- این گیاه به صورت خام و جوشانده جهت درمان چربی و اوره خون کاربرد دارد.
دیگر کاربردهای آن: پادزهر، تنگ کننده عروق، رگ گشا و گشادکننده عروق، ضد آسم، ضد تعریق، محرک تعریق، مدر و ادرارآور .
نقاط رشد و پراکنش:
در استان یزد، اطراف نیریز ، تخت جمشید ، بلوچستان ، خراسان ، کوه بی بی بی شهربانو تهران ، کرج ، دامغان ، هزار مسجد ، چناران ،شهمیرزاد ، ورامین بسیار است و ریش بزی نامیده می شود.
منابع:
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)
فصلنامه فرآیند و کارکرد گیاهی از سایت www.magiran.com
سایت www.virascience.com
وبلاگ http://iranbastan۹۲.blogfa.com/
مجلّة طب سنّتي اسلام و ايران، سال دهم، شماره دوم، تابستان ۱۳۹۸
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه اسطوخودوس که به آن اسطوقدوس هم می‌گویند جزء گیاهان گلدار و از دسته نعناعیان است. گل‌هایی که بر روی این گیاه رشد می‌کنند به رنگ آبی یا بنفش هستند. اسطوخودوس گیاهی دارویی است و در طب سنتی کاربردهای زیادی دارد. ارتفاع این گیاه از ۳۰ تا ۶۰ سانت متغیر است. باید گفت که اسطوخودوس گیاهی چندساله بوده و بسیار پر شاخه و برگ است. سر شاخه‌های این گیاه که گل روی آن قرار گرفته‌اند دارای خواص درمانی و همچنین مناسب برای تهیه اسانس هستند. این گیاه را با نامهای دیگری مانند: خرام، خرامی، آلاله تلخ و ... نیز می‌شناسند. اسطوخودوس گیاهی درختچه‌ای محسوب میشود. برگها و گلهای این گیاه خوراکی، تازه یا خشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر خلاف نام این گیاه، همه اسطوخودوس‌ها بنفش نیستند. برخی از آنها با رنگ‌های دیگر مانند صورتی کمرنگ، سفید و حتی زرد دیده می‌شوند. برگها همچنین می‌توانند از نظر شکل و رنگ متفاوت باشند. مردم معمولاً اسطوخودوس را با دو ویژگی خاص عطر و رنگ می‌شناسند. اما باید گفت که گل اسطوخودوس و روغن حاصل از آن دارای تاریخچه دارویی بالایی است.
اسطوخودوس گیاهی چند ساله است که در شرایط مناسب چندین سال دوام خواهد داشت. به دلیل منشاء مدیترانه‌ای، اسطوخودوس عاشق آفتاب داغ و خاک خشک است. اگر اسطوخودوس رشد نمی‌کند، به احتمال زیاد به دلیل آب زیاد، سایه زیاد و رطوبت زیاد است. Lavender انگلیسی و ترکیبات آنها بهترین گونه‌ها برای آب و هوای خنک‌تر هستند. برای باغ‌های جنوبی در آب و هوای بسیار گرم و مرطوب، لاوندرهای اسپانیایی و فرانسوی نسبت به شرایط مرطوب تحمل بیشتری دارند، اما باید از هم فاصله داشته باشند تا گردش هوا به خوبی انجام شود. در فصل زمستان و به دلیل سردی هوا و یا خاک سنگین و متراکم، پرورش اسطوخودوس در گلدان مناسب‌تر است و با تابش نور خورشید به طور مناسب شروع به گلدهی و شکوفه دادن میکند. رشد اسطوخودوس آسان است. اسطوخودوس را می‌توان در باغ یا گلدان پرورش داد. برای رشد موفقیت‌آمیز اسطوخودوس نیاز به خاک مناسب و نور خورشید به قدر کافی است. در آب و هوای خشک، اسطوخودوس نیز به صورت چند ساله رشد میکند، اما در آب و هوای مرطوب اغلب به صورت سالانه رشد میکند. لاوندرها در شرایط مختلفی از جمله، باغ‌های حیات وحش تا باغچه‌ها و حتی مزارع رشد می‌کنند. در مناطق سردتر، اسطوخودوس باید در بهار و اوایل تابستان کاشته شود. در مناطق گرم تر، اسطوخودوس باید در اوایل پاییز کاشته شود تا ریشه‌های گیاه در طی فصل خنک و مرطوب باشند. در محیط خارجی، اسطوخودوس در خاکهای حاصل خیز رشد بهتری دارد، بنابراین توصیه میشود قبل از کاشت، مواد آلی را به خاک مورد نیاز اضافه کنید.
ترکیبات شیمیایی:
این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی الکل، لینالول، ستن است.
خواص دارویی و درمانی:
- اسطوخودوس برای سلامت و زیبایی مؤثر است.
- اسطوخودوس به دلیل بوی خوشی که دارد بیشتر در رایحه درمانی استفاده میشود. اعتقاد بر این است که رایحه ای که از روغن‌های گیاه اسطوخودوس به دست می‌آید، باعث تقویت آرامش و سلامتی میشود. گفته میشود که به کاهش استرس، اضطراب و حتی درد خفیف نیز کمک میکند.
- یک مطالعه نشان داد که استفاده از اسانس اسطوخودوس به علاوه مریم گلی و گل رز می‌تواند دردهای قاعدگی را کاهش دهد.
- به درمان سرطان و زوال عقل کمک میکند. همچنین اسطوخودوس می‌تواند به بیماران در بهبود عوارض جانبی درمان سرطان کمک کند.
- این گیاه به وسیله گیرنده‌های بویایی، پیام‌هایی به مغز می‌فرستند که می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد.
- اسطوخودوس همچنین ممکن است به بزرگسالانی که از زوال عقل رنج می‌برند کمک کند.
- امروزه متخصصان آروماتراپیست برای درمان سردرد عصبی یا بی قراری از اسطوخودوس استفاده می‌کنند.
مناطق رشد و پراکنش:
این گیاه در کشور‌هایی مانند ایران، کانادا، هند، چین، انگلیس رشد میکند.
منابع:
فروشگاه اینترنتی زعفران بهرامن (https://shop.bahramansaffron.com/blog/۱۰۴/)
خصوصیات گیاهشناسی:
این باباآدم نام یک گونه از سرده باباآدم است.
باباآدم با نام های دیگر باردان، فیلگوش و آراقیطون گیاهی است از تیره گل ستاره ای ها و گروه کاسنی ها ، علفی، و چند ساله ، با برگهایی بزرگ و دارای ساقه منشعب به طول ۸۰ سانتی متر تا ۱.۵ متر و حتی بیشتر. ریشه ای دراز به قطر انگشت با ظاهر دوکی شکل و به رنگ قهوه ای دارد ولی اگر شکسته شود، در مقطع، رنگ تقریبا سفید نشان می دهد.
سطح خارجی میوه گیاه نیز پوشیده از تارهای ریزی است به طوری که وجود آن ها سبب می گردد که به سهولت به دست بچسبد. وجود این حالت باعث می شود که میوه بر اثر چسبیدن به پشم و پوست حیوانات، مخصوصا گله های گوسفند، به مناطق دوردست انتقال یابد و با این عمل وسعت پراکندگی گیاه پیوسته افزایش حاصل کند.
اندامهای مورد استفاده:
ریشه، برگ و تخم گیاه، به هر دو صورت تازه و خشک مورد استفاده قرار می گیرند.از ریشه این گیاه استفاده طبی به عمل می‌آید پس از خارج کردن ریشه بابا آدم از خاک آن را به خوبی شسته و به قطعات کوچک سه سانتیمتری تقسیم کرده و در اثر حرارت خورشید یا در کوره‌های مخصوصی خشک می‌کنند.
ترکیبات شیمیایی:
ریشه‌های آن دارای موادی همچون رزین، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و ویتامین است.
خواص دارویی ودرمانی:
طرفداران طب سنتی ریشه این گیاه را جوشانده و از آن استفاده می‌کنند. از نظر طب قدیم ایران ریشه بابا آدم سرد و خشک است.
- بهترین تصفیه کننده خون است و خون را تمیز کرده و سموم را از بدن خارج می کند.
- جوش های صورت و کورک را برطرف می کند،
-ادرار آور و معرق است،
- سیستم لنف بدن را تمیز می کند،
- بیماری های پوستی نظیر اگزما، گل مژه و زخم ها را برطرف می کند،
- تورم را از بین می برد،تقویت کننده بدن است و آب آوردن بدن را درمان می کند،
- جوشانده برگ های بابا آدم را در معالجه سرگیجه و رماتیسم بکار می برند،
- جوشانده تخم بابا آدم ضد عفونی کننده است،
- در معالجه ذات الریه بکار می رود،
- تب حاصل از بیماری مخملک را برطرف می کند،
- در معالجه یبوست موثر است و هضم غذا را تسریع می کند،
- نقرس را برطرف می کند،
- درد سیاتیک را آرام می کند،
- در برطرف کردن کمر درد موثر است،
- کهیر را برطرف می کند،
- گیاه بابا آدم به علت آهن فراوان می‌تواند در رنگ پریدگی و درمان کم خونی کمک بسیاری کند،
- ریشه بابا آدم را له کرده و یا بجوشانید و آن را روی کورک یا اگزما بمالید تا آن را برطرف کند،
- برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت آن جوشانده غلیظ ریشه بابا آدم را به سر می مالند.
* برای آشنایی با سایر خواص شگفت انگیز بابا آدم و نحوه نگهداری آن به قسمت اطلاعات فنی - دانش و فناوری مراجعه بفرمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
در باغچه و کنار آبها و یونجه زارها مراتع و مزارع می‌روید.
همچنین این گیاه در دشت ها و نواحی مرطوب و سایه دار، تا ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ متری نواحی معتدل اروپا و آسیا می روید.
بابا آدم در بعضی از نقاط ایران به حالت وحشی می‌روید. این گیاه در اطراف تهران، البرز، راه چالوس، کرمان، رودبار، تفرش، اروپا، شمال آمریکا و همچنین در منطقه وسیعی از نواحی کوهستانی و یا در ارتفاعات کم شمال ایران مانند گیلان، مازندران، گرگان، آذربایجان، همچنین در خراسان و بعضی از نواحی جنوب ایران پراکندگی دارد.
* پراکنش در ایران:
گرگان: علی آباد (کتول)
مازندران: بین عباس آباد و شاهی سابق.
گیلان: رودبار، کوشک (باغ محسنی) در ارتفاعات ۳۵۰ متری در زیر درختان زیتون، ایسپیلی ییلاق.
آذربایجان: ۱۸ کیلومتری مرند، قره داغ، حسن بگلو، نعمت آباد نزدیک تبریز.
همدان: حيدر. اراک. بختیاری در ۲۱۰۰ متری.
جنوب ایران، کرمان: قرية العرب، راهبو در ۲۶۰۰ متری،
مشرق ایران: خراسان.
تهران: شهرستانک در ۱۷۰۰ متری، لشگرک، بین توچال و دماوند در ۲۳۰۰ متری. قزوین. البرز.
منابع:
سایت آیدانا
وبلاگ http://plants-lover.blogfa.com
سایت خبرگزاری برنا (www.borna.news)
سایت تابناک جوان (https://tabnakjavan.com)
نامهای دیگربادرنجبویه: فرنجمشک (پلنگمشک)، وارنگ بو یا آبتل
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی است پایا از تیره نعناعیان که ارتفاعش بین ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر است. این گیاه دارای شاخه‌های پرپشت و متعدد است و برگهای آن متقابل بیضوی و قلبی‌شکل و دندانه‌دارند. ریشه این گیاه کوچک و استوانه‌ای شکل و سخت و منشعب است. گل‌هایش سفید یا گلی رنگند که به تعداد ۶ تا ۱۲ در کناره برگها مجتمع گردیده‌اند. میوه‌اش فندقه و قهوه‌ای رنگ می‌باشد.
خواص دارویی و درمانی:
- مسکن و ضد اگزمای پوستی ناشی از استرس می‌باشد.
- از فرنجمشک برای تسکین و رفع درد و ناراحتی ناشی از گوارش شامل گاز و باد معده نیز بهره می‌گیرند.
- این گیاه در طب به عنوان ضد تشنج و مقوی معده و معرق و زیادکننده ترشحات صفرا تجویز میشود.
- در رفع سرگیجه، رفع حالت قی زنان باردار و بی خوابی و ضعف مصرف آن توصیه شده است.
نقاط رشد و پراکنش:
به حالت خودرو در اکثر نواحی معتدل اروپا و آسیا (از جمله ایران) می‌روید.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
نامهای دیگر: باقالا، باقلا، باقالی، باقله یا باقلی
گیاهی است یک ساله، از خانواده بقولات که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد. دارای برگهای تخم مرغی شکل و میوهٔ غلاف مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقله یا باقلا گفته میشود. برگهای آن متناوب و مرکب است. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه‌های سیاه و یا بنفش است. میوه آن دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
اندامهای مورد استفاده:
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند.
ویتامین ها و ترکیبات شیمیایی:
باقلا از ویتامین ها و مواد معدنی همچون آهن، فسفر، مس، منگنز، منیزیم، انواع ویتامین‌ها و اسیدفولیك است بنابراین برای رفع كم‌خونی بسیار مفید است. باقلا یکی از غنی ترین منابع فیبر و پروتئین در میان مواد غذایی است. به‌طوریکه در هر ۱۰۰ گرم باقلا ۲۶ میلی‌گرم پروتئین و ۲۸ میلی‌گرم فیبر وجود دارد. در میان مواد غذایی، باقلا یکی از موادی است که بیشترین مقادیر فولات را دارد.
دیویسین، کان‌ویسین و ایزورامیل موادی هستند که در باقلا وجود دارند؛ این مواد شیمیایی خاصیت اکسیدکنندگی دارند. برای همین هم افراد مبتلا به فاویسم باید از باقلا دوری کنند.
باقلا دارای ماده‌ای به نام فیتین Phytine می‌باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را تامین میکند.
مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.
خواص دارویی و درمانی:
باقلا از نظر طب قديم ايران سرد و تر است و گل آن گرم مي باشد.
- فولات برای سوخت و ساز انرژی مفید است و انرژی زیادی به انسان می دهد. همچنین به تولید گلبول‌های قرمز سالم‌تر کمک میکند و برای خانم‌های باردار هم فواید بسیاری دارد.
- برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف باقلا خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و افسردگی را هم کاهش می‌دهد.
- خواص باقلا در کمک به کاهش فشار خون و کاهش خط ابتلا به بیماری های قلبی بسیار موثر است.
- فولات موجود در باقلا می‌تواند خطر اختلالات مادرزادی را کاهش دهد.
- باقلا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری میکند. فقط یک لیوان باقلا می‌تواند ۳۶ درصد از میزان منگنز موردنیاز بدن شما را تأمین کند. منگنز فواید زیادی برای بدن دارد؛ به‌ویژه برای استخوان‌ها مفید است. منگنز کمک میکند حجم استخوان‌ها بیشتر شوند و کمبود کلسیم را بهبود می‌بخشد.
- به تقویت سیستم عصبی کمک میکند: اگر به کمبود آهن مبتلا هستید، اکسیژن در بدن کاهش می‌یابد و احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید. این مسئله ممکن است به آنمی منجر شود. خوردن باقلای سرشار از آهن می‌تواند خستگی و علائم دیگر آنمی را از بین ببرد.
- باقلا می‌تواند اندامهای حرکتی شما را تقویت کند و به کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک کند. البته اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، قبل از خوردن باقلا با پزشک خود مشورت کنید.
- دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرارآور است.
- دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع میکند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
- جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
- جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
- از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
- باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان میکند.
نقاط رشد و پراکنش:
بومی : اروپا و آسیا
باقلا به عنوان یک محصول زمستانه و روز بلند در سطح وسیع در مناطق گرمسیری با زمستان ملایم و در ارتفاعات زیاد (بالاتر از ۱۲۰۰ متر از سطح دریا) کاشته میشود. دامنه کشت این گیاه از حدود ۹ درجه شمالی تا بیش از ۴۰ درجه شمالی و از سواحل تا ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد امتداد دارد.
باقلا محصول فصل خنک با دامنه دمایی (۱۳-۵) و (۲۷-۲۲) درجه سانتیگراد برای جوانه زنی است و پس از جوانه زنی تا ۴ برگی شدن، سرمای تا ۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود، رشد و نمو مطلوب و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد است.
به دلیل متفاوت بودن شرایط اقلیمی و جوی، درجه حرارت محیط و خاک قابل کشت باقلا، زمان کشت آن هم در مناطق مختلف متغییر است، بهترین زمان کشت زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان نیز شروع نشده باشد، بنابراین بهترین زمان کشت برای کشت پاییزه نیمه دوم مهر تا اوایل آذر ماه می‌باشد
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت چطور (www.chetor.com)
سایت دلگرم (www.delgarm.com)
سایت www.sfim.ir
سایت https://lib.salamkeshavarzco.ir/
خصوصیات گیاه شناسی:
گیاهیست پایا ، یک گونه از تیره آلالگان (Ranunculaceae) که دارای ریزم نسبتاً ضخیم کم و بیش طویل، یا کوتاه، با ریشه های نابجای باریک و نازک. ساقه های آن به ارتفاع ۳۰-۱۵۰ سانتیمتر رشد می کند و بی کرک، بندرت کرک غده ای دار، متعدد، ایستاده، منشعب به صورت پانیکولی، وسیع، با سطح کم و بیش شیاردار و کم و بیش برگ دار هستند.
برگ های آن با بزرگی های متفاوت، مثلثی، با تقسیمات مضاعف سه تائی، با طول و عرض برابر می باشند.
گلهای تقریباً آویخته دارد که مجتمع در خوشه های هرمی شکل یا پانیکولی وسیع تابدار، کم و بیش برگ دار، پرچم ها آویخته، با میله نازک نخی و بساک های نوک دار،برگچه ها بدون پایه، یا تقریباً دارای پایه کوتاه، با طول ۴۳میلی متر، و عرض۵/۱-۱میلی متر، تخم مرغی یا بیضی دوکی، کمی فشرده، با جوانب طولی کمی برجسته و غیر درهم هستند. گلها به صورت نر و ماده هستند و به وسیله باد یا حشرات انتشار پیدا می کنند.
این گیاه در محیطهای نیمه سایه یا با آفتاب کامل رشد خوبی دارد و خاکهای مرطوب سبک (شنی)، متوسط (لوم) و سنگین را می پسندد. به خشکی و شوری خاک نیز مقاوم نیست.
موسم گلدهی: اردیبهشت
خواص دارویی و درمانی:
دم کرده برگها و یا جوشانده ریشه آن برای معالجه تب بکار می رود.
پراکنش جغرافیایی:
در جهان: اروپا و آسیا بجز نواحی قطبی و گرمسیری
در ایران: این گونه اصولاً بصورت علف هرز در باغها کنار جویبارها چمن زارها و نقاط مرطوب در استانهای گرگان مازندران آذربایجان شرقی و غربی کردستان کرمانشاه همدان اراک لرستان فارس کرمان خراسان سمنان و تهران می روید.
در استان قم نیز در مزرعه گیو- وسف یافت می شود.
منابع:
سایت صدا و سیمای مرکز قم (http://qom.irib.ir/)
سایت www.faq.irpsc.com
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)