سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
گیاهی بوته ای و چند ساله از خانواده Capparidacea به شمار می آید. این گیاه در مناطق گرمسیری استوایی یا نیمه استوایی و مناطق خشک جهان گسترده بوده و تقریباً در همه جا پراکنده است. گیاه کور به عنوان یکی از گیاهان مهم دارویی محسوب شده و نیز توانایی بالایی جهت تثبیت شن و بیابان زدایی دارا می باشد. این گونه سالیان مدیدی است که در ایران در شمال غرب، غرب، مرکز و شرق کشور همچون گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، اصفهان، یزد، بختیاری، هرمزگان، خوزستان، کرمان، خراسان، سمنان، تهران، فارس و بوشهر می باشد. با توجه به ترکیبات ارزشمند بیوشیمیایی متعدد در این گیاه و شناخت آن به عنوان یک گیاه دارویی و خوراکی، سالانه بصورت یک محصول تجاری از کشورهای ترکیه، قبرس، یونان، مراکش، ایتالیا و ا سپانیا به آمریکا صادر می شود و بصورت چاشنی در سالادها و سس ها و همچنین بصورت ترشی و شوری استفاده می شود. گیاه کور یک گونه دائمی، خزان کننده و خاردار است که دارای ریشه های عمیق و گسترده می باشد که شاخه های آن اغلب به صورت آویزان و غیر منظم روی زمین گسترده می شود و به خوبی به محیط های نامساعد، گرم و خشک و شدت های بالای تابش سازگاری یافته است. برگ های آن ساده بیضوی به رنگ سبز روشن، گل ها درشت به رنگ سفید مایل به گلی، میوه ها گوشتدار، در ابتدا به رنگ سبز روشن است ولی تدریجاض مایل به قرمز می گردد. جوانه های گل، برگ های تازه، ریشه و میوه کور برای منظور های غذایی، دارویی و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه در درمان دیابت، کاهش کلسترول و تری گلیسرید خون، جلوگیری از سرطان، تقویت سیستم ایمنی بدن، ضد فشار خون، خاصیت آنتی اکسیدان و درمان بیماری های قلبی و عروقی و درمان بیماری های غضروفی و مفاصل به کار می رود.
منابع:
سایت سیویلیکا:
سلیمانی نوکابادی، سمانه و عبادتی اصفهانی، راضیه،۱۳۹۴،مروری بر گیاه کور .Capparis spinosa L،سومین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار،همدان،،،https://civilica.com/doc/۴۱۶۴۳۸
سایت پارس رابین (etarh.com)
نامهای دیگر: در منابع فارسی اغلب نام فارسی این گیاه را شیرخشت یا گزانگ بین می نامند. مترادفهاي آن A.afghnica DC ، A.Fischeri J.& Sp. A. Candida Boiss. & Hausskn و ... مي باشد.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختچه ایست از خانواده Polygonaceae که انشعابات آن گره دار، خارمانند و تيز است. طول میان گره ها بسیار متنوع با پوست قهوه ای مایل به سیاه یا خاکستری یا سفید خالص کم و بیش ترک دار می باشد. گوشواره های غلافی بسیار کوتاه، اندازه برگها بسیار متنوع به طول ۲_۱۱_۱۴ به عرض ۷_۱۱ میلیمتر. بیضوی سرنیزه ای یا واژ تخم مرغی نوک تیز یا تقریبا دایره ای گاهی با نوک چالدار تقریسبا بدون دمبرگ یاب با دمبرگی بسیار کوتاه تخت یا با لبه کمی برگشته اغلب با رگبرگهای نامحسوس ( نامشخص و محو ) دمگل در نمیه تحتانی بند دار لوبهای درونی گلپوش در زمان میوه دهی تخم مرغی دایره ای اغلب با عرضی بیشتر از طول به طول ۴_۵_۸ به عرض ۴_۶_۷_۱۱میلیمتر فندقه به طول ۳_۴ به عرض ۴_۵ میلیمتر کم وبیش سه گوشه _قلبی قهوه ای تیره
خواص دارویی و درمانی:
به دلیل اینکه در منابع فارسی اغلب نام فارسی این گیاه را شیرخشت یا گزانگ بین نامیده اند برای ان ارزش دارویی قائل اند درحالیکه این درختچه فاقد هرگونه شیرابه است و مصرف دارویی ندارد زیرا در هیچ یک از عطاری ها از اندام این گیاه استفاده نمی شودبنابراین برای اشنایی با مصارف و کاربردهای این گیاه نیاز به تحقیق دقیق و علمی دارد تا بتوان جایگاه ان را در مصارف دارویی مشخص نمود.
این جنس (Atraphaxis) در ایران ۶ گونه گیاه درختچه ای دارد و گونه مذکور بیشترین پراکندگی جغرافیایی را علاوه بر ایران در کشورهای مجاور مثل ترکمنستان افغانستان پاکستان عراق و ارمنستان دارد. گونه های دیگر عبارتند از:
کاروان کش رودباری، کاروان کش خراسانی، کاروان کش زرافشانی، کاروان کش تبریزی ، کاروان کش ارسباران، کاروان کش ارمنستانی
اغلب گونه های نام برده شده بجز Atraphaxis Spinosa پراکندگی جغرافیایی محدود و اغلب انحصاری دارد و احتمال استفاده از آنها در طب سنتی فقط می تواند جنبه محلی داشته باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: ایران، شبه جزیره بالکان، اناتولی، کردستان، ترکیه، افغانستان و جنوب روسیه
در ایران: این گیاه بیشتر در مناطق خشك و نيم خشك كشور انتشار دارد. در راميان گرگان، دره هراز، كرج ، آذربايجان ، كرمانشاه ، همدان، اراك ، بختياري، بيابانهاي مركزي، انارك، جندق قم، حبله رود، شاهرود، نيشابور و قوچان ديده مي شود.همچنین در استانهای مازندران، گرگان، زنجان، ایلام، همدان، اصفهان، یزد، کهکیلویه، فارس، تهران، سمنان و خراسان می روید.
منابع:
وبلاگ http://vsg۹۰۱۹.blogfa.com/
سایت www.faq.irpsc.com
سایت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس (https://idefars.ir/)
کاسنی گیاهی است از خانواده گل مینا (Asterales) و از رده کاسنی‌ها (Cichorium) که اکثر ما نام آن را شنیده‌ایم یا عرق کاسنی را مصرف کرده‌ایم از این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است. کاسنی به دلیل خواص دارویی و مصارف دارویی آن کشت می‌شود، قسمتهای دارویی و مصرفی کاسنی برگها، گلها، ریشه‌ها است. نوع وحشی آن تا یک متر و نوع پرورش یافته آن تا دو متر هم رشد میکند. کاسنی انواع مختلفی دارد سه نوع آن معروف است: ۱- کاسنی بری که به tansy شهرت دارد در ایران نمی‌روید، ۲- کاسنی زرد که به گل قاصدک شهرت دارد و در طب قدیم ایران به نام ترخشقون نام برده‌اند در بیشتر نواحی ایران پراکندگی دارد و ۳- کاسنی معمولی. کاسنی معمولی، یک گیاه دارویی پایا با گل‌های آبی یا ارغوانی است.
برگ‌های آبی کوچک آن به قطر کمتر از ۵ سانتیمتر اوایل تابستان ظاهر می‌شود و تا پاییز ادامه دارد. از مشخصات آن این است که گل‌هایش در مقابل تابش نور خورشید حالت شکفته و بازشده به خود می‌گیرند درحالیکه هنگام غروب آفتاب یا موقع شب یا در هوای مه‌آلود و یا بارانی گل‌های واقع در سطح جام به هم نزدیک می‌گردند و آن را به‌صورت نشکفته جلوه می‌دهند.
کاسنی گیاهی است که در نواحی مختلف به‌صورت یک‌ساله و دوساله یا چندساله رشد میکند و در نقاط مختلف به‌صورت خودرو درمی‌آید.
این گیاه در اصل بومی جهان قدیم است و بعداً در قاره آمریکا نیز به‌صورت گیاه خودروی کنار جاده‌ای درآمده‌است. منشأ اصلی این گیاه اروپای مرکزی، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال آفریقا است و پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران به‌خصوص شهرستان اقلید، آذربایجان و مناطق کوهستانی خراسان دارد. به آب‌وهوای خنک، آفتابی یا کمی سایه نیاز دارد و گرمای شدید تابستان را تحمل نمی‌کند.
منابع:
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Chicory»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامه آزاد،
کاسنی داروی رماتیسم
پایگاه گیاهان داروئی ایران (گیاه یاب)
نام این گیاه از کلمه یونانی clematis که به معنی بالارونده است گرفته شده است. کلماتیس شرقی درختچه ای زیبا و بالارونده از خانواده آلالگان (Ranunculaceae) می باشد که بومی آسیا و اروپای مرکزی است و درقاره آمریکا در نوادا ، آیداهو ،یوتا، کلرادو و کانادا به صورت بومی درآمده است.
در بعضی جاها کلماتیس ، علف هرز قلمداد می شود زیرا گیاهان نزدیک به خود را می پوشاند و مانع رشد آنها می شود به خصوص در مورد حبوبات. این گیاهان همانند پامچال‌ها، عطر ظریفی دارند.
این درختچه زیبا هم به صورت همیشه سبز و هم به صورت چند ساله وجود دارد .
کلماتیس تا ارتفاع بین ۲ تا ۸ متر رشد میکند و بین ۲.۵ تا ۴ متر گستردگی دارد و ۲ تا ۵ سال زمان نیاز است تا به رشد نهایی خود برسد.
ساقه های این گیاه بلند و باریک و پیچک مانند است و تا ارتفاعی بین ۲ تا ۸ متر رشد می کند، ضخامت ساقه ها ۷ سانتیمتر می باشد. رنگ ساقه های این گیاه خاکستری مایل به قهوه ای می باشد.
گلها به صورت خوشه ای یا انفرادی رشد می کنند .گلها دارای ۴ کاسبرگ به رنگ زرد روشن و تخم مرغی شکل هستند که ۲ تا ۳ سانتیمتر عرض و ۶ تا ۹ سانتیمتر طول دارند. گلها بسیار زیبا و معطر هستند و فصل شکوفایی آنها از اول تا آخر تابستان می باشد. این گلها هم نر هستند و هم ماده ، برای حشرات بسیار جذاب بوده و گرده افشانی توسط زنبورها و مگس ها صورت می گیرد.
برگها به صورت ترکیبی از ۳ تا ۷ برگچه می باشند و بین ۱ تا ۵ سانتی متر طول دارند. رنگ برگها خاکستری مایل به سبز است.
میوه ها خاکستری رنگ بوده و هم زمان با گلها بر روی گیاه دیده می شوند.
ریشه این گیاه بسیار ضعیف می باشد.
خواص درمانی:
کلماتیس گیاه ضد عفونی کننده نیز میباشد ودر طب سنتی چین برای درمان گلو درد و ضدعفونی کردن زخمها نیز استفاده می شده است.
نگهداری از گیاه کلماتیس شرقی:
- نور: بهتر است در جای آفتابی یا نیمسایه قرار گیرد.
- خاک: خاک لومی، ماسه ای، گچی مرطوب و خوب زهکشی شده خاک مناسب برای رشد ای گیاه است. به طور کلی کلماتیس درطیف زیادی از خاکهای قلیایی یا اسیدی رشد میکند.
- دما: دمای بین ۵ تا ۲۸ درجه مناسب میباشد.
- آبیاری:به آبیاری متوسط نیاز دارد.
کاشت کلماتیس شرقی:
این گیاه باید به طریقی کاشته شود که قسمتهای هوایی در نور کامل قرار گرفته و ریشه‌ها خنک نگه داشته شود .
عمق کاشت بهتر است زیاد باشد.
برای خنک نگه داشتن خاک بهتر است گیاه را در سایه یک بوته کوچک کاشت.
کلماتیس برای رشد کافی به رطوبت و مواد مغذی نیاز دارد.
در فصل رشد باید هر ماه کود به خاک اضافه شود و در اواخر زمستان هرس شود.
اگر گیاه را در محیط بیرون می‌کارید، به منظور جلوگیری از «پژمردگی کلماتیس»، بهتر است ریشه‌ی آن را ۸ سانتیمتر عمیق‌تر در خاک بکارید. همین کار باعث می‌شود که تاج ریشه‌ی خوبی برای رشد غنچه‌ها ایجاد شود. بهتر است که هرس‌کردن را به فصل بهار بسپارید. گیاهان در این سرده به طرز قابل توجهی در مقابل شهد عسل مقاومت دارند. به نظر گیاهان در برابر تهاجم خرگوش‌ها مصون هستند.
روش تکثیر این گیاه به ۲ روش می باشد:
۱-کاشت دانه: وقتی که دانه ها رسیده شد به مدت ۱۲ ساعت باید در آب گرم خیس بخورند و سپس در یک قاب سرد کاشته شوند و وقتی به اندازه کافی رشد کردند به فضای باز منتقل شوند.
۲- قلمه چوب نرم نیمه رسیده در اواخر بهار و در یک قاب شنی.
*هشدار: گزارشاتی مبتنی بر مسمومیت خفیف بر اثر دست زدن به این گیاه ثبت شده است.
نقاط رشد و پراکنش:
کلماتیس در دره های گرم و خشک در کنار رودخانه ها در جنگل های ساحلی در ارتفاعات و در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی دیده می شود.
این گیاه زینتی در کشورهای ترکیه ، ایران،شمال غرب هند دیده می شود.
درکشور ایران کلماتیس در نواحی استپی جنوب شرقی وجود دارد.
منبع:
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
سایت بذرکو (https://bazrco.ir/)
گیاه کمای بیابانی گیاهیست چند ساله، متعلق به خانواده چتریان و از گیاهان دارویی بومی ایران و آسیای مرکزی میباشد. این گیاه علاوه بر تثبیت کننده کربن و مواد اکسیژن، محافظ خاک، تولید کننده علوفه دامی، حاوی ترکیبات اولیه دارویی و صنعتی بوده و سبزی خوراکی انسانی نیز محسوب می گردد.
از نظر فنولوژیکی رشد کمای بیابانی از اوایل اسفند شروع و در اواسط فروردین تا اوایل اردیبهشت گلدهی شروع و در اواخر اردیبهشت بذرگیاه رسیده و می ریزد که متوسط تولید بذر گیاه حدود ۲۵۹۲۰ عدد می باشد . تیپ خاک رویشگاه نسبتا سبک ، قلیایی ، غیرشور و آهکی می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
اين گياه حاوي تركيبات مختلفي از جمله آلفا-پينن، بتا-پينن، ليمونن، كاريوفيلين مي باشد.
خواص دارویی و درمانی:
- صمغ حاصل از ریشه گیاهان جنس کما در درمان بیماری های گوارشی و روماتیسم کاربرد دارد.
- عصاره و اجزای حاصله از گیاه کمای بیابانی خواص ضد قارچی و ضد باکتریی قابل قبولی از خود نشان می‌دهند.
- در طب سنتي به عنوان تسكين دهنده درد و كاهش دهنده التهاب از آن ياد شده است و به طور عمده در كاهش درد و نفخ معده مورد استفاده قرار مي گيرد. علاوه براين، گياه كماي
بياباني در بين مردم محلي به عنوان يك ماده ضد كرم روده نيز شناخته می شود.
نقاط رشد و پراکنش:
در ایران، این گیاه در استانهای خراسان، سمنان و سیستان و بلوچستان رویش دارد.
منابع:
سایت مرجع دانش (https://civilica.com/)
سایت مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد (http://journal.skums.ac.ir/)
سایت علم نت (https://elmnet.ir/)
مجله دو ماهنامه علمي- پژوهشي فيض
فصلنامه علمي-پژوهشي تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران
کنگر خوراکی گياهى است پايا، ايستا، به ارتفاع بيست تا پنجاه سانتى‌متر که به‌طور عمده توسط بذر تکثير مى‌يابد. اين گياه پوشيده از کرک و تيغ‌هاى فراوان است و ساقهٔ آن ضخيم، ساده، کوتاه و به‌صورت ديهيم است. برگ‌هاى بدون دمبرگ آن پهن، چرمي، محکم با رگبرگ‌هاى ضخيم و برجسته و کم و بيش داراى بريدگى‌هاى عميق و خاردار هستند. برگ‌هائى که در بخش‌هاى بالائى قرار گرفته‌اند دربرگيرندهٔ گل‌آذين بوده و از آن بلندتر هستند.
- اندام‌هاى زايشى:
گل‌آذين، به‌صورت کلاپرک، بزرگ و متراکم با گل‌هاى لوله‌اى به رنگ صورتي، براکته‌هاى واقع در قاعدهٔ گل‌آذين‌هاى فرغى به رنگ ارغوانى متمايل به قهوه‌اي، چرمي، سرنيزه‌اى و محدب بوده که منتهى به خارى محکم، سخت و بلندتر از گلچه‌ها هستند. ميوهٔ آن فندقه، از نوع آکن که داراى سطحى صاف و تخم‌مرغى شکل است.
دورهٔ گلدهى اين گياه ارديبهشت و خردادماه است.
اين گياه يکي از فراوان ترين گياهان مناطق کوهستاني و استيپي ايران است. انتشار جغرافيايي تقريبا در کليه مناطق کوهستاني ايران، در دامنه هاي الوند، بين همدان و تويسرکان، همدان و کرمانشاه، کوه هاي آذربايجان، بختياري، لرستان، فارس، کردستان، خراسان و جنوب البرز بصورت خودرو به فراواني مي رويد. در کشورهاي اطراف درياي مديترانه و کشورهاي آفريقايي و آسيايي نيز وجود دارد.
قسمت خوراکي اين گياه، انتهاي دمبرگ هاي جوان آن است و در برخي منابع جوانه هاي برگ آن خوراکي است که در زير خاک روئيده و سفيد مي شوند و سبزي بازارپسندي را تشکيل مي دهند که در فصل بهار قبل از اينکه برگ هاي آن باز شود، به وسيله روستاييان جمع آوري و به بازار شهرها به بهاي مناسبي عرضه مي شود.
از تمام قسمت هاي گياه کنگر (گل، برگ، ساقه، ريشه) استفاه مي شود. غذاهاي متنوعي از آن تهيه و در تهيه ترشي هم از کنگر استفاده مي شود. از شيرابه آن در صنايع آدامس سازي استفاده مي شود. و همچنين دانه هاي آن بعد از برشته شدن به عنوان چاي مورد استفاده قرار مي گيرد. به عنوان يک سبزي در فلسطين و ساير کشورهاي عربي مورد استفاده قرار مي گيرد.
- اکولوژي و پراکنش جغرافيايي کنگر
از نظر آب و هوايي گياهي بسيار کم نياز و مقاوم به سرما و خشکي هواست. تغييرات زياد ما را تحمل مي کند. به همين دليل، پراکنش آن در آسيا و آفريقا بسيار گسترده است. گاهي فراواني آن در دامنه کوهستان هاي ايران به اندازه اي مي شود که عملا يک کنگرزار را تشکيل مي دهد، ولي بيشتر همراه با ديگر گياهان مانند انواع زولا، هويچ صحرايي و گياهان پيازي از جمله لاله، سيرها و....ديده مي شود.
کنگر، خاک هاي عميق و معدني ريزشي و لغزشي را که از خرد شدن سنگ هاي کوهستان و جا به جا شدن آن ها به دست مي آيد، مي پسندد. خاک هايي که کنگر در آن ها مي رويد، از لحاظ مواد آلي چندان غني نيستند و هوموس کمي دارند. آب اين گونه خاک ها به خوبي زه کشي طبيعي مي شود.
دامداران، کنگر را در اواخر فصل رويش جمع آوري کرده و در زمستان به تغذيه دام مي رسانند. اين گياه در فصل بهار در ابتداي رويش اوليه نيز مورد چرا قرار مي گيرد. هنگامي که گياه از حالت سبز رنگ به زردي متمايل مي شود، روستاييان اقدام به چيدن و جمع آوري اين گياه مي کنند و مدتي به صورت کپه اي بر روي زمين قرار داده و پس از خشک شدن، آن را خرد کرده و به انبار منتقل مي کنند. به دليل خارهاي تيزي که دارد، هنگام سبز بودن، بيشتر مورد چراي بز قرار مي گيرد، ولي پس از قطع گياه و از دست دادن شادابي، گوسفند و بز به راحتي از آن تغذيه مي کنند.
این گیاه همچنین در مناطق گرمسیری و در صحراهای ایران می روید.
منابع:
سایت ویستا (vista.ir)
سایت راسخون (rasekhoon.net)
نام محلی آن در خوزستان سریم، در بلوچستان زیررک و در لار لفاتربک می باشد و همچنین در کتب طب سنتی با نامهای آسه و فیل زهرج آمده است. عصاره این گیاه را که در طب سنتی به عنوان دارو به کار می برند با نامهای حضض، حضض مکی، حضض یمانی، خولان و کحل خولان معروف است.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه گرگ تیغ یا دیو خار یکی از گیاهان دارویی مهم از خانواده Solanaceae است. این گیاه درختچه ای خاردار به بلندی ۳ متر می باشد. شاخه های جوان این گیاه سفید یا زردکاهی است و شاخه‌های اصلی فقط با خارهای محکم که متشکل از شاخه‌های کوتاه برگدار، برگ‌های سبز روشن، جام گل ارغوانی، قرمز، بنفش کمرنگ و کروی به رنگ سرخ مایل به زرد می باشد. برگها فاقد کرک بوده و یک کوتیکول ضخیم اپیدرم آن ها را پوشانده و روزنه ها از نوع آنیزوسیتیک است و با سایر سلول‌های اپیدرمی در یک سطح قرار دارند. پارانشیم نردبانی در هر دو طرف برگ وجود دارد. تخمدان دو برچه‌ای و دو خانه است. تخمک‌ها واژگون و تمکن از نوع محوری است. تخمک از نوع کم‌خورش و تک پوسته ای است. دیواره بساک شامل اپیدرم ،لایه مکانیکی،میانی و مغذی است که لایه مغذی دو هسته ای است. نمو دانه‌های گرده در کیسه گرده‌های مجاور همزمان صورت می‌گیرد.
گرگ تیغ به طور کلی گیاهی مقاوم به شوری است و در خاکهای عمیق تا نیمه‌عمیق شور و یا فاقد شوری که دارای بافت سبک تا سنگین رشد میکند.
ترکیبات شیمیایی:
میوه ی گیاه گرگ تیغ دارای ویتامین های آ ،ث و ای ،ترکیبات آنتی اکسیدان و منبع مناسبی از اسیدهای چرب می باشد .
خواص دارویی و درمانی:
طبع گیاه گرگ تیغ سرد و خشک می باشد.
- قابض، مدر، محلل و خنک کننده است.
- رفع سیاه سرفه و تسکین سرفه : یکی از مهم ترین خواص درمانی گرگ تیغ تسکین سرفه می باشد. از دم کرده این گیاه در یک فنجان آب بتدریج در ۲۴ ساعت میل شود.
- درمان درد کبد: برای درمان درد کبد می توان این گباه را همراه با گیاه مرزه مصرف نمود.
- رفع ورمهای داخلی
- درمان اسهال
- قطع سیلان رطوبتها و عرق
- بند آوردن خونریزی
- رفع اخلاط سینه
- باز کننده عادت ماهیانه
- درمان بواسیر
- رفع حرارت کلیه
- درمان زخم مجاری ادرار
- درمان التهاب و تشنگی
- بند آوردن جریان رطوبت و چرک از گوش : از قطره آن برای بند آوردن جریان رطوبت و چرک از گوش استفاده گردد.
- تقویت لثه سست
- برای درمان ورم حلق از غرغره آن استفاده گردد.
- مالیدن آن به چشم برای درمان ضعف بینایی، رفع خارش پلک و درد چشم و قطع نزول آب از چشم مفید می باشد.
- تقویت نیروی جنسی : در هند از میوه ی گیاه گرگ تیغ به منظور تقویت نیروی جنسی استفاده می گردد.
* خواص درمانی برگ های گیاه گرگ تیغ:
- متعادل کننده دستگاه عصبی پاراسمپاتیک
- برطرف کننده تحریکات حلق در سخنرانان
- برطرف کننده انقباضات شدید معده
- درمان تعریق ناشی از سل
- درمان قاعدگی دردناک
- مفید جهت ناراحتی های پروستات
مناطق رشد و پراکنش:
گرگ تیغ در دشت‌های بیابانی و کویری، تپه‌ماهورها، دره‌های کوهستانی و استپ‌های اقلیم خشک دیده می‌شود و همچنین می توان این گیاه را در دامنه کوهستان‌ها و تپه ماهورهای اقلیم نیمه‌خشک نیز به طور پراکنده مشاهده نمود.
این گونه در آفریقای شمالی، لیبی، مصر، صحرای سینا، اردن، عربستان، کویت و جنوب ایران انتشار دارد.
منابع:
سایت علم نت (https://elmnet.ir/)
سایت نماگرد (https://namagard.com/)
نامهای دیگر: نام محلی آن در جنوب خراسان و کرمان گز شاهی و در بلوچستان گزلی و قوره گز و کِره می باشد. گز شاهی در طب سنتی با نامهای شوره گز، باهو گزا و اثل شناخته می شود.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختي است تند رشد، هميشه‌‌سبز و مقاوم به خشکي و شوري و قليائيت خاک، از خانواده Tamaricaceae که در دشت‌هاي شور و حاشيه رودخانه‌ها گسترش دارد. امکان استخراج برخي مواد شيميايي صنعتي از برگ، پوست و گال گز وجود دارد. انتشار این درخت از مصر و عراق و عربستان تا ایران و افغانستان و پاکستان بوده است. درختی است کبود رنگ و ارتفاع آن به ۱۰ تا ۱۵متر می‌رسد. برگ های درخت دارای نیام و انتهای آن ها نوکدار است. گل آذین آن خوشه ای باریک انبوه با پایک کوتاه است. گل هایش دارای گلبرگ باریک و کشیده است. چوبش سفید و شکننده است و در تثبیت ریگ های روان در جنوب کشور گاهی به کار می رود. این درخت به علت رسیدن ریشه به آب های زیرزمینی زمین عمر طولانی می کند. استقامت آن در برابر برف بسیار اندک است و در صورت بارش برف در مناطق گرمسیری خشک می شود.
ترکیبات شیمیایی:
در گال های درخت گز شاهی مقدار فراوانی در حدود ۴۳ – ۳۶ درصد تانن وجود دارد و در پوست آن حدود ۱۰ درصد و در چوب آن حدود ۱ درصد تانن یافت می شود.
خواص درمانی و دارویی:
- درمان بواسیر
- تقویت کبد و نرم کردن آن
- بازکننده انسداد و گرفتگی های مجاری طحال: از آب جوشانده شاخ و برگ گیاه استفاده گردد.
- تسکین درد دندان: آب جوشانده گیاه باعث تسکین درد دندان می شود.
- قطع خون از اعضای بدن: از گرد خاکستر سوخته گیاه استفاده شود.
- درمان آبله: از دود گیاه استفاده گردد.
- جلوگیری از ریزش و سفید شدن مو
*برای آشنایی با سایر خواص و زراعت این گیاه به قسمت "دانش و فناوری" در فعالیت اقتصادی "زراعت در اقلیم گرم و خشک" مراجعه نمایید.
نقاط رشد و پراکنش:
گز شاهی در بیشتر خاک‌ها رشد کرده و شرایط شوری را تحمل میکند. پراکنش خوب آن در مناطق مرکزی و جنوبی ایران مثلاً استان سیستان و بلوچستان دیده شده است.
این گیاه بیشتر در جاهای خشک، کنار آب‌های شور، در زمین‌های شوره زار و کنار رودخانه‌ها رشد میکند. مناسب‌ترین جا برای رشد و زیاد شدن آن منطقه های گرم وخشک بیابانی و خاکهای شور است. این گیاه در برابر تغییر دمای هوا مقاومت زیادی دارد. به‌علاوه مناسب‌ترین خاک برای رشد گیاه گز، خاک لومی است. نزدیک دریا، شن‌های ساحلی و اطراف رودخانه‌ها جای مناسبی برای رشد گیاه گز هستند. همچنین در کنار نهرهای زمین‌های شور و شنی و گودال‌های مرطوب و بستر رودخانه‌ها این گیاه به خوبی رشد میکند.
زیستگاه این گیاه در مصر، عراق، عربستان، ایران، افغانستان و پاکستان می باشد و در ایران هم در شهر های برازجان، دالکی، بوشهر تا جاسک، بمپور، سیستان، بم و طبس دیده می شود.
منابع:
سایت مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (https://rifr-ac.ir/)
سایت کویرها و بیابانهای ایران (www.irandeserts.com)
سایت نماگرد (https://namagard.com/)
سایت عطارک (https://attarak.com/)
این گیاه با نام محلی تشنه داری گیاهی خودرو و چند ساله و از تیره گل میمون است.
ترکیبات شیمیایی:
گونه تشنه داری دارای ترکیبات غنی گلیکوزید ایریوئیدی(glycosides iridoid) به خصوص اکویین (aucubin) وکتالپول(catalpol) است.علاوه بر آن شاخه ها حاوی ترکیبات ثانویه دیگری از جمله فنولیک اسیدها، فالونوئیدها و ساپونین ها می باشند.
خواص دارویی و درمانی:
- مؤثر در درمان عفونت چشم و گوش
- سوختگی پوستی و زخم های عفونی و درد
- اختالالت گوارشی و التهاب
- به طور سنتی برای درمان بیماری های آلرژی و روماتیسم و التهاب مزمن استفاده می شود.
- در غرب کشور ایران به صورت سنتی و بومی از جوشانده و دم کرده گیاه گل میمونی برای درمان عفونت های سطحی و عمقی و داخلی استفاده می شود.
- ترکیبات موجود در گل میمونی سازویی فعالیت های مختلف بیولوژیکی مانند اثرات
ضدمیکروبی، ضدتوموری، تحریک و ترشح صفرا، همودینامیک حفاظتی کبد و اثرات ضد التهابی دارند.
مناطق رشد و پراکنش:
در استان ایلام، سیستان و بلوچستان، بوشهر و آبادان و مناطقی از استان خوزستان رشد می کند.
فرآورده ها:
جوشانده، خوراکی، بخور و ضماد
منابع:
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام