سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
نامهای دیگر: خارلته، خار کنگر، کنگر کوهی یا کنگر وحشی
خصوصیات گیاهشناسی:
این گیاه هم به صورت گیاهچه و هم به صورت گیاه کامل یافت می شود.
- گیاهچه:
لپه‌ها گرد تا تخم‌مرغى شکل، به طول پنج تا شش ميلى‌متر و داراى سطحى زبر است. اولين برگ‌هاى حقيقى تخم‌مرغى تا سرنيزه‌اى با حاشيه‌اى کنگره‌دار، سه گوش و داراى خارهاى تيز هستند.
-گیاه کامل:
کنگر هرز با نام های دیگر کنگر باغی - خارلته - کنگر صحرائی - کنگر وحشی گياهى است چندساله، ايستا و به ارتفاع ۶۰ تا ۱۵۰ سانتى‌متر که توسط بذر، ساقه‌های خزندهٔ زيرزمينى و جوانه‌هاى موجود بر روى ريشه‌هاى افقى تکثير مى‌يابند. ساقه اين گياه توخالي، بدون کرک يا کرک‌دار و در بخش‌هاى بالائى منشعب است. برگها ساقه‌آغوش، مستطيلى شکل و يا سرنيزه‌اي، موج‌دار، به طول ده تا بيست سانتى‌متر، با لوب‌هائى خاردار يا بدون خار و صاف يا کمى دندانه‌دار است. برگ‌هاى ساقه‌اى نسبت به برگ‌هاى قاعده‌اى (روزتي) بزرگتر و داراى لوب‌هاى عميق‌تر هستند. سطح زيرين آنها سبز روشن و داراى کرک‌هاى پشمى و سفيدرنگ است.
ريشه‌هاى اين گياه گوشتي، متراکم و به رنگ سفيد تا زرد بوده و بيشتر در عمق ۴۵ سانتى‌مترى خاک و در مواردى حتى بيشتر تمرکز دارند. گسترش جانبى اين ريشه‌ها تا شعاع ۱۳ مترى مشاهده مى‌شود.
اندام‌هاى هوائى خارلته در اواخر تابستان از بين مى‌روند، اما ريشه‌هاى آن حتى در شرايط يخبندان، در اعماق پنجاه سانتى‌مترى خاک زنده مانده و در سال بعد توليد اندام‌هاى هوائى خواهند کرد.
اندام‌هاى زايشى:
گل‌آذين کلاپرک، به طول ۲ تا ۵/۲ و قطر ۵/۱ تا ۵/۲ سانتى‌متر که به‌صورت دسته‌هاى يک تا پنج‌تائى در انتهاء انشعابات قرار گرفته و گل‌هاى نر و ماده بر روى پايه‌هاى جداگانه قرار دارند. گلها به رنگ ارغوانى تا قرمز ديده مى‌شوند. گل‌هاى ماده بوئى شبيه به وانيل داشته و در گل‌آذين تخم‌مرغى شکل قرار دارند. گل‌هاى نر بدون بو هستند و به‌صورت گل‌آذين‌هاى نيمه کروى ديده مى‌شوند. اين گلها توليد دانه گرده مى‌کنند اما قادر به توليد بذر نيستند. مطالعات اخير نشان داده است که گل‌آذينِ نر ممکن است داراى گل‌هاى هرمافروديت نيز باشند.
بذرهاى اين گياه به رنگ سبز زيتونى تا قهوه‌اى تيره و بالدار، ۵/۲ تا ۴ و پهناى يک ميلى‌متر بوده و داراى سطحى صاف هستند. پاپوس‌ها سفيدرنگ، ابريشمى و کرک‌هاى پرمانند آن دو تا سه سانتى‌متر طول دارند و طويل‌تر از بذرها هستند. هر گياه ممکن است چهار تا پنج هزار بذر توليد کند.
موسم گلدهى اين گياه اواخر بهار و ساقه‌هاى گل‌دهنده از روزت‌هائى که در زمستان توليد شده‌اند خارج مى‌شوند.
تکثیر:
پراکنش خارلته به مناطق ديگر عمدتاً توسط بذر صورت گرفته و وجود پاپوس‌ها باعث مى‌شود تا بذرها راحت‌تر توسط باد پراکنده شوند؛ اما، اتصال ضعيف پاپوس به بذر باعث جدا شدن سريع آن شده بدين ترتيب بذر روى زمين خواهد افتاد انتقال بذر توسط کانال‌هاى آبيارى و ادوات کشاورزى از ديگر راه‌هاى آلودگى مناطق جديد هستند.
رشد ريشه‌هاى جانبى و همچنين قطعات خرد شدهٔ ريشه‌ها هنگام شخم از راه‌هاى مهم تکثير اين علف هرز در يک منطقه هستند.
بذرهاى اين گياه ممکن است در داخل خاک سال‌ها (حدود بيست سال) به حالت خواب زنده بمانند. با افزايش عمق خاک طول اين مدت و تعداد بذرهاى به خواب رفته بيشتر خواهد شد.
بهترين جوانه‌زنى بذر خارلته در عمق نزديک به سطح خاک (حدود يک سانتى‌متري) صورت گرفته اما جوانه قادر هستند از عمق پنج سانتى‌مترى نيز سر از خاک درآورند. برعکس، گياهانى که از قطعات بريده ريشه منشاء گرفته‌اند قادر به جوانه‌زنى و رشد از عمق پنجاه سانتى‌مترى خاک نيز هستند.
خواص دارویی و درمانی:
- گفته شده که گیاه کنگر معمولی خاصیت ضد التهابی داشته و مالیدن عصاره‌ی آن بر روی زخم‌های پوستی برای درمان زخم، خونریزی زخم و پیشگیری از سرطان پوست مفید می‌باشد.
- دیابت و قند خون: گفته میشود که کنگر وحشی با سم زدایی کبد می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کرده و از ابتلا به دیابت پیشگیری و افزایش قند خون می‌کند.
سیلیمارین و فلاونوئید‌های موجود در کنگر کوهی باعث کاهش کلسترول بالای خون در افراد مبتلا به دیابت میشود و از افزایش قند خون در افراد دیابتی پیشگیری می‌کند.
- کلیه:برگهای کنگر صحرایی خاصیت دیورتیک دارند و با افزایش میزان ادرار به پاکسازی و سم زدایی کلیه‌ها کمک می‌کنند.
- کبد: گیاه کنگر از قرن چهارم قبل از میلاد برای درمان بیماری‌های کبدی مورد استفاده قرار گرفته است.
تحقیقات نشان داده که برگهای گیاه کنگر کوهی حاوی مقادیر بالای سیلیمارین و اسید کافئیک است که کبد را در برابر عفونت محافظت می‌کند.
میوه گیاه کنگر کبد را از آسیب توسط مواد شیمیایی، الکل و سموم دیگر محافظت کرده و با سم زدایی خون به درمان یرقان یا زردی و نارسایی کبد کمک می‌کند.
- معده و دستگاه گوارش
کنگر وحشی یا کنگر کوهی حاوی مقادیر بالای فیبر است که به بهبود هضم غذا کمک می‌کند، بی اشتهایی را درمان می‌کند و باعث تقویت معده و سلامت دستگاه گوارش میشود. کنگر حاوی نوعی نشاسته به نام اینولین است که باعث سم زدایی از روده‌ها میشود و به این ترتیب از سرطان روده باریک پیشگیری می‌کند.
نقاط رشد و پراکنش:
اين گياه مناطق نيمه مرطوب تا مرطوب سرد و يا معتدل و خاک‌هائى با عمق زياد و ازت بالا را ترجيح مى‌دهد. خارلته را بيشتر مى‌توان در مراتع، مزارع مختلف، حاشيهٔ جاده‌ها و مناطق دست‌نخورده مشاهده کرد. اين علف هرز از رقباى جدى غلات محسوب مى‌شود و براساس آمار ارائه شده مى‌تواند هر ساله موجب کاهش چهل تا هفتاد درصدى محصولات توليدى در آمريکاى شمالى شود.
منابع:
سایت ویستا (https://vista.ir)
سایت پایگاه خبری یکتا (www.yektapress.com)
گل گندم(قنطوریون) گیاهی است علفی ، یکساله یا دوساله ، از تیره کاسنیان ، دارای ساقه و برگ های سبز مایل به سفید و پوشیده از تارهای نسبتاً پنبه ای و چون در مزارع بویژه مزارع گندم و غلات یافت میشود به گل گندم موسوم شده است .این گیاه دارای ساقه منشعب و به ارتفاع ۲۵ تا ۸۰ سانتیمتر است. برگهای قاعده ساقه آن دمبرگ مشخص و پهنکی غالباً با بریدگی‌های عمیق دارد، در حالی که برگهای قسمت‌های فوقانی ساقه گیاه عموماً باریک، ساده و بدون دندانه و بریدگی است. گل گندم از کاپیتول‌های لوله‌ای تشکیل یافته و از خارج شامل براکته‌هایی است که زوائدی با کنارهی نازک و غشایی به رنگ قهوه‌ای یا مایل به سفید در آن دیده میشود. گل‌هایی زیبا و اکثرا به رنگ آبی آسمانی دارد.
*در اینجا نیز باید تذکر دهیم که قنطوریون کبیر که آن را قنطوريون غلیظ هم می گویند، با قنطوريون صغیر که آن را قنطوریون رقیق می گویند، متفاوت بوده و دو گیاه مختلف از دو خانواده جدا می باشند و بطور کلی می توانیم بگوییم که به سه گیاه مختلف که رنگ گلشان آبی و لاجوردی است، قنطوریون گفته اند که یکی از آنها قنطوریون معمولی گل گندم است که هیچگونه ارتباطی با انواع كبير و صغير ندارد.دقت شود که خواص قنطوریون با قنطوریون كبير و قنطوريون صغیر یکسان نیست.
ترکيبات شيميايي:
گليگوزيد تلخ (گنتيوپيسرين، اريتروسنتائورين، آماروگنترين)، روغن اساسي، اسيد کافئيک، اسيد پالمانتينيک، آلکالوئيد (گنتيانين)، رزين.
ویژگی ها و خواص دارویی :
طبع قنطوریون : تلخ، سرد، خشک
گياه قنطوریون خيلي تلخ است و باعث افزايش ترشحات معده مي‌شود.
- قنطوریون دگرگون‌ساز، معطر، منقبض كننده، تقويت كننده تلخ، مسهل صفرا، محرك قاعدگي، تب‌بر، تقويت كننده معده، تقويت كننده است.
- كاربرد داخلي قنطوریون : بي‌اشتهايي، باد شکم، ضعف گوارشي، اختلال گوارش، نفخ شکم، سوء هاضمه، يرقان
- براي تحريک اشتها و بهبود هاضمه نيز بسيار مفيد است.
- گياه قنطوریون گردش خون را تقويت مي‌کند و روي رگ‌هاي خوني اثري تقويت كننده دارد.
- كاربرد موضعي قنطوریون : لکه، شپش، زگيل، جراحت. برای این منظور جوشانده گياه قنطوریون را به جراحت، لکه و خال‌هاي پوست مي‌مالند.
- اين گياه به صورت جوشانده براي از بين بردن شپش سر نيز استفاده مي‌شود.
- كاربرد قنطوریون در آشپزي: از گياه قنطوریون براي تهيه ورموت و ساير ليکورهاي تلخ و گوارا استفاده مي‌شود.
فرآورده ها:
کاربرد داخلي قنطوریون به شکل چاي، تنتور و کپسول است.
روش کاشت گیاه گندم قنطوریون:
پرورش آن از طریق بذر های رسیده گیاه صورت می‌گیرد که برای این کار بذر ها را در اواخر اسفند تا اواسط فروردین ماه در زمین‌های سبک و نسبتاً مرطوب و دارای کود کافی می‌کارند. پس از محصول برداری آنها را فوری یا به طور طبیعی در سایه یا به طور مصنوعی در حرارت ۴۰ درجه سانتیگراد خشک می‌نمایند. پس از انجام این کار نیز آنها را به صورت بسته‌های کوچک در آورده و درون پاکت‌های کاغذی جای می‌دهند و تا عرضه به بازار دارویی آنها را در محل‌های خشک بدون رطوبت و دور از نور نگهداری می‌نمایند تا رنگ طبیعی آنها محفوظ بماند.
زمان برداشت محصول گیاه گندم قنطوریون:
زمان برداشت محصول از ماه خرداد تا آخر تابستان ادامه دارد، چون گلها به تناسب شرایط محیط جغرافیایی در فاصله اردیبهشت تا مرداد ظاهر می‌گردند.
بازار گیاه گندم قنطوریون:
کشورهای عرضه کننده، بعضی از کشورهای اروپایی و آسیایی می‌باشند.
نقاط رشد و پراکنش:
در نواحی مختلف کره زمین مخصوصاً اروپا و آسیا یافت میشود. در ایران بیشتر در نواحی شمالی، منطقه البرز، اطراف تهران، بلوچستان، خراسان، کرمانشاه یافت میشود. در آذربایجان هم در هر زمین بایری می‌توان آن را دید.
محل مناسب رویش گیاه گندم قنطوریون:
نوع خودروی آن بیشتر در کنار مزارع ذرت، گندم و غلات یافت میشود.
منابع:
سایت https://golestanemoj.ir/
سایت فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/)
سایت تجسم خلاق (https://aramgroup.ir/)
سایت دکتر ساینا
ویکی پدیا (کتاب گیاهان دارویی جلد سوم – دکتر علی زرگری – ناشر مؤسسه انتشارات و چاپ تهران – چاپ ۱۳۷۱)
خصوصیات گیاهشناسی:
مورد درختچه کوچکی است که ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بین ۱ تا ۳ متر است. برگ‌هایی همیشه سبز، پایا، متقابل، ساده، نوک‌تیز، عاری از تار و دندانه، چرمی، به رنگ سبز تیره و معطر دارد. گلهای نسبتاً درشت و زیبای مورد، رنگ سفید و بوی مخصوصی دارند و از اردیبهشت ماه تا تیر ظاهر می‌شوند.
گل های آن مانند برگها وضع متقابل داشته و در کنار آنها، به ساقه می‌پیوندند. هر گل آن ۵ گلبرگ مساوی به صورت گسترده دارد، به‌طوری‌که وجود این حالت باعث میشود پرچم‌های متعدد و فراوان گل تا انتهای میله و محل اتصال میله به نهنج به صورت دسته‌ای از تارهای بلند و ظریف رویت می‌شوند.
اندامهای مورد استفاده:
برگ، میوه و گلهای روی ساقه مورد دارای خواص دارویی هستند.
ترکیبات شیمیایی:
مهم‌ترین ترکیبات مورد، رایحه (اسانس) آن می‌باشد که حاوی سینئول، میرتنول، پی‌نن، ژرانیول، لینالول و کامفن است.
در سال‌های اخیر پژوهشگران آلمانی و ایتالیایی ترکیبات آسیل فلوروگلوسینول‌ها را در مورد کشف کرده‌اند که مسئول خاصیت ضد تورم آن است.
در قسمت‌های مختلف مورد، از جمله برگ، میوه و گال(برجستگی های روی ساقه) ، تانن، اسانس و مواد رزینی وجود دارد که خاصیت قوی قابض آن مربوط به تانن‌ها است.
دانه‌های موجود در میوه حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و پالمیتیک هستند.
میوه گیاه، غیر از مواد مذکور، حاوی قندهای مختلف و اسیدهای مالیک و سیتریک می‌باشد.
خواص درمانی
- مورد، اثر ضدعفونی‌کننده دارد و از آن در مصارف داخلی و خارجی می‌توان استفاده کرد. غرغره جوشانده آن در ضدعفونی و رفع تحریک مخاط دهان مؤثر است.
-همچنین مقوی معده و نیرو دهنده‌است و در رفع بیماری‌های دستگاه تنفس و مجاری ادرار به کار می‌رود.
- برای تقویت معده از گردبرگ مورد می‌توان قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد و در مصارف خارجی از مورد در رفع بیماری‌های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه‌های جلدی پوسته‌های کوچک و سفیدرنگ در پوست ظاهر میشود، می‌توان استفاده کرد.
- برای رفع عرق کردن و برطرف کردن بوی بد زیر بغل هرروز روغن مورد را به زیر بغل بمالید یا از گرد برگ ان استفاده کنید.
- مورد بوی بد دهان را رفع کرده و در تقویت موی سر و سیاه شدن آن مفید است.
- خاصیت ضد باکتریایی دارد و سرشار از ویتامین ث است.
- زخم‌های داخلی را التیام می‌بخشد.
- بلفارول لوسیون روغن مورد سبز (میرتول)۵٪ در روغن بادام کاربرد درمانی داشته: اثرات ضدعفونی کنندگی - تقویت‌کننده ابرو و مژه- ضد شوره و التهاب پلک‌ها - اثرات نرم‌کنندگی. قابلیت‌های بلفارول به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف می‌کند و بعد از مدتی همان فردی که از ریزش رنج می‌برده، دارای مژه و ابروهایی سالم و زیبا خواهد شد. در بلفاریت مایت‌ها (دمودکس) هم گاهی دخالت دارند که خوشبختانه این دارو بر روی مایت و تخم‌های آن نیز مؤثر است.
به علت خواص ضد میکروبی و ضد التهابی میرتول، این فراورده باعث پاک شدن سطح پوست و ریشه موها از عوامل میکروبی اعم از قارچ و باکتری و همچنین از بین بردن التهابات ناشی از مصرف مواد شیمیایی و پاک‌کننده در موضع می‌گردد.
عوارض جانبی
در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول حساسیت به صورت خارش و جوش‌های ریز در محل مصرف نشان داده‌اند.
همچنین باید توجه داشت فراورده‌های مورد، نباید به مقادیر زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود، زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت‌کننده‌ای ایجاد میشود.
صور دارویی؛
دمکرده، گرد مورد، عرق مورد، روغن مورد، تنتور مورد
نقاط رشد و پراکنش:
این درختچه بیشتر در نواحی شمال ایران، فارس، کرمان، بندرعباس، یزد و گیلان غرب از شهرستان‌های استان کرمانشاه (در جنوب غرب استان کرمانشاه و شمال غرب استان ایلام.) و سرزمینهای کوه پایه ای زاگرس در خوزستان می روید. مورد به‌طورخودرو در نواحی اطراف دریای مدیترانه و آب و هوای معتدل می‌روید و به عنوان گیاه زینتی از آن استفاده میشود.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
خصوصیات گیاهشناسی:
نعناع فلفلی ازخانواده نعناعیان (Labiatae = Lamiaceae ) بوده و گیاهی است علفی و چند ساله که دارای ساقه های چهارگوش و گلهای بنفش روشن که بصورت خوشه های مرکب می باشد . میوه آن کپسول کوچک و به رنگ قرمز تیره و فاقد قوه رویشی است . به دلیل وجود اسانس در پیکر رویشی از بویی مطبوع و مزه ای خنک و کمی تند برخورداراست و به همین علت بیشترین مصرف نعناع فلفلی به منظور تهیه اسانس است .اين گياه تا ارتفاع ۹۰-۳۰ سانتي متر رشد مي كند و داراي ساقه صاف مي باشد كه در برش عرضي، سطح مربعي دارد و ريشه آن افشان و گوشتي است و برگها به رنگ سبز تيره همراه با رگبرگهاي قرمزرنگ، به طول ۹-۴ سانتي متر و پهناي ۴-۵/۱ سانتي متر هستند. ساقه و برگها معمولاً پرزدار مي باشند.گلها به رنگ ارغواني، به طول ۸-۶ ميلي متر با يك جام گل ۴ پر به قطر ۵ ميلي متر هستند كه در يك آرايش مارپيچي اطراف ساقه تشكيل مي شوند. اين گلها در اواسط تا اواخر تابستان شكوفا شده و نازا هستند. بنابراين تكثير نعناع فلفلي بيشتر از طريق غيرجنسي و توسط جداكردن ريشه مي باشد.
این گیاه زمستان را بصورت رکود به سرمی برد و در فصل بهـــار مجدداً رشد کرده و سرشاخه می دهد.
امروزه در کشورهای مختلف جهان ، بیش از یک هزار تن اسانس در سال ، از این گیاهان تهیه می شود و این خود درجه اهمیت و توسعه کشت آنها را در نقاط مختلف کره زمین نشان می دهد . اسانس مانت کشور انگلستان که به اسانس میچام موسوم است ، بهترین نوع آن به حساب می آید .
مواد مؤثره:
اسانس فرار: مواد اصلي شامل: منتول (%۴۵-۳۵)، منتون (%۲۰-۱۵)، استات منتيل (%۵-۳)، نئومنتول (%۵/۳-۵/۲)، ايزومنتون(%۳-۲)، منتوفوران(%۷-۲)، همچنين حاوي ساير تركيبات از جمله ليمونن، پولگون، آلفا و بتا پي نن، ترانس-سابينن هيدرات.
اسيد كافئيك: علاوه بر ساير تركيبات رزماريك اسيد.
فلاونوئيدها: گليكويدهاي آپي ژنين، ديوتمين و لوئين، فلاون متوكسيله شده ليپوفيليك آزاد شامل گزانتوميكرول و گاردنين D.
قسمت مورد استفاده: برگ و روغن نعناع مورد استفاده مي باشد.
خواص دارویی و درمانی:
- اثر ضد ويروس، ضد ميكروبي، مدر و اثر آرامبخش مي باشد.
- اثرات درماني روغن نعناع فلفلي شامل: ضد نفخ، صفراآور، ضد باكتري و دافع حشرات است و همچنين داراي اثر خنك كننده بر روي پوست نيز مي باشد. همپنین استفاده خارجي روغن نعناع در دفع دردهاي عضلاني سودمند است.
- ضددرد، ضد سوء هاضمه و ضد اسپاسم
- ضد نفخ، صفراآور: حل مشكلات گرفتگي و اسپاسم در مجاري فوقاني گوارشي و مجاري صفراوي
کشت و تکثیر نعناع فلفلی
تکثیر این گیاه منحصراً از راه ساقه های خزنده که ایجاد جوانه و ریشه های نابجا می کنند ، صورت می گیرد . پرورش این گیاه در هر زمینی میسر است ، مشروط بر آنکه زیاد رسی نبوده و کمی آهک نیز همراه داشته باشد و لذا زمین مورد نظر باید نسبتاً مرطوب ، سست و نرم بوده ودر محلی آفتابگیر یا نیمه سایه ، گرم و محفوظ در برابر باد قرار داشته باشد . برای کشت نعناع از نشاء بوته هایی که ۱۰-۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۵ برگ دارند ویا ریشه های جانبی که ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۴ جوانه دارند . گونه Mentha piperita نتیجه تلفیق بین دو گونه Mentha aquatica و گونه Mentha viridis است ولی تفاوت این دو گونه در این است که بذر آنها بارور نیست بنابراین دو گونه نعناع فاقد تکثیرجنسی هستند و بقا یا پایایی آن به کمک تکثیر رویشی ، یعنی نمو ساقه خزنده انجام می گیرد . نعناع فلفلی گیاه مقاوم و سازگار بوده ، می تواند در آب و هوای مرطوب رشد نماید و خود را با آب و هوا و تغییرات آن به خوبی سازگار کند . از نظر شرایط خاک ریشه های نابجا نعناع در خاک های مرطوب و حاصلخیز هوموسی بهتر تشکیل شده و گیاه در چنین شرایطی بهتر می روید و برگهای آن لطیف تر می شود . در نقاطی که آب و هوای خشک دارند عطر و طعم گیاه تندتر می شود .
رشد و پراکنش:
اینگیاهان در اغلب نواحی کره زمین یافت می شوند ، ولی بیشینه انتشار آنها در منطقه مدیترانه است . در مورد منشاء این گیاه اختلاف نظرهایی وجود دارد . عده ای از گیاه شناسان آسیا را منشاء نعناع می دانند . در حالیکه عده ای دیگر از محققان منشاء آن را انگلیس دانسته و معتقدند که این گیاه در قرن هفدهم ، در انگلیس به وجود آمده است .
منابع:
سایت گل دارو (https://www.goldaruco.com/)
سایت دکتر سعید (https://www.drsaedi.ir/)
خصوصیات گیاهشناسی:
یک گیاه علفی بلند، ریزوم‌دار و پایا (perennial) است که ۵/۱ تا سه متر رشد می‌کند. دارای برگهای غلاف‌شکل و پهن است که ابتدا فقط ۴ سانتیمتر پهنا دارد. نی در فصل بهار، شاخ و برگی به رنگ سبزخاکستری دارد. ساقه‌های جدید و ریزوم‌های ابتدا به‌طور افقی و در بهار رشد می‌کند و در تیرماه گل می‌دهد.
ترکیبات شیمیایی:
ترکیبات این گیاه شامل فلاونوئیدهایی مانند تریسین، لوته اولین، کریسواریول، روتین و ایزوکوئرسیترین ویتامین A، آسکوربیک اسید (ویتامین C )
ویتامین های B قند که به ویژه شامل ساکاروز و قند باژگونه (با مقدار نسبتاً زیاد در ساقه های زیر زمینی ) می باشد. تری ترپن هایی مانند بتا-آمیرین، تاراکسرول و تاراکسرون است.
خواص دارویی و درمانی:
این گیاه در طب سنتی به نام «قصب» خوانده شده، طبع آن سرد و خشک می باشد. لیکن خاکستر آن گرم و خشک است.
- از این گیاه به عنوان مدر و معرق و همچنین برای درمان بیماری های گوارشی استفاده می گردد.
- شیره آن نیز جهت تسکین درد ناشی از گزش حشرات به کار برده می شود.
- در طب چینی از گیاه مزبور برای درمان دیابت، سرطان خون و سرطان سینه استفاده می گردد.
- این گیاه قاعده آور است.
- پوست و ریشه آن در درمان طاسی مفید می باشد.
- برگ های تازه این گیاه در درمان حمره (بادسرخ) و ورم های گرم و نیز ضرب دیدگی ها نافع هستند.
- گیاه مزبور در درمان بیماری های مفصلی مؤثر می باشد.
- در درمان عقرب گزیدگی سودمند می باشد.
مناطق رشد و پراکنش:
نی‌ها در حاشیه تالاب‌ها گروه‌های متراکمی تشکیل می‌دهند و دانه‌های آنها به کمک باد و آب در مسیر رودخانه پراکنده میشود.
در ایران:دراستان های گلستان، آذربایجان، لرستان، خوزستان، کرمان، سیستان و بلوچستان، تهران، قزوین و سمنان نیز رویش دارد.
در جهان: نی، بومی اوراسیاست ولی به مناطق معتدل ایالات متحده نیز راه یافته است. در آمریکا زیرگونه بومی و غیربومی نی یافت میشود. نی در ۴۸ ایالت آمریکا و جنوب کانادا، اروپا و آسیا یافت میشود، گیاهی جهان وطن (cosmopolitan) است به این معنا که در بیشتر قاره‌های جهان یافت میشود.
نی در آمریکای شمالی بیشتر در نواحی رودخانه‌ای، مردابی، سواحل دریاچه‌ها، برکه‌ها و حاشیه رودخانه‌های آب شیرین و لب‌شور و تالاب‌های ساحلی با آب لب‌شور پراکنده است. گیاهی شورپسند است و بیشتر در تالاب‌های قلیایی یافت میشود. بقایای حفظ شده نی‌ها در جنوب غربی آمریکا که مربوط به ۴۰ هزار سال قبل است نشان می‌دهد آنها بخشی از فلور بومی آمریکا در آن منطقه هستند. در مناطق ساحلی، بقایای حفظ شده ریزوم‌ها که در تالاب‌های شور یافته شده، قدمت ۳ تا ۴ هزار ساله دارد. این مساله نشان می‌دهد که نی‌ها در این مناطق نیز بومی است.
منابع:
سایت آفتاب آنلاین (https://www.aftabir.com/)
سایت سفیر سلامت (https://www.safiresalamat.com/)
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
یونجه گیاهی است چند ساله یا دائمی که ریشه ای راست و مستقیم دارد. این گیاه از دولپه های‌ها و گیاهان گلدار است و در راستهٔ باقلاسانان و خانوادهٔ باقلاییان طبقه‌بندی شده‌است. انواع و واریته‌ها و نژادهای مختلف یونجه متعلق به سردهٔ یونجه هستند.یونجه از گیاهانی است که خاستگاه اصلی آن ایران است. یونجه اصولاً مبدأ کویری دارد و در حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت می‌گردد.
خواص دارویی و درمانی:
یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است. البته تازه آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است.
- یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می‌باشد شیره آن برای بچه‌هایی که در حال رشد هستند و استخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است. حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه‌ها می‌فروشند.اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می‌توانند از این شیره استفاده کنند.
- یونجه را به صورت تازه یا جوانه آنها را با سالاد میل کنید. جوانه یونجه را به صورت بسته‌بندی شده می‌توانید از سوپر خریداری کنید.
- یونجه ملین است.
- یونجه دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون ساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است.
- یونجه بعلت دارا بودن آهن برای درمان بیماری راشیتیسم بکار می‌رود.
- عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین می‌رود.
- یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد به جای اسفناج مصرف میشود.
- ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می‌دهد.
- تخم یونجه قاعده‌آور است و برای این منظور تخم یونجه را به صورت دم کرده مصرف کنید.
دم کرده یونجه درمان اسهال است.
- برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی ۲–۳ فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید.
- برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آن را صاف کنید و روزی چند قاشق از آن را بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید.
- یونجه حاوی مقدار زیادی ویتامین است. کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خونریزی جلوگیری می‌کند.
مواد معدنی و پروتین‌ها:
یونجه سرشار از ویتامین‌های A,C،E,K و همچنین دارای آمیلاز است که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای می‌باشد.
آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت میشود به‌عنوان مثال می‌توان از امولسیون، اینورتاز، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود ۲۰٪پروتئین می‌باشد آمینواسیدهای موجود در پروتئین‌های یونجه عبارت‌اند از:
لیزین، آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. یونجه همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدار جزئی ارسنیک و سیلیس است؛ بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است.
مقدار قابل ملاحظه‌ای ویتامین A , B۶,D,E,C ,K و مواد معدنی پتاسیم کلسیم فسفر و منیزیم می‌باشد.
مناطق رشد و پراکنش:
انواع مختلف یونجه در مناطق مختلف کشت میشود. برخی از آنها عبارت هستند از:
نژادهای ایرانی: همدانی، بمی، یزدی، قره یونجه، بغدادی، مهاجرانی، هراتی، افغانی و نیک شهری
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/wiki)
خصوصیات گیاهشناسی:
گياهى چندساله، خيزان، نيمه ايستاده يا ايستاده، به ارتفاع ۱۵ تا ۸۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقه‌هاى آن متعدد، اغلب بدون کرک يا داراى کرک‌هاى سفيد و پراکنده هستند. برگها متناوب، سه برگچه‌اي، برگچه‌هاى بالا واژ تخم‌مرغى و در قسمت رأس مدوّر هستند. طول اين برگچه‌ها ۱۰ تا ۱۵ و پهناى آنها ۶ تا ۱۰ ميلى‌متر است. هر برگ به‌دليل داشتن دو زائدهٔ برگ‌مانند، که در زير آن واقع شده است ۵ برگچه‌اى به‌نظر مى‌رسد.
گلها به رنگ زرد نارنجي، ۲ تا ۸ تائى و به طول ۱۰ تا ۱۵ ميلى‌متر که به‌صورت مجتمع در رأس انشعابات قرار گرفته‌اند.
ميوهٔ اين گياه نيام، استوانه‌اى شکل، منتهى به نوک باريک، به طول ۱۵ تا ۲۵ و پهناى ۲ تا ۳ ميلى‌متر است. بذر اين گياه قهوه‌اى متمايل به سبز است.
موسم گلدهى آن ارديبهشت و خردادماه است.
محل رشد و پراکنش:
اين علف هرز خاصّ مناطق معتدل و گرم بوده و مقاومت زيادى به تنش خشکى و شورى دارد. اين گياه عمدتاً در مزارع، دشت‌ها، چمنزارها، حاشيهٔ جاده‌ها و کانال‌هاى آبياري، باغ‌ها و نواحى کم‌درخت جنگل‌ها مشاهده مى‌شود.
منابع:
مجله ویستا (https://vista.ir/m/c/gvwfr)