اسامی محلی درخت زیتون: زه دار ( در رودبار و رستم آباد)، كلكم Calcome و کلکام ( در سپیددشت لرستان)، چوب سید Tchoubt seyed (در شاه پسند سابق گرگان). مقدمه: زیتون از شاخه گیاهان گلدار، از گیاهان جدا گلبرگ و از تیره زیتونیان است. زیتون گیاهی است همیشه سبز با عمر زیاد که می توان به مفهومی آن را درخت ابدی دانست و در صورتی که تنه اصلی این درخت از بین برود زندگی مجددش را با رویش پاجوش ها ادامه می دهد. برای آن عمر طولانی در حدود ۲۰۰۰ سال نیز قائل می باشند. خصوصیات گیاهشناسی: درخت زیتون از تیره زیتون درختچه ای است با برگ های سبز دائمی که به حالت وحشی، ارتفاعی در حدود ۵ متر یا کمی بیشتر دارد ولی اگر در شرایط مساعد پرورش یابد، ارتفاع آن به ۱۲ تا ۱۵ متر و محيط تنه آن به ۳ تا ۴ متر می رسد. تنه آن در انواع مسن، دارای ظاهر ناصاف و به هم پیچیده و شکاف های عمیق نامنظم است ولی در پایه های جوان، پوشیده از پوست صاف، به رنگ خاکستری مایل به سبز می باشد. درخت زیتون، چوب سخت، با مقاومت، به رنگ زرد توام با خطوطی به رنگ قهوه ای دارد و چون جلاپذیر است، از آن در تهیه اشیا چوبی ظریف، استفاده بعمل می آید. برگ های آن دارای وضع متقابل بر روی ساقه و ظاهر بیضوی دراز، نوک تیز، چرمی، به رنگ سبز روشن و زیبا در سطح فوقانی پهنک است ولی سطح تحتانی پھنک، رنگ روشن تر دارد. گل های آن کوچک، سفید رنگ و مجتمع به صورت خوشه های متعدد در کناره برگ هاست و معمولا نیز در اردیبهشت ماه، ظاهر می گردد. میوه اش شفت، بیضوی شکل، گوشت دار به رنگ سبز تیره ( پس از رسیدن) و دارای هسته سخت است. قسمت مورد استفاده: میوه و برگ آن ترکیبات شیمیایی درخت زیتون: زیتون رسیده در حدود ۳۰ درصد روغن دارد. این روغن مخلوطی از اولیئک اسید، لینولئیک اسید و پالمیتیک اسیده می‌باشد. این میوه دارای سدیم، ویتامین A و E و آهن می‌باشد. ۷۳ درصد روغن زیتون را اولیين مخلوط بالينولیين و پالمیتین تشکیل می دهد. به علاوه دارای مقدار بسیار کم استیارین، آراشیدین، یک فیتوسترول، ویتامین A و ویتامین E (۳ تا ۳۰ میلی گرم در هر ۱۰۰ گرم) است. برگ درخت زیتون دارای مواد تلخ، مواد قندی، مواد رزینی، موم، کلروفیل، تانن، دوهیدروکربور، دوساپونین، ۳ نوع الكل به نام های اولیاس ترول oleasterol، اولیاس ترانول oleastranol و همواولیاس ترانول homo- oleastranol، اسید گالیک و مانيت است. روغن زیتون، به علاوه دارای گلوکزیدی به نام اولورويوزيد Planchon – Br) Oleuroposide) و همچنین نوعی ماده اسیدی به نام اسید اولیانولی (olean olic acid) می باشد.از ماده رزینی ( گم رزین) حاصل از درخت زیتون، ترکیبی به نام اولی ویل (Olivile) به دست آمده است. در میوه و برگ درخت زیتون نوعى لاكتون با اثر پایین آورنده فشار خون به نام elenolide تشخیص داده اند. خواص دارویی و درمانی: - در قرون وسطی استفاده از درخت زیتون در مداواها بین مردم معمول گردید. در زمان ناپلئون و هنگام جنگ در اسپانیا، برگ درخت زیتون را برای رفع تب بکار می برده اند. - تحقیقات نشان داده که، مصرف روزانه دو قاشق غذاخوری (۲۳ گرم) روغن زیتون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. این امر، به دلیل وجود چربی‌های اشباع نشده در این روغن است. - روغن آن دفع کننده سنگ کیسه صفرا است، برای این منظور باید آن را با آبلیمو مصرف کرد. - برای رفع سرفه‌های خشک مفید است. - برای رفع پیوره لثه، روغنش را بر روی لثه بمالید. - زیتون تقویت کننده نیروی جنسی است. - مصرف روغن آن خطر سرطان سینه را کاهش می‌دهد. - به جز خاصیت ضدسرطانی فواید فراوانی دارد که، از آن جمله ملین بودن آن و آرامبخشی درد استخوان است. - روغن زیتون به موها، نرمی و لطافت خاصی می بخشد و باعث تقویت مو می‌شود. - عصاره زیتون، برای چین و چروک پوست بسیار مفید است و باعث لطافت و نرمی و شادابی پوست صورت می‌شود. - نقرس و رماتیسم را درمان می‌کند. برگ این میوه درمان کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است. - بدن بچه‌هایی را که مبتلا به نرمی استخوان و کم خونی هستند با، روغن زیتون ماساژ دهید، اثر مفیدی دارد. - استفاده از برگ درخت زیتون به عنوان پایین آورنده فشار خون مدت ها است که بین مردم جهان، مخصوصا در طبابت های سنتی، معمول می باشد. برای آشنایی با فرآورده های زیتون، خواص آنها و نحوه کاشت و تکثیر درخت زیتون به بخش "دانش و فناوری" در همین فعالیت اقتصادی مراجعه نمایید. نقاط رشد و پراکنش: پرورش آن در وسعت های پهناوری از کره زمین معمول است. محل رویش در ایران: شمال ایران: رودبار، منجیل، رستم آباد و بطورکلی در سفید رود در ارتفاعات ۱۵۰ تا ۴۰۰ متری. گرگان: شاه پسند سابق، بهشهر، حاجیلر. جنوب ایران: فارس: کازرون، فسا، بین شیراز و بوشهر. کرمان: بم، شهداد و غیره. منابع: سایت آیدانا (https://aydana.com/)

نامهای دیگر: زیره ایرانی با نامهای زیره کرمانی، زیره سیاه و همچنین با نام‌های مختلفی در سراسر جهان مانند Pignut Great، Zire Black، Black caraway، Carum carvi، زیره فارسی، زیر کوهی، شاه زیر، کاله زرا، جیره، موت وحشی و زیره وحشی شناخته می‌شود. خصوصیات گیاهشناسی: گیاه زیره سیاه که از خانواده چتریان است، دانه یا میوه این دارو حاوی حدود ۳ درصد اسانس است. زیره سیاه ایرانی گیاهی علفی، کوچک، هرمافردویت و چندساله است که ارتفاع آن در بعضی مناطق با توجه به شرایط مزرعه به یک متر هم می‌رسد، اما معمولا حدود ۵۰ سانتی‌متر ارتفاع دارد. این گیاه دارای ریشه غده‌های سیاه رنگ است که کمتر دیده شده و به وسیله همین غده‌ها در زمستان و در فصلی که گیاه در خواب است تکثیر می‌شود. زیره سیاه دارای ساقه توخالی، برگ‌های ریز و سبز رنگ با بریدگی بسیار به صورت نوار نخ مانند و گل‌های کوچک، سفید و گاهی صورتی به صورت مجتمع در گل آذین چتر مرکب است. میوه زیره کشیده و نوک تیز، به طول ۸ میلی‌متر به رنگ قهوه‌ای و گاهی قهوه‌ای شکلاتی یا مایل به زرد می‌باشد. مواد مؤثره: سرشار از آنتی اکسیدان، سرشار از آهن، سرشار از کلسیم، سرشار از ویتامین، خواص دارویی و درمانی: طبع آن گرم و خشک (صفراوی) است. - التیام ورم مفاصل و آرتروز, - بهبود هضم غذا, - پیشگیری از سرطان, - درمان چاقی, - درمان دل‌درد و دل‌پیچه, درمان نفخ معده, - کاهش چربی و کلسترول, - کنترل دیابت - دانه آن به طور عمده برای کاهش نفخ و سوء هاضمه و افزایش شیر مادران کاربرد دارد. - مصرف موضعی زیره به صورت روغن یا اسانس به عنوان مسکن، کاهش دهنده سردرد و کاهش دردهای مفصل و عضلات در مصرف عامیانه و سنتی، کاربرد دارد. - زیره سیاه در مطالعات آزمایشگاهی واجد اثرات آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی و در ارزیابی های حیوانی، دارای اثرات ضدتشنج، کاهش دهندگی کلسترول خون و تقویت دستگاه تنفس بوده است. عوارض گیاه دارویی: منع مصرف در زنان باردار، افزایش ترشح هورمون تیروئید، اسهال، یبوست و حساسیت‌های پوستی در صورت مصرف بیش از اندازه، احتیاط مصرف در بیماران مبتلا به امراض کلیوی و ناراحتی‌های کبدی نقاط رشد و پراکنش: خاص مناطق نیمه استپی و دامنه ها و کوهستانهاي مناطق خشک و نیمه خشک با بارندگی ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی متر است. نوع خودرو آن اغلب برروي چمنها، چراگاه ها، علفزارها، راهها و کنار جاده ها می روید. محل پراکنش زیره سیاه در ایران در ارتفاعات کوه‌های مرکزی، جنوب شرقی و شمال شرقی کشور می‌باشد. به صورت وحشی در مناطقی از ایران که آب و هوای خشک دارند، مانند استان های کرمان، فارس، اصفهان و یزد می روید. همچنین در گنبد کاووس، بجنورد، مشهد، نیشابور، دامغان، سمنان، بین فسا و شیراز، پس قلعه تهران و هرمزگان یافت می شود. برای آشنایی با نحوه زراعت و نگهداری این گیاه و سایر خواص آن به قسمت "زراعت در اقلیم سرد - دانش و فناوری " مراجعه نمایید. منابع: دانشنامه پینفوپدیا https://pinfopedia.org/ سایت پاکان بذر اصفهان (www.pakanbazr.com) باشگاه خبرنگاران جوان (www.yjc.news) سایت www.goldasht.farm

خصوصیات گیاهشناسی: سپیدار با نامهای دیگر سفیدار و کبوده درختی است از تیرهٔ بیدیان (Salicaceae). سپیدار درختی برگریز است با شاخه‌های گسترده و فرم باز و ارتفاع زیاد که گاهی به ۲۵ متر نیز می‌رسد. قطر تنه آن معمولا حدود ۲ متر می شود. پوست تنهٔ آن سفید مایل به خاکستری و شاخه‌هایش سفید مایل به سبزند. شاخه‌ها و جوانه‌ها با پرزهای سفید و نرم پوشیده شده‌است. ریشه‌ها سطحی و با رشد افقی و بسیار قوی و نفوذگر هستند.برگ‌ها ساده و متناوب به طول ۴ تا ۱۵ سانتی‌متر و عرض ۴ تا ۹ سانتی‌متر، دندانه‌دار و دارای ۵ لوب عمیق است. سطح فوقانی سبز تیره براق و سطح زیرین آنها سفید مات و پوشیده از کرک‌های نرم می‌باشد. سطح زیرین برگ‌های سپیدار دارای کرک‌های سفیدی است و سطح فوقانی برگ‌ها سبز تیره است و همین اختلاف رنگ زیاد سبب می‌شود هنگام تکان خوردن برگ‌ها، به نظر برسد درخت برق می‌زند. به غیر از سطح زیرین برگ‌ها، جوانه‌ها و دانه‌های این درخت نیز با کرک‌های سفید پوشیده شده‌است. به همین دلیل به آن سپیدار (سپید+دار) یا درخت سپید گفته می‌شود. پیش از ریزش برگ‌ها رنگ طلائی روشن تا زرد به خود می‌گیرند. قسمت مورد استفاده : برگ و پوست این درخت خاصیت دارویی دارد. ترکیبات شیمیایی: پوست این درخت دارای سالیسین، پوپولین و تانن فراوان است.چوب شاخه های این درخت نیز دارای ماده های رنگی شبیه به آری سین است. خواص دارویی و درمانی: - از روزگاران قدیم تا کنون از پوست یا برگ این درخت برای درمان تب و سرماخوردگی استفاده می شود. - درمان سیاتیک : ماده سالیسین موجود در پوست سپیدار که ساختاری مشابه با آسپیرین را داراست دردهای ناشی از سیاتیک را تسکین می دهد . به این منظور پوست تازه این درخت را بر روی موضع درد اثر می دهند . - از پوست یا برگ آن جوشانده ای مخصوص تهیه می کنند که یک مسکن قوی به شمار می آید. مناطق رشد و پراکنش: سپیدار بومی مناطق مراکش، اروپا و آسیای مرکزی و شبه جزیره ایبری است. این درخت در مناطق مرطوب، بیشتر در کنار دریا، در مناطقی که تابستان های گرم و زمستان های سرد دارد، رشد می کند و سرعت آن بسیار است. همچنین در تپه های شن و ماسه ساحلی و مناطق سیلابی و خاک های اسیدی نیز کاشته می شود و به خوبی رشد می کند. * چند نکته جهت کاشت و پرورش درخت سپیدار: ریشه های درخت سپیدار مانند ریشه های بید بسیار قوی و مستعد نفوذ هستند، به همین خاطر نباید در نزدیکی ساختمال ها و معابر کاشته شوند. درخت سپیدار نیاز به نور فراوان و رطوبت زیاد دارد. این درخت مقاوم به گرما و سرما است. بادهای متوسط ساحلی را تحمل می کند اما در طوفان های شدید شاخه های آن می شکنند و ممکن است درخت کاملا واژگون شود. هرس کردن درخت باید به دقت انجام شود و نهال های جوان در الویت هرس هستند. بهترین زمان برای این کار فصل پاییز است. آفات معروف درخت سپیدار شامل شته ها، سوسک چوبخوار و بیماری فتیله نارنجی است. منابع: سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/) سایت پوپونیک (https://poponik.com/) سایت تک فال (http://www.takfal.com/)

خصوصیات گیاهشناسی: سدابی گیاهان متعلق به جنس Haplophyllum از تیرۀ مرکبات (سداب) می باشند. این گیاهان علفی و پایا، دارای برگ های کامل یا سه تقسیمۀ عمیق یا بندرت پنج بخشی، گل های زرد یا سرخ فام، قطعات گل پنج پر و میوۀ کپسول اغلب شکوفای غده دار است. از این جنس بیش از ۳۰ گونه در اکثر نقاط ایران می روید و همگی معطر بوده اما در ارتباط با مصارف دارویی انها اطلاعات کمی وجود دارد. گونه های مختلف سدابی: - گونۀ مورد کاذب (H. Perforatum): این گونه در برخی نقاط کشور، به علت دارا بودن برگ های معطر، به مورْد موسوم است. -گونه سدابی جنوبی یا زگیل دار (Haplophyllum tuberculatum (Forssk.) A. Juss.): گیاهی چند ساله از تیره مرکبات (Rutaceae) است که در منابع طب سنتی به عنوان گیاه دارویی ارزشمندی شناخته می شود.به نظر می‌رسد ترکیبات این گیاه ضمن عدم آسیب به سلول‌های سالم، بر رده‌های مختلف سلول سرطانی تاثیر اختصاصی دارند. این نتایج می تواند پتانسیل مناسبی برای استفاده از ترکیبات خالص شده این گیاه در صنعت داروسازی فراهم آورد. گیاه کامل و روغن آن مصرف می شود. خواص سدابی جنوبی یا سدابی زگیل دار : به عنوان محرک قوای جنسی و بادشکن مصرف می شود. گیاه قاعده اور محرک و حساسیت زا گندزدا و سقط آور است. برگهای آن برای محدود کردن هیستری فقدان عادت ماهانه و دردهای روماتیسمی مصرف می شود. - گونه سدابی بیابانی بانام علمی Haplophyllum robustum Bge.) ازتیره Rutaceae ازجمله گیاهانی است که درگذشته به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی گوناگون جنبه درمانی وسیعی پیدا کرده است. و انواع دیگری همچون: سدابی بلوچستانی، سدابی بختگانی، سدابی تبریزی، سدابی شاهرودی، سدابی بین النهرینی، سدابی جنوبی، سدابی کنگره ای، سدابی آق بلاغی، سدابی تربتی، سدابی خراسانی، سدابی اصفهانی(سدابی بی کرک)، سدابی نرندی(سدابی قفقازی)، سدابی میانه ای، سدابی لاری، سدابی نامعین، سدابی ترکمنستانی، سدابی سبزواری، سدابی خویی، سدابی بروجنی، سدابی بیابانی، سدابی تهرانی، سدابی ، مورد کاذب، سدابی شیرازی، سدابی ارمنستانی، سدابی رنگارمگ، سدابی اذربایجانی،سدابی ترکه ای، سدابی میان جنگلی، سدابی ترکیه ای از ۳۰ گونه جنس سدابی ۱۳ گونه آن در انحصار ایران است و از آنجا که همه آنها معطر هستند نیازمند تحقیقات گسترده می باشند. مناطق رشد و پراکنش: در جهان :این جنس در جهان نزدیک به ۶۵ گونه دارد که از اسپانیا تا مغولستان و سومالی گسترش دارد. در ایران :در اغلب نواحی بیابانی مرکزی جنوبی و جنگلهای زاگرس یا غرب ایران می روید. منابع: دیکشنری آنلاین آبادیس (https://abadis.ir/) مجله پژوهش های گیاهی (http://plant.ijbio.ir/) سایت مرجع دانش (سیویلیکا) (https://civilica.com//) سایت زنجیره تأمین بهشت (https://qzparadise.ir/)

خصوصیات گیاهشناسی: نام یکی از گونه‌های سردهٔ سریش است. ارتفاع گیاه به ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. به آسانی توسط گل‌های صورتی و با قطعات گلپوش قدری خمیده و برگ‌ها و ساقهٔ گل پوشیده از کُرک‌های نرم و ریز و همچنین برگه‌های نسبتاً بزرگ و پهن خود قابل تشخیص است.ریشه ی گیاه سریش ایرانی ضخیم و لعاب دار است. یک ریزوم کوتاه ضخیم و راست چسبیده به تعدادی ریشه های کلفت شبیه به بازوان یک ستاره دریایی است که از مشخصات بارز شناسایی این گیاه است. همه برگ های دراز و باریک این جنس به صورت مجتمع بزرگ برگ های قاعده ایی نمایان می شوند. گل ها به رنگ های صورتی، سفید، زرد، مایل به سبز تا سبز متمایل به قهوه ای در طول یک خوشه خیلی بلند و بر روی یک ساقه بی برگ قرار گرفته اند. میوه کپسول این گیاهان مدور و بعضی موقع دراز است که در هنگام رسیدن با سه شکاف شکفته می گردد. داخل کپسول دانه های سه وجهی است که در بسیاری از گونه ها دارای پره های غشایی واضح است. فصل گل دهي آن از اواسط ارديبهشت ماه تا اواسط خرداد است. خواص دارویی و درمانی: - اسانس گیاه سریش ایرانی بیشتر به منظور درمان عفونت های قارچی نسبت به عفونت های باکتریایی استفاده می شود. از این رو، اندام هوایی این گیاه منبع بالقوه امیدوار کننده فرمولاسیون مواد دارویی جدید و طبیعی هستند. - ز دانه‌هاي اين گياه، روغني گرفته مي‌شود كه در بعضي از تصلبهاي شرياني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. - ريشه اين گياه گرم و خشك است و براي يرقان، ناراحتي‌هاي كبدي، خشونت حلق و ناراحتي‌هاي معده از آن استفاده مي‌كنند. - از ريشه اين گياه جوشانده غليظي درست مي‌كنند كه براي درمان جوش‌ها بسيار مفيد مي‌باشد زيرا خاصيت ضدعفوني كننده دارد. محل رشد و پراکنش: در مرکز و جنوب غربی ایران فراوان است. اين گياه در نواحي كوهستاني و مرتفع مي‌رويد. منابع: سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/) سایت نارگیل (https://nargil.ir/) سایت انجمن گیاهان دارویی و معطر کرمان (http://www.kermanherbs.com/)

سلمک یا سلمه تره گیاهی از خانواده‌ای به نام اسفناجیان Chenopodiaceae است که گیاهی دو لپه، یکساله، دو جنسی، ایستا و به ارتفاع ۳۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر می‌باشد و ساقه آن انشعابات فراوان دارد که غالباً دارای خطوط صورتی یا بنفش هستند. ارتفاع آن بر حسب آب و هوا و نوع خاک تغییر میکند..این گیاه نوعی علف هرز می‌باشد و شبیه بای غاز است. برگ های این گیاه خوراکی است. برگهای سلمک کشیده، تخم مرغی شکل و دندانه دار است. برگهای قسمت فوقانی گیاه باریکتر و دارای حاشیه صاف است. کرکهای سفیدرنگی، برگ و ساقه های این گیاه را پوشانده است. گل آذین آن از نوع سنبله و سبز رنگ است. میوه نیز سبز رنگ و دانه گیاه مایل به سیاه و به قطر حدود ۱/۵ میلی متر، عدسی شکل، صاف یا شیاردار می باشد. تکثیر آن از طریق بذر صورت میگیرد. گیاهان این جنس تولید مقادیر زیادی گلوکوزیدسیانوژنیک کرده باعث مسمومیت دام میشوند. خواص و کاربرد: از برگ و سرشاخه های گلدار آن استفاده دارویی به عمل می آید. سلمه تره تصفیه کننده خون و ضدانگل های روده ای است. در فصل بهار برگ های تازه آن به عنوان سبزی خوردن، در تهیه نان و آش و یا همراه با اسفناج با ماست به صورت پخته مورد استفاده دارد. برگ آن سوء هاضمه را برطرف می کند و برای زخم روده اثرات مفیدی دارد. دم کرده برگ آن ملین، مقوی و مدر است و در موارد بزرگ شدن طحال از آن استفاده می شود. دم کرده برگ های آن برای ضدعفونی اطراف اندام های تناسی کودکان به کار می رود. دانه گیاه نیز برای ناراحتی های کبدی و طحال مورد استفاده دارد. زیستگاه: در اغلب مزارع کشت بهاره به صورت گیاه ناخواسته می روید و در طول فصل مساعد چند نسل از گیاه تولید می شود.این گیاه به خصوص در مزارع صیفی و غلات زیاد دیده میشود. منبع: سایت ویکی پدیا سایت بیرسو (http://birso.ir)

سنبل الطیب (سنبل کوهی) عصاره ای از ساقه زیرزمینی و ریشه گیاه سنبل الطیب است. اگر چه "سنبل الطیب" به صورت خودرو در جنگل ها رشد می کند، اما این گیاه برای مصارف دارویی کشت و زراعت نیز می شود. گفته می شود انواع وحشی آن خواص بیشتری دارد. بیشترین قسمت مورد استفاده این دارو برای مصارف درمانی، ریشه آن می باشد. این گیاه به "علف گربه" نیز معروف است، زیرا گربه عاشق بوی آن است. خاک دارای بافت لومی شنی، غیر شور، با اسیدیته خنثی رو به قلیایی و مواد آلی کم برای رویش سنبل الطیب مناسب است. زمان رشد رویشی آن از اردیبهشت تا تیرماه بوده‌است. ترکیبات شیمیایی: روغن های فرار(مثل والریک اسید)، آلکالوئیدها و آمینواسیدهای آزاد(مثل گاما آمینوبوتیریک اسید"GABA"، تیروزین، آرژنین و گلوتامین) . نام اسید آمینه والین را از روی این گیاه انتخاب نموده اند. ریشه و ریزوم سنبل الطیب دارای مواد مؤثر ارزشمندی از نوع اسانس و ترکیبات ایریدوئیدی به نام والپوتریات ها است.ترکیبات دیگری از جمله فلاونوئیدها ،تانن ، صمغ ، رزین و موسیلاژ در این گیاه وجود دارد. ریشه ی این گیاه دارای آمیدون ، گلوکز ، املاح مختلف، اسید فرمیک ، اسید استیک و اسید پروپیونیک ، می باشد. از سایر ترکیبات فعال اسانس می توان مونوترپن ها (آلفا پینن ، کامفن و ....) و سزکوئی ترپن ها (والرنال ، والرانون ، والرانول ، والرنیل استات) را نام برد. والرنال و اسید والرنیك از قوی ترین تركیبات آرام بخش موجود در سنبل الطیب هستند. خواص دارویی و درمانی: - این گیاه برای اختلالات یائسگی و عادت ماهیانه مفید است. - یکی دیگر از خواص این گیاه، داشتن منگنز است که برای درمان سفیدی مو از آن استفاده می شود. - این گیاه دارای اثرات آرامبخش، خواب آور، ضد صرع ضد اسپاسم، کاهش دهنده ی فشارخون ، ضد نفخ و مسکن می باشد. - از این گیاه در پزشکی به عنوان بهترین درمان هیستیری، میگرن و روماتیسم نیز استفاده می شود. - اسید والرنیک موجود در ریشه ی آن دارای خواص ضد انقباض عضلانی است. مناطق رشد و پراکنش: این گیاه بومی اروپا و قسمت هایی از آسیا می باشد. در حال حاضر آن را در آمریکای شمالی نیز می کارند. این گونه در شیب شمالی کوه‌های کم کوئیه بهاباد استان یزد در ارتفاع ۱۸۵۰ متر از سطح دریا پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش بر اساس روش آمبرژه خشک سرد می باشد. منابع: سایت تبیان (https://article.tebyan.net/) فصلنامه اکوفیزیولوژی گیاهی (www.jpec.ir) سایت عطارک (https://attarak.com/) سایت دارویاب (www.darooyab.ir)

خصوصیات گیاهشناسی: گياهى چندساله، علفي، ايستا و به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتى‌متر که توسط پياز تکثير مى‌يابد. برگ‌هاى آن باريک و راست، نيزه‌اى شکل، نسبتاً پهن و تاخورده که به‌صورت روزت بر روى زمين قرار مى‌گيرند. در قاعدهٔ پياز آن تعداد زيادى پيازچه توليد مى‌شود و به همين جهت به‌صورت دسته‌هاى متراکم مى‌رويد. گل‌آذين به‌صورت خوشه‌هاى متراکم و خمره‌اى شکل و شامل گل‌هاى دوجنسى و کوچک است. رنگ گل‌ها بنفش تيره و لبه‌هاى آن سفيدرنگ است. گل‌هائى که در بخش‌هاى بالائى گل‌آذين قرار گرفته‌اند عقيم بوده و باز نخواهند شد. ميوهٔ اين گياه کپسول و شامل تعدادى بذر است. بذرها سياه برّاق، نامتقارن، به قطر ۱ تا ۵/۱ ميلى‌متر و بيضى تا تخم‌مرغى شکل است و سطح آن بدون کرک و غده، ولى داراى ناهموارى‌هاى زياد و نقاط شفاف است. موسم گلدهى اين گياه فروردين ماه است. خواص دارویی و درمانی: كلاغك علاوه بر این‌كه یك گیاه تزئینی است خواص دارویی هم دارد. - از بافت‌های آن ماده‌ای به نام موسكارین استخراج می‌كنند كه برای رفع اختلالات دستگاه گوارش و رحم به كار می‌رود. جالب است بدانید موسیر هم یكی از انواع خوراكی موسكاری است. محل رشد و پراکنش: اين علف هرز در اکثر نقاط ايران مشاهده مى‌شود. از جمله گياهان زودرس بهارى است که بيشتر در مراتع، باغ‌ها، چمنزارها و گاهى در مزارع غلات ديده مى‌شود. پراکندگى آن به گونه‌اى است که در مناطق كوهستاني در كنار رودخانه‌ها ، دشت‌ها و در نواحى مختلف ايران مشاهده مى‌شود. حداقل دماي قابل تحمل آن ۵- درجه سانتي گراد است. در دامنه‌ها و ارتفاعات البرز تا نواحي شمال غربي ايران بيشتر ديده مي‌شود. منابع: سایت ویستا (https://vista.ir/) سایت جام جم (http://jamejamdaily.ir/newspaper/page/۵۳۵۵/۱۳/۱۹۵۲۷/۰)

سنبله اي ارغـواني گيـاهي اسـت پايـا، از تیره نعنا با گل آذین سنبه ای و گل های بنفش، در پايـه چـوبي به ارتفـاع ۴۰-۱۵ سـانتيمتـر، بـا سـاقه سـاده يـا كمـي منـشـــعب، سـفيد، كـركين، ايـستاده در پايـه منـشعب و شـاخه هـا شـكننده كـه تقريبـاً بـدون دمبـرگ اسـت و بـالايي هـا دراز- خطـي هـستند. در شـاخه هـاي گلــدار كوتاهتر از كاسه؛ گـل داراي جـام قرمـز تـا صـورتي رنـگ، در انتها پوشـيده از تارهـاي ابريـشمي، لولـه جـام مخفـي در كاسه؛ كاسه، سـفيد- كـركين، بـا دندانـه هـاي كوتـاه،تخم مرغـي، كمـي نـوك تيـز، در شـكوفايي گـل لولـه اي، در ميوه متورم ميباشد. خواص دارویی و درمانی: - عصاره های بدست آمده از بخش هوایی سنبله ای ارغوانی دارای خواص ضد التهابی بوده و ترمیم زخم را سرعت می بخشد. - درمان جراحتهاي پوستي - بيماريهاي کبدي و کليوي - آرام بخش - پايين آورنده فشارخون - ضد درد و التهاب در طب سنتي محل رشد و پراکنش: اين گونه در ايران در اكثر مناطق كوهستاني و مرتفع شمال، شمال غرب، غرب و مركز، رويش وسيعي دارد.این گیاه در نواحي البرز شمالي و مرکزي ،حوالي تهران و کرج، قزوين، قم، اصفهان، تبريز، اروميه، همدان و شيراز و به ویژه استان مرکزی انتشار يافته است. منابع: سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (https://www.sid.ir) سایت zisti.iauvaramin.ac.ir سایت مرجع دانش (https://civilica.com) : فاتح، وحید و اقدامی، انوش،۱۳۸۹،بررسی محتوای تام فلاونوئیدی ، پلی فنلی و خواص آنتی اکسیدانی عصاره آبی و الکلی سنبله ارغوانی (Stachys inflata L.)،همایش ملی گیاهان دارویی،ساری،،،https://civilica.com/doc/۳۴۲۴۸۷