سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
Ammi majus که در فارسی گل سفید یا وایه نام دارد ، گیاهی است یکساله بومی کشور مصر ، شمال اروپا ، ترکیه و جنوب آفریقا . نام های انگلیسی متعددی برای این گیاه بکار برده اند منجملهBull wort، Bishopsweed ، Lace flower ، Greater ammi ، Queen Annes lace .
این گیاه علیرغم دارویی بودن و استفاده جهت گل بریده ، بعنوان علف هرز بسیاری از مزارع نظیر گندم ، جو و کلزا مطرح می باشد .
کنترل این گیاه بوسیله سموم پهن برگ کش امکان پذیر می باشد . سمپاشی در مزارع خانواده گندمیان براحتی قابل اجرا بوده ولی در مزارع محصولات پهن برگ نظیر کلزا بدلیل دو لپه ای بودن هر دو خانواده امکان کنترل بسیار مشکل است . دام نیز بعلت سمی بودن علاقه ای به چرا و استفاده از آن را ندارد.
خصوصیات گیاهشناسی:
جزء گیاهان یکساله و دو لپه از تیره جعفری با رویش پائیزه می باشد. گیاهی باریک و بلند که در شرایط معمولی به ارتفاع تا ۱۰۰ سانتی متر می رسد. در صورت فراهم شدن شرایط مناسب از نظر نور و تغدیه و رقابت با محصولات دیگر ارتفاع آن تا ۲ متر نیز قابل افزایش است.
ساقه این گیاه منفرد ، باریک و بلند ، شیاردار ، با شاخه های بالا رونده و طویل به رنگ سبز تیره و گاهی دو شاخه که در قاعده منشعب می شوند. برگها در قسمت پایین تقریباً به رنگ سبز تیره ، پهن و دراز با تقسیمات شانه ای عمیق ، در شاخه های میانی و بالایی کمی کرکدار ، دارای ۳-۲ بار تقسیم شانه ای سرنیزه ای و دارای حاشیه دندانه ای اره ای شکل می باشد . برگها با دمبرگ کوتاهی به ساقه متصل شده اند .
گلها سفید کوچک ، مجتمع و زیاد ، گل آذین از نوع چتر مرکب به قطر ۵۰-۲۵ سانتی متر که در هر چتر ۱۰ گل کوچک سفید قرار دارد . گل آذین از ۲۰-۵ پرتو یا شعاع نا هم قد تشکیل شده که هر پرتو ۲۵-۱۲ سانتی متر درازا داشته و با زاویه ۴۵-۱۵ درجه از ساقه انشعاب می یابند . در زیر گل آذین در محل گریبان براکته های متعدد و باریکی وجود دارد . همچنین در زیر هر چتر نیز چند براکته وجود دارد . زمان گلدهی در مناطق سردسیر اواخر بهار و اوایل تابستان و در مناطق گرمسیر ماههای فروردین ، اردیبهشت و خرداد می باشد .
میوه آن ۵/۲-۲ میلی متر قطر و تخم مرغی شبیه زیره ، بیضوی ، باریک و نوک تیز بوده و میوه از نوع نیمه فندقه رسیده و صاف می باشد.میوه اش به رنگ مایل به قهوه ای، دارای ظاهر استوانه ای شکل و مصارف درمانی است.
زمان تولید بذر اوایل تابستان بوده و قطر بذر ۵/۱ میلی متر می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
میوه گیاه Ammi majus دارای ترکیباتی مانند آموئیدین (ammoidine) [متوکسالن (Methoxsalen)]، آمیدین [امپراتورین (Imperatorine)]، برگاپتن Bergaptene و غیره است.
برگاپتین موجود در ترکیبات Ammi majus، به صورت بلورهای سوزنی شکل در الكل به دست می آید و در گرمای ۱۸۸ درجه ذوب و تصعید می شود. در آب جوش حل نمی گردد. به مقدار بسیار جزئی در اسید استیک گلاسیال، کلروفرم، بنزن، فنل خیلی گرم ولی به مقادیر زیادتر (یک در ۶۰) در الكل مطلق محلول است. انحلال آن در اسید سولفوریک، محلولی به رنگ زرد طلایی ایجاد می کند. از برگاپتن در تهیه فراورده هایی به منظور برنزه کردن پوست استفاده می شود. دارای اثر درمانی در رفع پسوریازیس نیز می باشد.
بذر این گیاه دارای ماده ای بنام گزانتوتوکسین بوده که خواص دارویی دارد.
شرایط تکثیر و نگهداری:
نحوه تکثیر بوسیله بذر بوده که بذور در عمق بسیار کم و وجود شرایط مناسب جوانه زنی سریع جوانه می زنند . جوانه زنی در دمای ۲۲-۲۰ درجه سانتیگراد و معمولاً بین ۱۴-۱۰ روز رخ می دهد .در دامنه وسیعی از خاکها اعم از خاکهای با زهکش خوب و حاصلخیز ، مرطوب ، علف زارهای شور و نواحی ساحلی رشد می کند. این گیاه برای رشد به نور کامل خورشید تا مقدار کمی سایه نیاز دارد.
خواص دارویی و درمانی:
-در مصر قدیم از این گیاه برای درمان بیماریهای پوستی استفاده می شده است: از گرد دانه (میوه) آن در مصر، برای درمان لک و پیس که با ظاهر شدن لکه های سفید و شیری رنگ در پوست با حاشیه پر رنگ عارض می شود و از ماده موثر آن یعنی متوکسالن (آموئیدین) به منظور فوق و موارد مشابه دیگر استفاده به عمل می آید.
- هم اکنون مطالعه بر روی این گیاه برای درمان و معالجه بیماریهای سرطان و ایدز آغاز شده است.
- Ammi majus مقوی و هضم کننده غذا، مدر و باد مسکن است.
- در سوء هضم ها، رفع نفخ، به عنوان مدر و جهت تقویت عمومی مصرف می شود.
نقاط رشد و پراکنش:
در بیشتر مناطق ایران با آب و هوای گرم و معتدل انتشار دارد. محل رویش آن نیز بیشتر در زمین های ماسه ای و مزارع است.
پراکندگی در جهان: در شمال افریقا، نواحی مختلف اروپا و آسیا می روید. وسعت پراکندگی آن بیشتر در مصر، مخصوصا در دلتای رود نیل است.
پراکندگی در ایران: شمال ایران: گرگان، علی آباد، بین گرگان و نوده در ارتفاع ۱۱۰ متری، گنبد کاووس، مغرب ایران: کرمانشاه، قصر شیرین، بختیاری، لرستان: شهبازان، پشت کوه، مهران، خوزستان: بین بهبهان و رامشیر در ۲۵۰ متری، ۱۲ کیلومتری مغرب بهبهان، نواحی شرقی هفت تپه، ۵۲ کیلومتری شمال اهواز، خلف آباد، بین اهواز و بهبهان در ۴۵۰ متری، سوزن نزدیک ایزه، باغ ملک. فارس: نزدیک برازجان، ۹ کیلومتری شمال کازرون در ارتفاع ۷۵۰ متری، جهرم، راهدار نزدیک دالکی، بوشهر. کرمان: سبزواران، میناب، کوه گرو در نزدیکی آبگرم، ۱۵۰ کیلومتری شمال بندرعباس، بلوچستان: Bazman، تنگ سرهه، سرباز، پیپ در ۱۱۰۰ متری، بشاگرد: Dauri.
منابع:
وبلگ کشاورز (http://kolza.blogfa.com/)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
نامهای دیگر: نام محلی: چش بنجشک؛ همچنین با نامهای با نام های آناغالس دشتی، اناگالیس، عیت الجمل، زغیله هم شناخته می شود.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی علفی، یک ساله یا دو ساله با ساقه منشعب و مقطع چهارگوش، به طول ۷ تا ۲۲ سانتی متر، افراشته یا خمیده، برگ ها متقابل یا گاهی فراهم، بدون دمبرگ، مجموعه گل ها به تعداد ۲ تا ۴ عدد از محور برگ ها خارج می گردند، لوب های کاسه گل هم اندازه، بلند تر یا کوتاه تر از جام گل، جام گل به قطر ۵ تا ۱۰ میلی متر، آبی یا قرمز رنگ، دارای غده های ترشحی پایک دار، میوه کپسول، حاوی دانه های فراوان. طعم دانه بسیار تند و تلخ است. این گیاه دو نوع است : نوع اول آناغالس نر با گل قرمز و نوع دوم آناغالس ماده با گل آبی و لاجوردی.
تکثیر:
تکثیر آن از طریق كاشت بذر، تقسیم گیاه و تهیه قلمه در بهار امكان پذیر است.
این گیاه به مكان كاملا آفتابی و خاك مرطوب ، غنی و با زهكش خوب نیاز دارد و حداقل دمای قابل تحمل آن ۱۵- درجه سانتی گراد می باشد.
اندام های مورد استفاده:
بخش های هوایی گیاه.
ترکیبات شیمیایی:
از دوساپونین گلوکزید و آنزیم درست شده است.
خواص دارویی و درمانی:
طبیعت این گیاه گرم و خشک است .
- این گیاه به طور سنتی در کشور اسپانیا برای اهداف پوستی و درمان زخم ها به کار می رود و دارای خاصیت ضد فساد و ضد میکروبی است.
- این گیاه دارای اثری خلط آور و ادرار آور می باشد و به همین منظور در بیماری های سینه و دستگاه دفع ادرار به کار گرفته می شود.
- گیاه آناغالیس کاهش دهنده عرق، آرامش بخش، محرک و مسکن درد های عصبی می باشد.
- این گیاه در مواردی نظیر یرقان، بواسیر، تب یونجه، التهاب کلیه، ناراحتی های کبدی و سنگ های مجاری ادراری مورد مصرف واقع می گردد.
- در مصارف خارجی نیز از گیاه آناغالیس برای درمان خارش، عفونت های قارچی و التهاب پوست استفاده می شود.
- این گیاه برای درمان و رفع ضعف بینایی و زخم های چشم و سایر ناراحتی های پوستی اطراف چشم نافع می باشد.
- این گیاه برای درمان درد های کلیوی، درمان بیماری صرع والتهاب های روماتیسمی و نقرس نیز کاربرد دارد.
در مصارف خارجی نیز برای درمان زخم های چرکی، زخم ها و مار گزیدگی از این گیاه استفاده می گردد.
- خشک کننده و باز کننده ی انسداد و گرفتگی های مجاری عروق می باشد.
- قرقره آب برگ ماده (گل لاجوردی رنگ) آناغالس برای تمیز کردن حلق و بینی از ترشحات موثر می باشد و بوئیدن آن عطسه آور می باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
به صورت علف هرز در حاشیه مزارع و مناطق نسبتاً مرطوب رویش دارد.
در جهان: ترکیه، اروپا، قفقاز، ایران، آسیای میانه، پاکستان، افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و فلسطین.
در ایران: مازندران، گرگان، گیلان، ایلام، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، لرستان، بوشهر، هرمزگان، فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان.
آناغالس با گل های قرمز؛ در تمام هند به صورت یک علف هرز خودرو می روید. در ایران نیز در آذربایجان و مناطق تبریز، دیزه، سیامک و در شمال ایران در گرگان، بندر گز، مازندران، گیلان، محمود آباد، دره ی هراز، جنوب آستارا، سفید رود، جنوب رشت و لاهیجان، در بلوچستان در گشت، چابهار و بشا گرد، منطقه های البرز و دماوند، قزوین، بوجرد، کرمانشاه، اراک، اهواز، دزفول، بم، بوشهر و جزیره ی قشم و همچنین در خراسان می روید.
آناغالس با گل های آبی و لاجوردی؛ در ایران در مناطق کازرون و شوش، آبادان و مسجد سلیمان، تبریز، بلوچستان، دامنه های البرز و اطراف تهران نیز مشاهده شده است.
منابع:
مجله نورگرام (https://mag.noorgram.ir/)
سایت موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس (www.medhistory.ir)
سایت ساعدنیوز (https://saednews.com/)
نامهای دیگر: اسب‌واش، جاورس
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی یکساله با ساقه‌های ظریف و باریک و راست و برگهای پهن و مسطح که گاهی طول آنها برابر ساقه‌های گیاه می باشد. گاورس دارای برگهای پهن و خوشه‌های بلند و بخش‌بخش بوده که بذرهایش پس از رسیدن صاف و براق است و از سایر پوسته‌های سنبلچه که در محور گل قرار دارد جدا شده و به زمین می‌افتد.خوشه‌هایش به رنگ زرد یا ارغوانی است. بذر این گیاه، کوچک و محدب است و گلوم خارجی کاغذی مانندی آن را احاطه کرده است؛ که ضمن خرمن کوبی از آن جدا می گردد. دوره رشد و نمو این گیاه در فصل تابستان بوده و از این رو جهت تولید عملکرد مناسب احتیاج فراوان به آب و هوای گرم دارد.
خواص درمانی و دارویی:
طبع گیاه گاورس سرد و خشک می باشد.
این گیاه قابض، مدر، خشک کننده، بدون گزیدگی و تقویت کننده بدن است.
- درمان آبریزی های بدن : از پخته ی این گیاه استفاده گردد.
- درمان اسهال های سوداوی
- درمان دردهای بواسیر: علاوه بر این گیاه می توان از خواص درمانی شبدر ترشک استفاده نمود.
- درمان نفخ معده : از بوداده گرم این گیاه استفاده گردد.
*موارد احتیاطی و منع مصرف
زیاده روی در خوردن گیاه گاورس ممکن است ایجاد خون سوداوی نموده و موجب گرفتگی شود که برای رفع آن می توان از روغن و شکر و حلوای چرب استفاده نمود.
منابع:
سایت نماگرد (https://namagard.com/)
پیچک صحرایی از تیره پیچک صحرایی گیاهی علفی و دارای پراکندگی زیاد در مزارع، باغ ها و کنار جاده هاست. ساقه های منشعب آن که به طول ۰.۴ تا یک متر می رسد، حالت افتاده یا بالارونده دارد و دارای شیرابه ای شیری رنگ می باشند. برگ های آن بیضوی دراز و دارای ۲ لوب مشخص در قاعده پهنک است و بطوری کوچک بوده که هیچگاه کاسه گل را در بر نمی گیرد. گلها منظم، دارای پنج کاسبرگ، پنج گلبرگ پیوسته، پنج پرچم و دو برچه با دو تا چهار خانه که در هر خانه یک یا دو تخمک دیده می شود. گلهای این خانواده معمولاً شیپوری و قیفی و بر حسب فرم های متعددی که از گیاه وجود دارد، به رنگ های صورتی، سفید و یا مخلوطی از این دو رنگ است و در طول ساقه نیز به وضع منفرد یا به تعداد ۲تایی ظاهر می شود.
از مشخصات پیچک صحرایی این است که در سطح خارجی جام گل آن، گاهی لکه های ارغوانی دیده می شود. پس از آمیزش گل های آن، راس دمگل ها به سمت پایین خمیدگی حاصل می کند بطوری که میوه دارای حالت آویخته می شود.
پیچک صحرایی یکی از ده گیاه هرزه مهم و مسئله ساز دنیا می باشد و از گیاهان هرز خسارت زای باغات، مزارع گندم و محصولات تابستانه به شمار می آید. به طور کلی گیاه هرز اجباری است و به صورت وحشی یافت نمی شود. این گیاه چند ساله خزنده و بومی اروپا و غرب آسیا است و گسترش آن در مناطق گرمسیری و معتدل می باشد. تراکم بالای آن عملکرد محصول را ۵۰-۶۰ درصد کاهش می دهد. علاوه بر آن با پیچیدن به دور غلات دانه ریز سبب ایجاد مشکل در امر برداشت آنها می شود. پیچک به سرما و یخبندان مقاوم است ولی دمای ۸- تا ۱۰- درجه سانتیگراد ساقه های هوایی آن را از بین خواهد برد. پیچک صحرایی گاهی با پیچک هفت بند اشتباه می شود. اگر چه پیچک هفت بند یکساله و کوچکتر است و گل های آن سبز مایل به سفید می باشد ثابت شده که پیچک صحرایی روی ذرت و نیشکر اثر دگرآسیبی دارد.
زیستگاه:بیشتر در حاشیه جنگل ها و اماکن مرطوب می روید و گل های سفید ( بندرت گلی) و درشت آن پس از ظاهر شدن، منظره بسیار زیبا به این اماکن می دهد. در غالب نواحی اروپا، شمال و مغرب آسیا، شمال آفریقا و آمریکا نیز پراکندگی دارد بعلاوه پرورش می یابد.
محل مناسب رشد:خاک های سبک و آهک دار می پسندد- در مزراع غلات و صیفی جات دیده می شود.
تقریباً در تمام خاک ها رشد می کند مخصوصا در خاک های گرم و خشک و خاک هایی که لایه های زیرین رطوبت پذیر باشد.
خواص درمانی:
-صفرا بر : این خاصیت بیشتر پس از مصرف برگ، گل، دانه و مخصوصا ریشه آنها، ظاهر می گردد.
- التیام دهنده: از برگ آنها سابقا به عنوان التیام دهنده استفاده بعمل می آمده است. عصاره برگ C.arvensis اثر خونروی دارد.
-رفع زردی: پزشکان ایرانی و عرب، سابقا مخصوصا در قرون وسطی، از آن برای رفع زردی استفاده بعمل می آورده اند.
- درمان یبوست : دم کرده ریشه گیاه به واسطه داشتن مواد رزینی به عنوان یک مسهل عمل کرده و یبوست را بر طرف می نماید.
- التیام زخم ها: برگ های تازه این گیاه اگر بروی زخم ها قرار داده شود التیام دهنده زخم ها است.
محل رویش: در غالب نواحی ایران، اطراف تهران، مزارع کرج، رودبار (میش کش)، ایسپلی ییلاق، اراک، قلعه نو (تحت نام پیچک)، خوی، اردبیل. فارس، آبادان، قم. خراسان: کپه داغ، قوچان در ۱۵۰۰ متری، بین بیرجند و قاین در ۱۸۰۰ متری و نواحی مختلف دیگر پراکندگی دارد.
منابع:
سایت آیدانا (aydana.com)
وب سایت http://weediness.blogfa.com
سایت نارگیل (nargil.ir)
نامهای دیگر آن: بمبلی زو، رَزَک، تال و اصل الکرمة السودا می‌باشد.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه تمیس یکی از گونه‌های دارویی ایران است که بیشتر در نواحی جنگلی شمال ایران رویش دارد . تمیس گیاهی است پایا و بالارونده از خانواده Dioscoreaceae به طوری که به سهولت تا حد ۷ – ۸ متری تکیه گاه خود بالا می رود. گیاهان تیره تمیس مخصوص مناطق استوایی و بین استوایی و دارای انواع معدود در نواحی معتدله می باشند. به اشکال مختلف علفی یا دارای اعضای چوبی و غالباً بالا رونده و دارای غده هایی با ظاهر مختلف در داخل خاک یا در قشر سطحی آن و حتی خارج از زمین می باشند. برگهائی معمولاً متناوب و پهنکی قلبی شکل یا تیرکمانی، گاهی لوبدار یا به اشکال دیگر با رگبرگهای مشبک دارند و این حالتی است که کمتر در گیاهان تک لپه مشاهده می گردد گلهای آنها بر ۲ نوع متفاوت نر و ماده واقع بر روی ۲ پایه و مجتمع به صورت خوشه یا سنبله و یا گرزن است. بندرت ممکن است در بین آنها انواعی یک پایه و یا دارای گلهای نر – ماده دیده شود. اجزای گل آنها روی طرح سه تائی بنا شده است. گلهای نر آنها ۶ پرچم در ۲ ردیف حلقوی و یا ۳ پرچم دارند. که در حالت اخیر ردیف داخلی به حالت رشد نیافته می باشند و از مشخصات آنها این است که میله پرچم های آنها غالباً به پوشش گل پیوستگی دارد. گلهای ماده آنها از ۳ برچه منتهی به یک تا ۳ خامه تشکیل مییابد. میوه آنها پوشینه یا سته و محتوی دانه هائی که در برخی از آنها بالدار و دارای آلبومن شاخی است. گیاهی سمی است و مواردی از مرگ کودکان در اثر خوردن حبه های قرمز آن پیش آمده است.
ترکیبات شیمیایی:
گیاه تمیس دارای، نوعی کاروتنوئید قابل استخراج به نام لیکوگزانتین (Lycoxanthine) است. ليکوگزانتین (Lycoxanthine)، نوعی کاروتنوئید به فرمول C۴۰H۵۶O و به وزن ملکولی ۵۵۲.۸۵ است.
خواص دارویی و درمانی:
-کلیه قسمتهای گیاه مانند ریزوم، جوانه‌ها، میوه اثر مدر، قی آور و مسهلی دارند. مصرف اعضای این گیاه در حالت تازه خطرناک می باشد زیرا ایجاد التهاب و تورم در اعضای داخلی می نماید. از ریزوم این گیاه پس از شست شوهای پی درپی که هر دفعه آن با خشک کردن همراه باشد، به عنوان قی آور و مسهل استفاده به عمل می آمده است.
- ریزوم گیاه اثر مخصوصی در دستگاه ترشح ادرار و رحم دارد، به طوری‌که مصرف آن موجب زیاد شدن ترشحات ادرار و برقراری قاعدگی می‌شود.
- اگر قطعه ای از ریشه آن روی پوست قرار گیرد ، بویژه اگر به نرمی روی پوست مالیده شود بشدت جریان خون را تحریک می کند.
- در موارد خونریزی و دردهای رماتیسمی لایه هایی از ریشه تازه یا خشک شده و نیز کمپرس عصاره آبکی یا الکلی از طریق خارجی به کار می رود.
- در استعمال خارج از له شده قسمت متورم آن که در آب جوش قرار گرفته باشد، در موارد ضرب خوردگی و رفع خون مردگی ها استفاده می گردد. به حالت تازه ولی رنده شده معمولا بر روی محل دردناک در رماتیسم و نقرس گذاشته می شود ولی اثر آن قطعی نیست.
نقاط رشد و پراکنش:
نواحی شمالی ایران، گرگان: مینودشت، مازندران: نوشهر، سخت سر، گلندرود، دره تالار، دره هراز، کره زنگ در ارتفاعات ۶۰۰ – ۱۰۰۰ متری. گیلان: ۲۸ کیلومتری شمال هشت پر به آستارا. آذربایجان: ۱۰ – ۲۰ کیلومتری نواحی غربی آستارا به سمت دره حیران در ارتفاعات ۱۰۰ – ۱۵۰ متری. کردستان: کرمانشاه. دامغان. سمنان. خراسان: گلی داغ در نزدیکی بجنورد.
منابع:
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
گیاهی علفی و پایا از خانوادۀ شاه‌پسند و بومی آمریکای جنوبی و ایالات متحده است که دارای ساقۀ خزنده و تقریباً چهارگوش که از طریق تماس بندهای ساقه با زمین و ایجاد ریشۀ نابه‌جا تکثیر مییابد. گل آذین های آن حاوی گل های سفید تا صورتی رنگ بوده که در مرکز آن به رنگ ارغوانی دیده می شود.گلهای این گیاه، کوچک و میوه‌اش کوچک و مدور است. برگ ها نیزه ای، واژتخم مرغی، گاهی اوقات گوشتی، به طول ۵ تا ۴۰ میلیمتر و پهنای ۴ تا ۲۰ میلیمتر، در بالا مضرص می باشد.
شرایط محیط رشد:
کشت این گیاه در خاک های مختلف به ویژه خاک های به خوبی آبیاری شده و مکان های آفتابی موفقیت آمیز بوده است. همچنین این گیاه خاک های حاصلخیز را ترجیح می دهد اما می تواند در خاک های فقیر از نظر مواد غذایی نیز رشد کند.
گزارش شده که این گیاه به خاک های مرطوب نیاز دارد بنابراین آبیاری آن باید به طور منظم صورت گیرد. البته برخی گزارش ها نیز حاکی از این است که این گیاه می تواند خاک های خشک را تحمل کند و در شرایط خشک نیز رشد کند.
در صورتی که آن را در سایه کشت کنید تعداد زیادی اندام رویشی و شاخ و برگ تولید می کند اما گل های زیادی تولید نمی کند. بنابراین برای تولید گل های فراوان بهتر است که محل های آفتابی را برای کشت آن انتخاب نمود.
این گیاه توانسته دمای تا منفی ۷ درجه سانتیگراد را در استرالیا تحمل کند.
تکثیر:
ازدیاد این گیاهان از طریق کشت بذرهای آنها صورت می گیرد. اطلاعات زیادی در مورد این گونه وجود ندارد اما کشت بذرهای آن در فصل بهار و در گلخانه موفقیت آمیز گزارش شده است. یکی دیگر از روش های تکثیر آنها، تقسیم بوته در فصل بهار می باشد.
خواص دارویی:
این گیاه، مفید برای معده، التیام‌دهندۀ زخم، مُدِر و ضد کِرم است.
نقاط رشد و پراکنش:
در بیشتر نواحی حاره و نیمه‌حاره‌ای و در شمال و جنوب ایران می‌روید.
منابع:
سایت ویکیجو (https://wikijoo.ir/)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
نام های دیگر: لاله داغدار، لاله خودروی، شقایق سرخ، خشخاش منثور، خشخاش بری
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاه شقایق تیره خشخاش گیاهی علفی، زیبا و به ارتفاع ۲۵ تا ۹۰ سانتی متر است. برگ آن شبیه به برگ زنبق و از سه چهار عدد تا نه می باشد. برگ های آن پوشیده از کرک و دارای پهنگی منقسم به تقسیمات عمیق دندانه دار و یا قطعات نسبتا جدا از یک دیگر، مخصوصا در قسمت انتهایی ساقه است. گل آن مانند شقایق و بزرگتر از آن، بیخ آن مانند پیاز به قدر فندقی و طولانی در چند پرده، پرده درونی آن شبیه به ابریشم مطبوخ و بسیار نرم، پرده بیرونی آن سیاه، مغز آن سفید و شیرین، ساق آن به قدر چهار انگشت است.
ترکیبات شیمیایی:
گل شقایق دارای الكالوئیدی به نام رادین (rhoeadine) است. این الكالوئيد در کاسبرگ ها و هم چنین در تخمدان گل شقایق به مقدار زیادتر وجود دارد. به علاوه مواد دیگری در گل شقایق نظير اسيدرادیک (ac. rhoeadique)، اسید پاپاوریک (ac. papaveriquo)، دو ماده رنگی، اسید مکونیک، موسیلاژ، صمغ، قند و غیره یافت می شود. رادین Rheadine) Rhocadine)، الكالوئیدی به فرمول C۲۱H۲۱NO۶ و به وزن ملکولی ۳۸۳.۳۹ است و از کپسول های شقایق استخراج گردیده است. سنتز کامل آن (سنتر توتال) توسط Klotzer و همکارانش عملی شده است.
رآدین در اتانول به حالت متبلور به دست می آید. نقطه ذوب آن، گرمای ۲۵۲ – ۲۵۴ درجه است. به مقدار بسیار کم در استات اتیل و کلرور متیلن حل می شود ولی در آب، الكل، کلروفرم، بنزن و اتر غیر محلول است. اسید رادیک (Acide Rhoeadique)، به صورت گرد سفید رنگ و آمرف است. در آب و الكل حل می شود. به محلول های آبی آن اگر قلیائیات افزوده شود، رنگ بنفش ولی اگر پرکلرور آهن اضافه شود، رنگ سیاه حاصل می گردد.
اسیدهای رقیق، دم کرده آن را در حرارت به رنگ قرمز در می آورند. در حالی که همین دم کرده در مجاور قلیائیات، رنگ قهوه ای و تحت اثر اسید سولفوریک غلیظ، رنگ سبز حاصل می کند.
خواص دارویی و درمانی:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت گل شقایق خیلی سرد و خشک است.
- شادی بخش و سکرآور و خواب آور و اشتها آور و هاضم و محرک و سرخ کننده چهره است.
- دیوسکورید، جوشانده کپسول آن را در نوشیدنی، جهت رفع بی خوابی توصیه نموده است.
- برای دانه تیره خشخاش اثر ملین ملایم و برای گل های آن، اثر نرم کننده در التهاب و اورام قائل بوده است.
- در زمان Matthiol (سال ۱۵۵۴ میلادی)، مصرف پوسیون حاصل از گرد گلبرگ های شقایق برای درمان ذات الجنب معمول بوده و اطبا، شیره تازه حاصل از گلبرگ های خیس خورده در آب را برای درمان بیماری فوق موثرتر می دانسته اند.
- گل شقایق، اثر آرام بخش و نرم کننده، معرق و خلط آور دارد.
- گل شقایق در مداوای برونشیت، نزله های ششی، آنژین ها، سرفه های مقاوم، سیاه سرفه و آسم داروی مناسبی شناخته شده است. مصرف آن در تب های دانه ای و به عنوان مسکن در بیماری های سینه و هم چنین به عنوان معرق در ذات الجنب اثرات مفید ظاهر میکند.
- گلبرگ شقایق چون از طرفی به خلاف خشخاش، فاقد مرفین است و مضار آن را ندارد از طرفی دیگر دارای بعضی از اثرات درمانی خشخاش ولی به نحو ضعیف تر است، از این جهت قرون قبل آن را جانشین تریاک، در بیماری های اطفال می دانسته اند.
- پزشکان قرون قبل مانند Bulduc در سال ۱۷۱۲، شیره کپسول شقایق را به مقدار ۰.۱۰ تا ۰.۲۰ گرم، به جای تریاک در بیماری ها به کار می برده اند به علاوه از تجارب خود به این نتیجه رسیده بودند که جوشانده ۱۲ کپسول شقایق، اثری مشابه یک کپسول خشخاش ولی به نحو ضعیف تر در مداوای بعضی از بیماری ها دارد. از این جهت مصرف آن در رفع بی خوابی اطفال و اشخاص مسن و همچنین کسانی که در مقابل مصرف تریاک حساسیت دارند و یا مواد مخدر در آن ها کیفیت آنافیلاکسی (anaphylaxie) ایجاد می نماید، همواره مورد قبول و تایید دانشمندان مختلف بوده است.
- برای گلبرگ های شقایق ، مصارف دیگری نیز توسط پزشکان و دانشمندان مختلف با توجه به صفاتی که این گیاه دارد، ذکر گردیده است چنان که Celse، مصرف حب آن را که از جوشاندن گیاه کامل در نوشیدنی و تغلیظ آن، به دست آمده باشد در رفع درد گوش و جلوگیری از دیسانتری های ساده موثر می دانسته است.
نقاط رشد و پراکنش:
در مزارع، اماکن سایه دار، دشت ها، نواحی کم درخت جنگل ها و دامنه های کم ارتفاع کوهستانی می روید. پراکندگی آن به صورتی است که در غالب نواحی کره زمین یافت می شود.
گرگان: گنبد قابوس. گیلان: لاهیجان، رودبار، آذربایجان: دشت مرغان، تبریز، بختیاری، خوزستان: بین شوش و دهلوران، بین هفت تپه و اهواز،چهار محال و بختیاری، کرمان: بم در ارتفاعات ۹۰۰ متری. باید توجه داشت که به گل شقایق، گلبرگ های چند نوع Papaver زیر که بعضی از آن ها ظاهری کاملا شبیه به آن دارند، افزوده نگردد.
منابع:
سایت پیک شفا (www.peykshafa.ir)
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
نامهای دیگر: آیلان، درخت بهشتی، “اروج” ، “شجره الله”، “شجره الاسماء “و در گویش گیلکی به آن کول (کهل kol) دار می گویند.(کول دار، کئول دار، کهل دار)
درخت عرعر درختی زیباست، که جزء خانواده سیما روباسه می باشد. بومی مناطقی از چین و تایوان است. نام چینی آن (Ailanto) مفهوم آسمانی دارد.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختی است دو پایه و خزان کننده و از خانواده Simaroubaceae که دارای برگ های پهنی است که دندانه دار و به رنگ سبز می باشد. از درخت عرعر بیشتر در فضای سبز شهری استفاده می شود، چرا که در برابر آلودگی های صنعتی مقاوم است. البته از جهتی دیگر درخت عرعر برای داخل شهر چندان مناسب نیست چرا که با رشد سریعی که دارد شاخه‌های آن به خیابان کشیده می‌شود و مانع رفت و آمد وسایل نقلیه شهری و همچنین ایجاد مزاحمت و اختلال در سیستم برق رسانی می شود.
میوه درخت عرعر بال دار می باشد که پس از رسیدن به رنگ قرمز در می آید. این درخت زیبا ریشه های خزنده ی زیادی دارد. خواص دارویی و درمانی نیز دارد.
گونه ای درخت است که رشد سریعی دارد. ریشه های آن به سرعت پراکنده می شوند، در شرایط مناسب تند و بوته وار می روید. جوانه‌های خرم و پربرگ از ریشه های پراکنده سر می زنند و تا دو - سه متر می رسند و منطقه نمناک را یکساله می پوشانند. درختان چنین جنگلی پس از بیست تا بیست و پنج سال به ارتفاع حدود سی متر می رسند.
جوانه ها صاف و قهوه ای و میانشان به نسبت پوک است. پوست تنه نوع ایرانی در بلوغ و پیری رفته رفته به سفیدی می گراید. تاج درخت چتری ناآراسته است. برگچه های بیضی شکل، صاف و براق بر دمبرگ سی تا نود سانتی روبروی هم ریسه شده و برگ پَروَش بزرگی فراورده اند. عرعر ایرانی حدود فروردین جوانه می زند و برگ های سرخ فام سربر می آورند.
برگریزانش دیرگاه پاییز روی می دهد و برگ ها نخست به زردی می گرایند.
خواص دارویی و درمانی:
- مؤثر جهت دفع كرم كدو
- مؤثر جهت درمان اسهال
- جهت زخم های انگلی پا كه توأم با خارش مي‌باشند با جوشانده برگ های اين درخت پاها را می شويند.
- محلول جوشانده درخت عرعر يك حشره كش قوی می باشد.
- مؤثر در درمان ورم پروستات
- رفع سوء هاضمه و ناراحتی های گوارشی و روده ای و درمان احتلام
- به خاطر مدر بودن آن جهت ورم مثانه و سنگ‌هاي ادراري مورد استفاده قرار می گيرد.
- مؤثر جهت درمان عادت ماهانه دردناك
- جهت بيماري نقرس و رماتيسم نيز مفيد می باشد.
- جهت سنگ صفراوی از دمكرده ريشه اين گياه می توان استفاده كرد.
مضرات:
- ریشه قوی و سریع الرشد این درخت با قدرت نفوذ زیادی که دارد ممکن است به دیوارها ،لوله های آب ،سیستم فاضلاب، جاده و ریل راه آهن آسیب بزند.
- این درخت به صورت رقیبی جدی و تهدیدی برای گونه های بومی و محصولات زراعی می باشد و موادی از خود ترشح می کند که رشد گیاهان و درختان مجاور را به نفع خود مختل میکند و دارای نوعی ویژگی دگرآسیبی و آللوپاتیک است.
- گرده و مواد شیمیایی آن ممکن است باعث ایجاد آلرژی کنند و در موارد خاص باعث مسمومیت و مرگ افراد شود.
نقاط رشد و پراکنش:
درختی است مناسب برای جنگل کاری حاشیه شهرها در خاک های خشک و سنگلاخی که برای جلوگیری از فرسایش خاک در مناطق سیلابی می‌توان از این درخت استفاده کرد.
این درخت بومی چین ، جنوب کره و ژاپن است اما امروزه تقریباً در همه قاره ها با آب و هوای گرم و معتدل یافت می شود و در ایران نیز رویش خوبی دارد.
* برای آشنایی بیشتر با کاشت و تکثیر درخت عرعر و آسیبهای آن، مقاله موجود در قسمت دانش و فناوری - همین فعالیت اقتصادی مطالعه شود.
منابع:
سایت بیتوته (www.beytoote.com)
سایت http://iraniantree.com/
نامهای دیگر: چهار پسته، شال زیتون، دیوزیت، سنجد تلخ، زیبیل، آقاجی و قی غلام، «Bead Tree»، درخت توپ چین، درخت بهشت، درخت چتری تگزاس و نیز سرو سفید .
زیتون تلخ نام یک گونه از سرده زیتون‌تلخ است. میوه های این درخت تا مدت ها حتی بعد از رسیدن بر روی شاخه ها باقی می‌ماند. خوردن میوه ها برای انسان سمی است و برای کودکان ممکن است خطرناک باشد ولی برای پرندگان تغذیه ای مناسب در فصل زمستان است .
خصوصیات گیاهشناسی:
زیتون تلخ درختی است با تاج چتر و برگ های درشت پرمانند و متراکم آن به صورت آویخته بر شاخه ها قرار دارد. درختی برگ ریز است که به سرعت رشد میکند، ولی دوره زندگی کوتاهی دارد. خوشه های گل بنفش و معطر آن در بهار شکوفا شده که بعد با میوه های زرد جایگزین می شود و تا ارتفاع ۷ تا ۱۵ متر و قطر تاج پوششی ۹ تا ۱۸ متر رشد می کند.
درختی است متراکم با شاخه های گسترده و تاجی چتری، پوست تنه قهوه ای تیره و زبر و شیاردار. برگ آن سبز براق و درخشان و متناوب، مرکب دو بار شانه ای به طول ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتر است که از برگچه هائی به طول ۳ تا ۶ سانتیمتر و عرض ۲ تا ۳ سانتیمتر دارای دندانه های تیز تشکیل شده اند. آنها به صورت متراکم و آویخته بر شاخه ها قرار می گیرند.
گلهای آن در فروردین و اردیبهشت گل های معطر و بنفش به قطر ۲ سانتیمتر به صورت خوشه ای به طول ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر در انتهای شاخه های باریک کوچک شکوفا می شوند.
در پائیز میوه های صاف و درخشان به قطر ۱٫۵ تا ۲ سانتیمتر نمایان می شود.
شرایط رشد و تکثیر:
زیتون تلخ نسبت به خاک های ضعیف، تیره و شرایط صحرائی سازگار است و برودت زمستانی زیر صفر را تحمل می کند. آکادمی ملی علوم آمریکا اظهار داشته که درخت زیتون تلخ در صورت رشد کامل می‌تواند در برابر یخبندان مقاومت کند، در حالی که اگر درخت نحیف باشد، این شرایط قابل تحمل نیست. این درخت در گرم‌ترین ماه سال حداکثر دمایی که می‌تواند تحمل کند حدود ۳۹ درجه سانتی گراد است و شادابی برگ های خود را حفظ میکند ولی اگر دما از آن هم بالا تر رود باعث آسیب به برگ ها و از دست دادن شادابی آنها می شود.. کمترین دما برای دوام این درخت، ۵- درجه سانتیگراد است. بهترین دما برای رشد این درخت دمایی در حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است.
هرس: در صورت نیاز در پائیز هرس خشکه برداری یا هرس فرم شود.
آبیاری : زهکش خوب ضروری است. در عین حال نهال زیتون تلخ باید مرتب آبیاری شود اما هرچه درخت بزرگتر می‌شود نیاز آبیاری نیز کمتر می‌شود. درخت‌های بالغ زیتون تلخ به ماهیانه دو تا سه بار آبیاری نیاز دارند. این درخت در ماههای سرد زمستان نیازی به آبیاری نخواهد داشت. زیتون تلخ به خشکی مقاوم است و می تواند آب و هوای کویری را تحمل کند. بهتر است در ۲ سال اول رشد مانع از خشکی خاک آن شد و با بالغ شدن آن نیاز آبیاری اش کم و یا بی نیاز می شود. خیس ماندن خاک موجب از بین رفتن آن می شود.
تغذیه : تنها در صورتی که درخت دچار سوء تغذیه باشد، در بهار کود ازته داده شود.
آفات و بیماری ها: نسبتاً عاری از هر دو است.
عیوب: شاخه ها شکننده اند. عمر درخت کوتاه است . بذر پاشی زیاد و زایدات زیاد دارد.
نور: درخت زیتون تلخ به نور کامل خورشید(حداقل روزی ۶ ساعت) نیاز دارد،میزان بیشتر آن ضرری ندارد. اما کمبود نور موجب عدم رشد میوه و شکوفه ها می گردد.
خاک: این گیاه در هر خاکی می‌تواند کاشته شود. اما خاک مناسب آن خاک لوم شنی با زهکشی مناسب و عمیق است.
خواص دارویی و درمانی:
- در هند از برگهای آن به عنوان یک کرم کش استفاده می‌شود.عصاره برگهای آن کرم کش است.
- عصاره آن شدت حمله‌های آسم را کاهش می‌دهد.
- پوست ریشه درخت، میوه و گلها و برگهای آن محلل و باز کننده انسداد و گرفتگی مجاری عروق، و حامی بدن در مقابل عفونتها و مسمومیت است.
- از ضماد برگ و گلهای آن برای تسکین سردرد و اعصاب استفاده می‌شود.
- عصاره برگهای آن سنگ‌ها را خرد میکند.
- عصاره برگهای آن مدر می باشد.
- عصاره آن قاعده‌آور است.
- از برگها و پوست و میوه های آن در استعمال خارجی و داخلی برای جذام و خنازیر استفاده می‌شود. چون در ترکیبات این گیاه سم وجود دارد بهتر است زیر نظر پزشک مصرف شود.
- برای زخم‌های شدید و سخت برگهای اسفناج را در روغن زیتون بپزید و به صورت پماد روی زخم بگذارید هر دفعه تازه درست کنید.
- اگر گل سرخ تازه را با روغن زیتون مخلوط نموده بصورت خمیر درآورده در محل درد ببندیم (رماتیسم، سیاتیک و نقرس) درد را تسکین می‌دهد.
سایر کاربردها:
میوه های درخت زیتون تلخ را می توان پس از خشک شدن به رشته کشیده یا به عنوان دانه های تسبیح به کار گرفت. این گیاه به خصوص در نواحی گرم مفید است. تاج چتری آن با رشد سریع و ایجاد سایه عمیق و سنگین،اقلیم خرد مطبوع ایجاد می کند. همچنین به عنوان غذای دام و طیور و گاهی برای ساخت مواد محرک به کار می رود.
نقاط رشد و پراکنش:
این گونه بومی کشور چین، پاکستان، هند، آسیای جنوب شرقی و استرالیا است .
درخت زیتون تلخ در مزارع، چمن زارها، در امتداد جاده‌ها، حاشیه مناطق جنگلی و در اطراف خانه‌های قدیمی رشد میکند.
این درخت عموماً در آب و هوای گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل یافت می‌شود.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
سایت https://pinfopedia.org/
سایت http://nahalekaraj.ir/