سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
نامهای دیگر: نام دیگر گیاه چق چقه در طب قدیم ایران ترخشقون می باشد. سم فارسی گیاه چق چقه گل قاصد، قاصدک، کاسنی زرد، کاسنی صحرایی و کاسنی بری بوده و در زبان کردی به نام چق چقه و در کرمانشاه به نام شیر تیغک شناخته می شود.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهیست یک ساله که تا ارتفاع ۳۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر رشد می کند. چق چقه یکی از گیاهان دارویی بومی ایران می باشد که در منطقه کردستان رشد کرده و امروزه توانسته است انقلاب عظیمی را در صنعت داروسازی ایجاد نماید . گیاه چق چقه از تیره گل ستاره ای ها و کاسنی ها می باشد که ریشه آن راست و به رنگ قهوه ای می باشد .خصوصیات گیاه چق چقه گل های زرد و میوه فندقی سفید رنگ آن می باشد. این گیاه علفی بوده و ارتفاع آن ۴۰ سانتی متر می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه ماده تلخ متبلوری به نام تاراكساسین و ترکیبات دیگری به نام های تاركساسرین ،فیتوسترول و آلکالوئیدهایی با نام های تاراكساسترول و هوموتاراكساسترول و مقداری اسیدهاى آلى و ساپونین می باشد.سایر ترکیبات موجود در این گیاه به شرح زیر می باشد:
✅تیروزیناز و فیتوسترین
✅املاح معدنى گوناگون به ویژه منیزیم و پتاسیم
✅ تركیبات آمونیاكى
✅ اینولین
✅اسانس روغنى
✅اسیدهاى چرب امگا ۳
✅بتا- هایدروكسى فنیل استیك اسید
✅ویتامین هاى A،B، C و D
خواص دارویی و درمانی:
برگ و ریشه این گیاه با دارا بودن خواص ضد سرطانی بهترین راه گیاهی درمان انواع سرطان ها شناخته شده است. این گیاه طبع سرد و خشک داشته و قابض می باشد .
- فایده چق چقه پاکسازی خون و بهبود جریان خون درون رگ ها می باشد .
- این گیاه در درمان انواع خونریزی ها ،رفع یبوست و درمان مشکلات گوارشی کاربرد گسترده ای دارد .
- وجود ترکیبات آنتی باکتریال در این گیاه سبب شده است تا این گیاه در درمان عفونت ها تاثیر بسزایی داشته باشد .
- با مصرف ریشه این گیاه می توانید بر استرس های روزمره خود غلبه نموده و آرامش را به اعصاب خود هدیه دهید.
- این گیاه در تسکین دردهای قاعدگی موثر بوده و به عنوان دارویی قاعده آور شناخته می شود .
- شیره این گیاه بهترین رافع مشکلات مربوط به کبد می باشد .
- مصرف این گیاه در ازدیاد شیر مادران شیرده سودمند می باشد .
- استفاده موضعی از برگ های این گیاه جهت درمان انواع جوش ،اگزما و زگیل موثر می باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
عموما در چمن ها ،زمین های بایر ،دشت ها و ….می روید .
این گیاه در مناطق مختلفی از ایران مانند استان های کرمان،فارس،سیستان و بلوچستان،آذربایجان شرقی،مرکزی،کرمانشاه ،گیلان و کردستان رشد و پرورش می یابد .
منابع:
وبلاگ گیاهان (https://gyahan.blogsky.com/)
سلامت وب (https://salamatweb.ir/)
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزی‌آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندساله‌است. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر می‌رسد. طول برگ‌های باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچه‌است. برگچه‌ها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گل‌های این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گل‌ها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.برگ‌های آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافته‌است که به سبب ترشح شیره، چسبنده‌اند. گلهایش مایل به آبی است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.ریشه‌ها و پاجوش‌های این گیاه دارای پوستی قهوه‌ای‌رنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
مواد مؤثره:
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین می‌باشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست می‌دهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودل‌ها، روغن‌های فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمین‌ها و موم‌ها نیز در آن موجود می‌باشد.
مناطق رشد و پراکنش:
در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان لارستان شهرقدیم و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی می‌روید.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/wiki)
گیاهیست یک ساله که برگ و ریشه آن مورد استفاده دارویی قرار می گیرد.
نقاط رشد و پراکنش:
استان گلستان: گرگان ، پارک ملی گلستان
منبع:
فصلنامه علمی-پژوهشی تحقيقات گياهان دارويی و معطر ايران - استان گلستان
* اطلاعات بیشتری درباره این گیاه در منابع اطلاعاتی یافت نشد. در صورت داشتن اطلاعات بیشتر با شماره ۰۹۱۰۰۰۴۶۸۱۴ تماس حاصل فرمایید.
گیاهیست چندساله که به ارتفاع ۰.۰۱ متر و پهنای کانوپی ۰.۰۵ متر می رسد. یکی از گونه‌های عدسک‌آبیان است.
این گیاه آبزی چند ساله است که معمولاً در کلنی‌های متراکم رشد می‌کند و یک تشک روی سطح آب تشکیل می‌دهد. هر گیاه به شکل یک قرص صاف، گرد، مسطح به عرض ۰٫۵ تا ۱٫۰ سانتیمتر است. چندین ریشه ریز ایجاد می‌کند. همچنین یک کیسه حاوی گل‌های نر و ماده تولید می‌کند. قسمت بالا در پاییز می‌میرد و گیاه غالباً به عنوان یک شاخساره ریشه‌دار (توریون) زمستان‌گذرانی می‌کند.
این گیاه کشت نمی شود و تثبیت نیتروژن انجام نمی دهد. در محیطهایی با آفتاب کامل رشد می کند و خاک مناسب آن برای رشد سبک (شنی)، متوسط (لوم)، سنگین است. در خاک ضعیف یا خاک رسی سنگین و همچنین خاک اسیدی قوی یا قلیایی قوی قادر به رشد نیست. گیاه عدسک پرریشه از گیاهان آبزی است که گلهایی یک پایه دارد.
اندام مورد استفاده:
برگ
خواص دارویی و درمانی:
- ضد تب
- ضد خارش
- ضد نفخ
- محرک تعریق
- مدر، ادرارآور
- مقوی قلب
نقاط رشد و پراکنش:
عدسک آبی پرریشه تقریباً در بسیاری از انواع زیستگاه آب شیرین در سراسر جهان یافت میشود.
منابع:
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
نامهای دیگر: عدسک آبی تک‌ریشه
مقدمه:
جنس Lemna از راسته قاشق‌واش‌سانان، تیره گل‌شیپوریان، زیرخانواده عدسک‌آبیان در ایران دارای ۳ گونه بنام‌های Lemna trisulca , Lemna gibba , Lemna Minor است که همه آنها در آبهای شیرین و راکد نواحی شمالی، غربی و جنوبی و دیگر نقاط کشور پراکنده‌اند و بومی آبگیرهای جنوب ایران می باشند. هر سه این گیاهان دارای ارزش زینتی و آکواریمی هستند. کشت عدس آبی در باتلاق‌ها و دریاچه‌ها می‌تواند به‌طور عمده‌ای شرایط آلودگی آب‌ها را بهبود بخشد. دیگر کاربرد عدس آبی که به تازگی توسط مهندسان ژنتیک کشف شده این است که انواع اصلاح شده این گیاه برای تولید گیاهان دارویی کاربرد دارد همچنین در مزارع پرورش ماهی این گیاه به عنوان یک منبع غذایی مهم استفاده میشود.
خصوصیات گیاهشناسی:
lemna gibba گیاهیست یکساله دارای بخش زیرین نیم دایره ای که پر از هواست و به بادکنک های کوچک و سبز شبیه است.
اندام مورد استفاده:
برگ
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاهان در بیشتر نقاط ایران گسترش دارند ولی به عنوان نمونه می توان به استان های خوزستان ، گیلان ، آذربایجان ، مازندران ، اصفهان ، چهارمحال و بختیاری ، فارس و هرمزگان اشاره نمود. گفتنی است در جاده اهواز – آبادان و همچنین کناره های تالاب بین المللی شادگان می توان l.gibba را که مانند فرشی سبز سطح آبگیرها را فرا گرفته است و همچنین در استان گلستان در زادشهر، راميان، خانببين، پارك ملي گلستان مشاهده نمود.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت www.magiran.com
سایت ایران پلنت (https://iranplant.ir/)
عروسک پشت پرده را در ایران با نامهای «کاکُنه»، «گیلاس جهودان» و «کچومن» هم می‌شناسند. کچومن که صورت معرب آن «کاکِنَج» است، به عربی «جوزالمزج» و «حب اللهو» گفته میشود و واژه‌ی چینی آن به فارسی «گیاه فانوس» معنا می‌دهد. در زبان آذری به آن یرگیلاسی، در ترکی استانبولی به آن فانوس داماد (güveyfeneri)، در انگلیسی به آن فانوس چینی ( chinese lantern)، گیلاس زمینی (groundberry)، گیلاس بادبرگ (bladder cherry) و در زبان هندی و اردو و فارسی (قدیم) به آن عروسک می‌گویند.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی است بوته‌ای، یکساله تا سه‌ساله، بومی شرق و جنوب آسیا و جنوب اروپا. عروسک پشت پرده کاربرد دارویی و زینتی دارد.
این گیاه از تیره بادنجانیان با ریزومی خزنده و ساقه ای گوشه‌دار و راست است. برگ هایی دم‌دار دارد که در گروه‌های دوتائی قرار گرفته‌اند.
بلندی این گیاه بین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. دو نوع ساقه دارد، یکی زیرزمینی (ریزوم) که منشعب و افقی است و دیگری ساقه‌های هوایی که ایستاده، زاویه‌دار و پوشیده از کرک است. برگهایش تخم مرغی نوک‌تیز یا مثلثی شکل و به رنگ سبز تیره است. گل آن بزرگ، تکی و به‌رنگ سفید یا مایل به زرد است و از خرداد تا شهریور ماه می‌شکفد. کاسه گل به‌تدریج رشد می کند، به‌هم می پیوندد و به‌شکل پرده‌ای نازک و کاغذین دور میوه را می گیرد. رنگ کاسه در آغاز سبز روشن است و کم‌کم نارنجی می شود. با این ویژگی گیاه را به‌آسانی می‌توان شناخت. میوه گیاه کروی‌شکل است به اندازه گیلاس و به رنگ قرمز. درون میوه تعدادی دانه ریز سفیدرنگ دیده میشود. عروسک پشت پرده را با کاشت دانه زیاد می کنند.
اندامهای مورد استفاده:
برگها و میوه‌ی خشک‌شده عروسک پشت پرده کاربرد دارویی دارد.
مراحل رشد و نمو:
گل‌های این گیاه سفید وکوچک هستند. کاسه گل پس از گرده افشانی و لقاح می‌روید، درشت، متورم و رنگین میشود و به رنگ نارنجی تند با برگ‌های برجسته در می‌آید. درون آن میوه گیاه به شکل سته نارنجی رنگی تشکیل میشود. معمولأ در پاییز پارانشیم کاسه گل تحت تأثیر فعالیت‌های باکتری‌های سلولز خوار تجزیه میشود، در نتیجه فقط شبکه رگبرگ‌های کاسه به شکل تور سفید رنگ ظریف و نازکی باقی می‌ماند و میوه گرد درون آن نمایان میشود. به همین علت است که این گیاه را عروسک پشت پرده می‌نامند.
خواص دارویی و درمانی:
- جوشانده آن مُدِر (ادرارآور)، مسکن و ضدعفونی کننده‌است.
- گونه Physalis alkekengi در طب چینی کاربرد فراوانی دارد.
- از آب میوه آن، برای درمان آبسه، سرفه و رفع تب و گلودرد استفاده می شود.
- همچنین کاسه گل پخته شده آن برای درمان دیابت، جوشانده مناسبی است و از ریشه این گیاه نیز برای درمان مشکلات ادراری و التهابات پوستی و دفع اسیداوریک، نقرس، درمان آرتروز، بواسیر، هپاتیت، برونشیت و تقویت کبد استفاده میشود.
- فیسالیس به دلیل داشتن موادی مانند فیزالین، آلکالوئید سولانین و انواع متعددی از استروئیدها و فلاونوئیدها دارای خواص جانبی دیگری همچون جلوگیری از فعالیت مایکوباکتریوم توبرکلوسیز (Mycobacterium tuberculosis) که باعث بیماری سل میشود نیز می باشد.
نقاط رشد و پراکنش:
عروسک پشت پرده معمولاً به‌شکل علف هرز در زمینهای کشاورزی می‌روید.
در ایران، این گیاه در شمال، شمال غربی و مرکز، همچنین در اطراف تهران دیده می شود. یک گونه از عروسک پشت پرده در جنگل‌های شمال و ارسباران می‌روید.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت www.sfim.ir
گیاهانی علفی چند ساله پیچنده در بخش پایینی بدون کرک در بالا کرکی نرم برگها دمبرگ دار قلبی شکل . از نظر شکل اندازه متنوع . گل آذین گرزن دمگل آذین دار محوری کاسه گل به طول ۱/۵_۲ میلیمتر با دندانه های سه گوشه جام گل چرخه ای عمیقا ۵ قسمتی به قطر کم و بیش ۹ میلیمتر قرمز رنگ بندرت سفید با بریدگیهای ( دندانه ای ) مستطیلی نوک کند میوه برگه (فولیکول) به طول ۶_۱۶ میلیمتر باریک و بدون کرک.
این گونه در ایران دو زیرگونه دارد که اختلاف آنها برگهایشان است.
۱. subsp acutum: برگها تخم مرغی قلبی پهن با طول ۱_۲ برابر عرض با سینوس قاعده ای باریک با لوبهای قاعده ای به دشواری واگرا
۲. subsp sibiricum willd rech: برگها اغلب خیلی باریکتر پهنک کم و بیش خطی باریک با لوبهای قاعده ای از پهنک بخوبی جدای مستطیلی تا تقریباً دایره ای قویا واگرا با سینوس قاعده ای باز.
خواص دارویی:
کلیه اندام های این گیاه طعم تلخ دارد. شیرابه آن بلافاصله بعد از خروج از گیاه منعقد می شود و اثر مسهلی شدید دارد و مصرف آن امروزه کنار گذاشته شده است. زیرا به علت سمی بودن حالاتی نظیر تهوع، استفراغ، تشنجات شدید و حتی مرگ پیش می آورد.
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: نواحی مدیترانه ای اروپا، آفریقا و آسیا، جنوب غرب و مرکز آسیا، ترکمنستان، تالش، افغانستان، ایران، عراق و غرب سیبری.
در ایران : گرگان: گرگان . بندر گز ، مازندران : دره هراز، آذربایجان : ارسباران، همدان : همدان، اراک : کهرود، لرستان : بروجرد، اصفهان: گاوخونی، سیستان: زابل سنگان . شرق تفتان، سمنان: لاسجرد . ایج . دره خوش ییلاق، تهران: کرج کوه دشته . مرد آباد . دماوند . فیروز کوه
منابع:
سایت www.faq.irpsc.com
خصوصیات گیاهشناسی:
علف چنگ از تیره گل میخک گیاهی علفی، به ارتفاع ۴۰ سانتی متر (حتی یک متر) و دارای برگ های دراز و نوک تیز است.از مشخصات آن این است که اولا تمام اعضای گیاه حتى کاسه گل آن، پوشیده از تارهای نازک و سفید رنگ است و ثانیاً گل های درشت، زیبا و ارغوانی رنگ آن، دارای کاسه ای است که به ۵ دندانه باریک و دراز، طویل تر از گلبرگ ها ختم می شود.
پراکندگی خارج از حد این گیاه در کره زمین بدین علت است که دانه آن همراه دانه غلات، پیوسته به نواحی مختلف انتقال پیدا می کند. ادامه این وضع، باعث گردیده که این گیاه امروزه در ردیف انواعی قرار گیرد که در هر منطقه ای یافت می گردند.
ترکیبات شیمیایی:
تمام قسمت های گیاه علف چنگ دارای ساپونین است. این ماده در دانه آن به صورت نوعی گلوکزید [ساپوتوکسین (sapotoxine)] در جنین یافت می شود. ساپوتوکسین، ماده ای است که بر اثر هیدرولیز تجزیه حاصل کرده، موادی نظیر ژیتاژین (githagine) و ژیتاژنین (githagenine) یا ژیپسوژنین از آن نتیجه می شود.ژیپسوژنین موجود در علف چنگ ، به صورت بلوری های سوزنی شکل و یا ورقه های نازک در متانول به دست می آید. در گرمای ۲۷۴ – ۲۷۶ درجه نیز ذوب می شود. استات آن به فرمول C۳۷H۴۸O۵ است و به صورت بلوری هایی با ظاهر قرصی شکل و چهارگوش، در متانول به دست می آید. در گرمای ۱۷۶-۱۷۷ درجه ذوب می شود.
در دانه این گیاه علاوه بر موادی که ذکر شد، مقدار فراوانی در حدود ۶۰ درصد آمیدون یافت می شود.
* اگر دانه این گیاه، به مقدار زیاد در دانه غلات وجود داشته باشد، آرد حاصل از آن ها مسموم کننده خواهد بود. مصرف نانی که با آرد مذکور نیز تهیه شود، خطرناک است زیرا با آن که مقدار زیادی از ماده سمی مذکور ضمن پختن و بر اثر حرارت زیاد از بین می رود اما ایجاد مسمومیت می کند.
خواص درمانی و دارویی:
با آن که دانه و قسمت های مختلف گیاه علف چنگ ، به علت دارا بودن ساپونین، اثر سمی دارند اما در گذشته از آن ها برای درمان بیماری های مختلف استفاده به عمل می آمده است.
- ریشه آن در گذشته جهت رفع خون ریزی ها و بواسیر به کار می رفته است.
- جوشانده گیاه کامل نیز جهت رفع اولسرها، زخم های دير علاج، بیماری های پوستی مختلف و غیره، با اثر دادن آن بر روی پوست بدن، مصرف داشته است.
- مصرف دانه آن با همه سمیتی که دارد به عنوان مدر، خلط آور و دفع کرم آسکاریس، حبس البول و زردی (Jaunisse) توصیه گردیده است.
امروزه، مصرف آن به کلی متروک شده است.
نقاط رشد و پراکنش:
در غالب مزارع غلات می روید.
مناطق شمال غربی مانند آذربایجان: كالیبار، اهر. نواحی شمالی ایران، ارتفاعات شمالی لوشان: بین بیورزن و چرم کش، داماش به حد وفور در مزارع گندم.
منابع:
سایت آیدانا (https://aydana.com)
گیاهیست یکساله به ارتفاع ۲ سانتی متر و پهنای کانوپی ۳۰ سانتی متر. این گیاه خودرو و از خانواده Caryophyllaceae است. گیاه علف فتق کرک آلود به آفتاب کامل و خاک سبک شنی یا متوسط لومی نیاز دارد و در خاک سنگین رسی و اسیدی قوی یا قلیایی قوی رشد نمی کند. گل های این گیاه به صورت نر و ماده است و به وسیله حشرات و خودگشنی گرده افشانی می کند. این گیاه به خشکی مقاوم است ولی نسبت به شوری مقاومتی ندارد.
خواص دارویی و درمانی:
مدر، ادرارآور
سایر کاربردها:
پوشش زمین
صابون
نقاط رشد و پراکنش:
در ایران: استان گلستان: ۲۵ کیلومتری شمال شرق گنبد
منابع:
سایت شبکه گیاهی ایران (www.netplant.ir)
فصلنامه علمی-پژوهشی تحقيقات گياهان دارويی و معطر ايران - استان گلستان