شمشاد جنگلی یا شمشاد هیرکانی درختی همیشه سبز است که بومی شمال ایران و جنگل‌هاي منطقه هيرکاني می باشد و به صورت توده هاي متراکم در جنگل هاي خزر پراکنده است. دارای برگ‌هاي هميشه سبز، براق و چرمي بوده و طالب آب و هواي دريايي است. اين گياه گونه‎ اي گرما دوست و سايه پسند بوده که تحمل آفتاب شديد را ندارد. این گونه گیاهی در فهرست گیاهان در معرض تهدید و در طبقه در معرض خطر انقراض جای دارد. طبق تحقیقات کارشناسان عامل بیماری شمشاد جنگلی، یک گونه قارچ (Buxicola cylindrocladium) است که باعث چروکیدگی و ایجاد لکه های قهوه ای در برگ گیاه و سایر اندام های هوایی و سپس مرگ سریع بافتها و اندام های هوایی گیاه می شود بطوریکه گیاه ظرف مدت کوتاهی خزان نموده و خشک می شود. خواص دارویی و درمانی: شمشاد از نظر طبیعت گرم و خشک است و عده ی از حکمای طب سنتی آن را سرد می دانند. خواص دارویی داشته و اکنون از آن داروی ایدز و ضد سرطان تولید می‌شود. برگ شمشاد اگر توسط حیوانات زیاد خورده شود مسموم کننده است. ضماد خاک اره چوب آن با حنا که بر سر گذارده شود برای تقویت مو و رفع سردرد نافع است و ضماد خاک اره آن با سفیده تخم مرغ و آرد گندم برای استحکام مفاصل و رفع سستی آن ها مفید است. شستن با آب دم کرده و پخته برگ آن در موارد خارج شدن گره های مقعد خوب است. تخم شمشاد قابض و رطوبت های معده و روده را خشک می کند و جریان رطوبت از دهان را قطع می کند. مقدار خوراک از تخم تازه آن که دانه های آن را بیرون آورده باشند تا ۳۰ گرم و از تخم خشک بی دانه آن ۱۵ گرم است. عرق شکوفه آن در تقویت دل و دماغ قوی تر از عرق بهار نارنج است، شانه ای که از چوب شمشاد ساخته شود و به کار رود مقوی مو می باشد و فساد و ضایعات مو را رفع می کند. دم کرده یا جوشانده ۳۰ – ۵۰ گرم پوست شمشاد یا برگ شمشاد در هزار گرم آب، معرق، تصفیه کننده خون، تب بر و صفرابر است و برای روماتیسم مزمن و نقرس موثر است و به علاوه در رفع عوارض سیفیلیس نیز نافع می باشد. جوشانده برگ های آن در موارد نزله ریه ای و ذات الجنب و اخلاط خونی نیز تجویز می شود. دم کرده ۳۰ – ۵۰ گرم برگ شمشاد در هزار گرم آب جوش و یا ۴ گرم گرد برگ خشک با عسل مسهل است. جوشانده را معمولا یک فنجان قبل از هر غذا می خورند. عده ای از حکما بوکسین ماده عامل شمشاد را بدل و جانشین سولفات دوکینین می دانند این ماده در موارد تب های نوبه ای خیلی موثر می باشد. از جوشانده ۵۰ گرم پوست ریشه شمشاد در هزار گرم آب مانند معرق ها در معالجه سیفیلیس مزاجی و رماتیسم مانند گیاک استفاده می شود. فرآورده ها: شمشاد دارای چوب سختی است که برای ساختن قاشق چوبی، ظرف های چوبی، شانه، ورقه های صاف و نازک چوب مانند کاغذ به کار می رود. نقاط رشد و پراکنش: علاوه بر ایران در ترکمنستان و تالش نیز رویش دارد. در ایران: طبق آمار سازمان جنگلها و مراتع کشور در سال ۱۳۹۲، سطح کل رویشگاه‌های شمشاد ۷۲۴۵۰ هکتار، در استانهای گیلان (۳۵۰۰۰ هکتار)، مازندران (۳۷۰۰۰ هکتار) و گلستان (۴۵۰ هکتار)، برآورد شده است.بهترین رویشگاه آن ارتفاع ۲۰ تا ۴۰۰ متری از سطح دریا است ولی تا ارتفاع حدود یکهزار و ۲۰۰ متری در مناطق مختلف جنگلی استان‌های گیلان، مازندران و گلستان نیز می روید. منابع: سایت سلامت نیوز (www.salamatnews.com) سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (www.sid.ir) موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور (https://rifr-ac.ir) سایت ایرنا (/www.irna.ir) سایت عطارک (https://attarak.com/)

نامهای دیگر: در خراسان‌جنوبی به نام نقودشک، نقوتشک، کالوک و یا نون پیغمبرو خوانده می‌شود. در استان کرمان به آن نون تنکو نیز می‌گویند. خصوصیات گیاهشناسی: «شنگ اسبی» (با نام علمی: Scorzonera) گیاهی متعلق به خانواده آستراسه و یا کاسنی بوده و گیاه علفی است که در قسمت تحتانی(بن) نیمه چوبی و غده‌دار است.برگ‌های شنگ اسبی تخم‌مرغی تا بیضی شکل بوده و دارای گل‌های زرد رنگ است که در ابتدای بهار برگ‌های سبز مایل به قهوه‌ای آن جمع‌آوری و و به‌صورت سبزی تازه، کوکو سبزی یا همراه با نان مصرف می‌شود. برگ‌های این گیاه طوقی و بر سطح خاک می‌روید که به‌علت وجود هم‌رنگی با خاک زمینه محل رویش به زحمت تشخیص داده می‌شوند. نقاط رشد و پراکنش: نقودشک از اواخر اسفندماه تا اواخر فروردین‌ماه در مناطق استان خراسان جنوبی می‌روید. از گونه های مختلف شنگ اسبی گونه "شنگ اسبی مدیترانه ای با نام علمی (.Scorzonera laciniata L)" خاصیت دارویی دارد که از ریشه شیرابی آن برای این منظور استفاده می کنند.گیاهیست یکساله یا دو ساله که در پارک ملی استان گلستان یافت می شود. * اطلاعات بیشتری درباره این گیاه در منابع اطلاعاتی یافت نشد. در صورت داشتن اطلاعات بیشتر با شماره ۰۹۱۰۰۰۴۶۸۱۴ تماس حاصل فرمایید. منابع: سایت ایسنا (www.isna.ir) فصلنامه علمی-پژوهشی تحقيقات گياهان دارويی و معطر ايران

گیاهی چند ساله و نام یک گونه از سرده شنگرفی است. گیاهان گونه مرکوریالیس پرنیس (شنگرفی معمولی) نر و ماده هر یک به صورت مجزا در قسمت‌هایی از کف جنگل گسترش می‌یابند. گل‌های نر کوچک و به رنگ زردِ متمایل به سبزند و در انتهای دمگل بالای برگ‌ها قرار دارند. گل‌های ماده زیر برگ‌های بالایی گیاه آویزان می‌شوند. برگ گیاه مرکوریالیس (Mercurialis perennis) از تیره فرفیون یا شیر سگ شباهت زیادی به برگ ریحان دارد و احتمال حضور گیاه در میان گیاه ریحان بیشتر است . با توجه به اینکه ریحان (Ocimum hispidum) از تیره نعنا و جز گیاهان واجد گلبرگ است و مرکوریالیس از بدون گلبرگان ،گلدهی گیاهان راز آنها را بر ملا خواهد کرد ( اما چیدن گیاه برای عرضه به بازار قبل از گلدهی صورت می گیرد). خوشبختانه خوردن گیاه مرکوریالیس مرگ به همراه ندارد و گاهاً هیچ علامتی نیز مشاهده نمی شود ولی حالت تهوع و مسمومیت خفیف معمولاً بروز می کند( البته مصرف کم گیاه مشکلی ایجاد نمی کند). اندامهای مورد استفاده: کلیه اندامهای گیاه نقاط رشد و پراکنش: گونۀ مذکور منحصراً در جنگل‌های شمال ایران می‌روید. استان گلستان: کردکوی، گرگان منابع: سایت ویستا (https://vista.ir/) سایت ویکیجو (https://wikijoo.ir/) فصلنامة علمي-پژوهشي تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران- استان گلستان

شنگرفی ها گیاهانی از خانوادۀ فرفیون، جنس مرکوریالیس هستند. بلندی آنها به ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و برگ‌هایی بیضوی و به رنگ سبز روشن دارند. خواص دارویی و درمانی: ملین، درمان روماتیسم، استفراغ ، زخم و زگیل نقاط رشد و پراکنش: شنگرفی ها در جنگل‌های اروپا و جنوب غربی آسیا فراوان‌اند. گونۀ یک‌ساله آن منحصراً در جنگل‌های شمال ایران می‌رویند. منابع: سایت ویکیجو (https://wikijoo.ir/) فصلنامه اكوفیتوشیمی گیاهان دارویی - سایت (https://www.sid.ir)

گیاهی یکساله از خانواده اسفناجیان به ارتفاع ۶۰-۳۰سانتی متر بدون کرک یا کرکدار است ساقه مرکزی گیاه حالت قائم ولی انشعابات و شاخه‌های آن حالت افتاده یا خمیده دارند ناحیه راس برگها و براکترهای گیاه خاردار است. برگها حالت گوشت دار و ساقه آغوش دارد. گل آن منفرد با مجتمع به تعداد ۳-۲ تایی است که مجموعاً خارهای کم و بیش فشرده بهم در کنار برگها به وجود می‌آورند. خواص دارویی: اعضاء این گیاه داری اثر ملین, ضد اسکوربوت, و مدر است در خاکستر آن مقدار زیادی کربنات پتاسیم یافت می‌شود. زیستگاه ها:این گیاه در اکثر اراضی تخریب یافته و شور استان یافت می‌شود. منابع: وبلاگ سبز نیوز (downloadnioz.blogsky.com)

نامهای دیگر: در قدیم به شوکران، دوراس تفتی، بیخ کوهی و تفت بیخ هم گفته می شد. به ویژه در جنوب ایران به آن دوراس تفتی گفته می شد که منسوب به شهر تفت یزد است. خصوصیات گیاهشناسی: شوكران كبیر گیاهى است علفی و دوساله از تیره جعفری. این گیاه كه همان شوكران معروف قدیم است كه طبق گفته تاریخ به سقراط خورانده شده است، گیاهى است بلند كه به ارتفاع ۰.۸۰ تا ۱.۵ و حتى ۲ متر می رسد. ساقه ی آن استوانه اى توخالى و قوى با شاخه هاى منشعب در قسمت فوقانى ساقه بوده که اغلب در قسمت هایى از ساقه بخصوص زیر چتر گل ها لكه هاى ارغوانى بنفش دیده مى شود. برگ هاى آن متناوب و در بعضى قسمت هاى ساقه متقابل، به رنگ سبز تیره با بریدگى زیاد، كمى شبیه برگ جعفرى منتهى با رنگ سبز تیره تر و با بوی قوى سم است. بخصوص اگر این برگ ها را لاى انگشتان بمالند بوى آن خیلى بیشتر مى شود. گل هاى سفید به صورت گروهى مانند چتر در رأس ساقه ی گل دهنده ظاهر مى شوند. میوه ی آن گرد، بسیار كوچك و داراى تعدادى برجستگى با سطح خارجى ناصاف است. تمام اعضاى گیاه سمّى است و سمیت آن در شرایط اقلیم هاى مختلف، متفاوت است. مثلاً شوكران كبیری كه در مناطق شمال اروپا با آب و هوای سرد مى روید، تقریباً سمیت ندارد و یا سمیت آن بسیار كم است. به طورى كه حیوانات آن را به عنوان علوفه مى خورند و خطری برای آنها ندارد. ولى ارقامى كه در جنوب اروپا، آسیا و در ایران با آب و هواى گرم مى روید بسیار سمّى و خطرناك هستند. گل هاى آن معمولاً در تیر و مردادماه سال دوم ظاهر مى شوند. ترکیبات شیمیایی: شوکران کبیر حاوی آلکالوئیدهای سیکوتین، متیل کونیسین، کونهیدرین، پسودوکونهیدرین، صمغ، پکتین، رزین، کاروتن، اسید استیک و املاح می باشد. این گیاه خاص مناطق مرطوب، خاک های غنی از مواد غذایی است و به طور عمده در محصولات زراعی چندساله و حاشیه نهرها یافت می شود. آلکالوئید کونین (Coniine) و ترکیبات مرتبط با آن در تمامی اندام گیاه وجود دارد. مخصوصا در میوه ها (بیش از ۳/۵%) بیشترین تمرکز را دارد. این آلکالوئید سمی است تا جایی که دیواره درونی میوه را لایه کونین می نامند. خواص درمانی و کاربردهای صنعتی: در كتب طب سنتى حكماى ایران چنین آمده است كه شوكران از نظر طبیعت خیلى سرد و خیلى خشك است. از نظر خواص، خیلى مخدّر و مسكر است و از نظر دارویى بیشتر استعمال خارجى دارد. براى استعمال داخلى، با مقدار بسیار كم و با احتیاط تجویز مى شود. مقدار خوراك این گیاه و عصاره ی آبى آن  ۰.۲ گرم است كه عصاره ی آبى را مى توان به صورت حب مصرف كرد. از عصاره ی الكلى و تنطور آن‌ ٣٠ - ١٠  قطره ممكن است در داخل یك پوسیون خورده شود. چون سمّى است در مواردى كه مصرف داخلى آن لازم مى شود، حتما باید زیر نظر پزشك باشد. - در چین و هند از گیاه شوكران كبیر در استعمال خارجى براى معالجه ی ناراحتى هاى جلدى و گرفتگى هاى غدد و سرطان استفاده مى كنند. - این گیاه را به عنوان داروى ضد اسپاسم، آرام بخش، ضد هاری  و ضد كزاز  مى شناسند. - از این دارو به عنوان تریاق یا ضد سم در مورد مسمومیت هاى ناشى از استریكنین استفاده می کنند. ولى به هرحال میوه ها، برگ ها و ریشه یا تمام قسمت هاى گیاه سمّى است. - معمولا شوكران كبیر را براى درمان اقسام سرطان تجویز مى نمایند و در اقسام تومورهاى خنازیرى نتایج خوب داده است. - ضمناً براى كنترل آسم و سیاه سرفه و سرفه هاى شدید و بیشتر اختلالات عصبانى سودمند است. - در رفع سل ریه نیز تجویز مى شود. - از نظر سایر خواص معتقدند كه اگر خوشه ی دانه بسته ی آن را قبل از آنكه تخم آن كامل و خشك شود گرفته و بكوبند و عصاره ی آن را گرفته در آفتاب خشك كنند، داروى بسیار نافعى است. براى تسكین دردهاى چشم بسیار مفید است. - اگر ضماد آن را بر شكم بگذارند اسهال را قطع مى كند و بر روى هر عضوى بگذارند مانع خونریزى آن مى شود. اگر ضماد یا عصاره ی آن را بر پیشانى بمالند خونریزى از بینى را قطع مى كند. هشدار: تمامی اجزاء این گیاه سمی هستند. ماده سمی آن Coniin و از خانواده آلکالوئیدها است. پزشکان ایرانی و یونانی از این ماده در قدیم استفاده های داروئی بسیار می بردند. نیم تا یک گرم این سم برای یک انسان بالغ کشنده است. گیاه «نرسیده» و جوان سمی تر از گیاه «رسیده» و بالغ است. تأثیر سم مستقیماً بر روی سیستم اعصاب بوده و پس از عوارضی چون حالت تهوع و لکنت زبان از طریق از کار افتادن سیستم تنفسی عامل مرگ می شود. شوکران در قدیم برای کشتن محکومین به اعدام مصرف می شده است. شوكران اگر به مقدار بیش از حد مجاز مصرف شود موجب بروز تهوع و سردرد و سرگیجه مى شود. ابتدا عضلات اراده را فلج مى كند، سپس عضلات تنفسى سینه و در آخر عضلات دیافراگم فلج مى شود و حالت اختناق عارض شده و موجب مرگ مى گردد، ولى مقدار كم آن از عوامل مؤثر براى تسكین دردها مى باشد. نقاط رشد و پراکنش: به طور كلى این گیاه در اراضى سنگلاخ و متروكه و مرطوب مى روید. به حد وفور در اماکن سایه دار و کنار رودخانه های نواحی مختلف اروپا، افریقای شمالی، آسیا و ایران می روید. شوكران كبیر در ایران در مناطق شمال و جنوب ایران و در سایر مناطق مانند فارس و خراسان مى روید. در شمال ایران در دامنه هاى سنگى پوشیده از درختان سرو كوهى در ارتفاعات  ٢٠٠٠  متر و بالاتر ، گرگان: گلی داغ در ۹۸۰ متری، گلستان در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بجنورد، بین تنگ راه و تنگ گل (gol ..) در ۴۰۰ تا ۶۰۰ متری. گیلان: کوه انگورچاله در نزدیکی داماش در ۱۸۵۰ متری. آذربایجان: اردبیل، نواحی غربی دریاچه ارومیه (رضائیه) در ۱۳۰۰ متری بین Balanes و اشنویه در ۱۶۵۰ تا ۱۹۰۰ متری، قوشچی در ۱۶۹۰ تا ۱۸۲۰ متری، خمسه: کوه انگوران، بین منجیل و زنجان در ۲۰۰۰ متری، کردستان: بین سنندج و صلوات آباد در ۲۰۰۰ متری، همدان: در ۱۹۰۰ متری. کرمانشاه: بین ریجاب و سراب اسکندر. اراک. لرستان: کوہ کیلویه، تنگ نالی، باغبانان در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی خرم آباد در ۱۹۵۰ متری. فارس: شیراز: سبزپوشان در نزدیکی شیراز، دشت ارژن، کتل دختر. کرمان: کوه هزاران، بین ماهان و سیرج در ۲۸۰۰ متری، خراسان: كوه بزک (Bezg) در ۱۸۰۰ متری، تهران: البرز، قزوین. کوه دشته نزدیک کرج، پل زنگوله در ۲۰۰۰ متری دیده شده است. منابع: سایت نارگیل (https://nargil.ir/) سایت آیدانا (https://aydana.com/)

شیر خشت (cotoneaster discolor) از خانواده گل سرخ (Rosaceae) می باشد که از قسمت صمغ (مان) مترشحه از گیاه به عنوان اندام دارویی استفاده می‌شود. ترکیبات شیمیایی شیرخشت: مانیتول (مهمترین ماده موثره)،فروکتوز، گلوکز ساکارز و انواعی از فلاونوئید ها می باشد. خواص درمانی و دارویی: این گیاه دارویی دارای مزاج بسیار گرم و خشک می باشد و برای درمان ملین ملایم مورد استفاده قرار می گیرد. دیگر خواص دارویی شیرخشت شامل کمک به درمان زردی کودکان و کاهش دهنده بیلی روبین خون آنها، کاهش دهنده تشنگی و رفع کننده عطش، بهبود وضعیت بیمار در برونشیت مزمن می باشد. - به عنوان ملین و مسهل نیز کاربرد دارد. مصرف در دوران بارداری و شیردهی بلامانع است و عوارض جانبی خاصی برای این گیاه ذکر نشده است. برای استفاده از این گیاه دارویی ملاحظاتی در نظر گرفته شده که نوزادان مبتلا به زردی در درمان با شیرخشت باید روزانه مقادیر زیادی شیر مادر بخورد در افراد دارای اسهال نیز با احتیاط مصرف شود. نقاط رشد و پراکنش: این درختچه در شاهوار کوه گرگان، رودبار، خراسان، دامنه های کوه بینالود و تربت جام انتشار دارد. منابع: سایت پارسی ویکی (www.parsi.wiki) سایت ایران بوم گردی (www.iranbomgardi.com)

خصوصیات گیاهشناسی: بلندي اين درختچه راست قامت به ۱.۵ تا كمتر از ۳ متر مي‌رسد. شاخه‌هاي جوان با كرك‌هاي نمدي، سرانجام بدون كرك، ارغواني تيره می ­باشد. برگ‌هاي كوچك به طول ۵ - ۱۰ و به عرض ۴ - ۸ ميليمتر، بيضوي تا تقريباً دايره‌اي، با نوك پهن به ندرت نوك‌تيز، كرك‌هاي نمدي - خاكستري پراكنده روي برگ و متراكم در زير برگ است. گل‌آذين خوشه‌اي راست، با ۲ تا ۴ گل سفيد، پرچم‌ها ۲۰ تايي است. گلدهي در فصل بهار می ­باشد. ميوه آن تقريباً كروي، به طول ۶ - ۷.۵ ميليمتر، ارغواني تيره و سپس سياه‌رنگ با لايه مومي‌دار می ­باشد. ميوه‌رسي در فصل پاييز است. تركيبات شيميايي: ساكاريد (فروكتوز، گلوكز، ساكارز) کاربرد: اين درختچه داراي ميوه‌هاي كوچك قرمز تا سياه‌رنگ و زيبا براي كاشت در فضاي سبز است. خواص دارویی و درمانی: - مان يا شيره‌خشتي كه از تنه و سرشاخه‌هاي سوراخ شده اين گياه (با بيرون آمدن يك نوع سوسك چوب خوار) در تير و مردادماه به‌دست مي‌آيد، داراي خواص درماني در كاهش تب، رفع يبوست و رفع زردي نوزادان معرفي مي‌شود. اين مان به شكل قطعات كروي ۰.۵ تا ۱ سانتي‌متري و به ‌رنگ سفيد است كه در مجاورت هوا خاكستري مي‌شود. - در طب سنتي ايران بعنوان ملين و در تب ناشي از حصبه و سرخك كاربرد دارد نقاط رشد و پراکنش: شير خشت آفتاب‌دوست بوده، در كوهستان‌هاي مناطق مرطوب و نيمه‌خشك روييده و خاك‌هاي فقير را تحمل مي‌كند. پراکنش جهانی: ايران، شرق ماوراي قفقاز، شرق آذربايجان، داغستان، تركمنستان، جنوب تاجيكستان، كشمير. پراکنش جغرافیایی در ایران: گلستان(گرگان) ، گيلان، آذربايجان، در ارتفاعات البرز (اطراف تهران)، بلوچستان و غرب ايران مي‌رويد و در نقاط خشك كوهستاني تا ارتفاع ۲۲۰۰ متري از سطح دريا يافت مي‌شود. منابع: وبلاگ منابع طبیعی (http://fattahghasemi.blogfa.com) سایت آریا کلیک (https://aryaclick.com)

نام های عامیانه: تلفاف، جلوین، جعضیض خصوصیات گیاهشناسی: "شیرتیغک" گياهى است چندساله، ايستا و به ارتفاع پنجاه تا صد و پنجاه سانتیمتر که توسط بذر تکثير مى يابد. ساقهٔ آن توخالی، صاف و يا داراى کرک هاى ريز غده دار و يا کرک هاى بدون غده است که در بخش هاى بالایی منشعب مى باشد. برگ ها به رنگ سبز براق و برگ هاى قاعده اى داراى دمبرگ کوتاه و لوب هاى عميق بوده و علاوه بر اين در حاشيهٔ نامنظم خود خارهاى نرم دارند. برگ هاى ساقه اى متناوب و ساقه محصور هستند (Clasping) و قاعده اى قلبى شکل، حاشيه اى لوب‌دار با بريدگى هایی عميق، و دندانه هاى نامنظم دارند. پهنک برگ نيز خميده است. در صورت قطع ساقه و يا برگ ها شيرابه اى شيرى رنگ از آن خارج مى شود. ريشه هاى اين گياه به عمق خاک نفوذ کرده و به طور افقى نيز گسترش زيادى دارند. جوانه هاى موجود بر روى ريزوم هاى گوشتى آن توليد اندام هاى هوایی جديد خواهند کرد. گیاهچه های این گیاه دارای لپه های واژتخم مرغی با پايه اى کوتاه و يا بدون پايه و اولين برگ هاى حقيقى سبز براق، تخم مرغى شکل و بدون کرک که در سمت دمبرگ بالدار و باريک شده است. برگ هاى بعدى سينوسى و لوبدار هستند و حاشيهٔ آنها داراى دندانه هاى خاردار است. گل آذين کلاپرک، متعدد، به قطر ۵/۳ تا ۵ ميلیمتر با براکته هایی به رنگ سبز تيره يا سربى و گل هایی زردرنگ که فقط صبح ها باز مى شوند. ميوهٔ اين گياه فندقه و بذرهاى آن به رنگ قهوه اى متمايل به قرمز تيره، به اندازهٔ سه تا سه و نيم ميلیمتر و داراى حاشيه اى است که در هر طرف آن پنج رگهٔ باريک وجود دارد که به طور عرضی، چروکيده هستند. هر بذر داراى پاپوس هایی به طول ده تا چهارده ميلیمتر است. هر گياه حدود هزار بذر توليد مى کند که چنانچه در عمق نيم تا سه سانتیمترى خاک قرار گيرند جوانه زنى مناسبى خواهند داشت. موسم گلدهى اين گياه اواسط تابستان تا پایيز است. شرایط محیط رشد: این گیاه عموماً در زمين هاى قابل کاشت، کنارهٔ جوى هاى آب، و باغ ها مشاهده مى شود. اين گياه مناطق مرطوب با خاک لومى عميق، سنگين و رسى و داراى مواد غذایى و هوموس فراوان را ترجيح مى دهد. ازدیاد این گیاه توسط کشت بذرهای آن در بهار یا اواخر تابستان صورت می گیرد. اندامهای مورداستفاده: قسمت های ساقه ها، برگ ها، ریشه و شیره این گیاه مورد استفاده دارویی قرار می گیرد. ترکیبات شیمیائی: ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه شیر تیغک عبارتند از: ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، اسید اسکوربیک، کاروتنوئیدها و آنتی اکسیدان ها خواص درمانی و کاربردهای صنعتی: - شیر تیغک برای تصفیه و پاکسازی خون، همچنین برای درمان خونریزی، یبوست و ناهنجاری های دستگاه گوارش کاربرد دارد. - در بین پزشکان گیاهی غربی این گیاه به عنوان دارویی قاعده آور، ضد اسهال، ضد عفونت و نیز به عنوان گیاهی ضد سرطان معروف است. - شیره این گیاه دارای خواصی مانند ضد تحریک و آرامش دهنده اعصاب بوده و جهت درمان اعتیاد برای معتادان کاربرد دارد. - شیره غلیظ شده این گیاه برای کبد مناسب است و باعث افزایش شیر در مادران شیرده نیز می شود. - همچنین کمی مسهل و سستی آور است. - شیره این گیاه همچنین برای درمان و تسکین تب حاصل از دوران قاعدگی و عادت ماهیانه در بانوان مفید است و به عنوان مسکنی با کیفیت خوب مطرح است. - ضماد حاصل از برگ های شیرتیغک جهت درمان جوش و دمل، جلوگیری از خونریزی و دندان درد و نیز به دلیل وجود ماده لاتکس در درمان زگیل نیز کاربرد دارد که به صورت موضعی مورد استفاده قرار می گیرد. هشدار: به دلیل خاصیت قاعده آور بودن این گیاه بانوان حامله نباید از این گیاه استفاده کنند، چون امکان دارد موجب خونریزی و سقط جنین شود. استفاده بیش از حد از شیره این گیاه ممکن است موجب قولنج معده و درد روده گردد. نقاط رشد و پراکنش: این گیاه در مراتع، کنار زمین های کشاورزی و فضاهای سبز شهری یافت می شود و به عنوان علف هرز در میان محصولات زراعی رشد می کنند. شیرتیغک بومی اروپا، شمال آفریقا و غرب آسیا است و در طیف گسترده ای در سراسر جهان پراکنده شده است. منابع: سایت نارگیل (https://nargil.ir/) سایت سوقت (http://savqat.com/)