سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
خلر بی برگ نام یک گونه از سرده خلر است.گیاهی یکساله، پرساقه و بی کرک است. ساقه ها به طول تا ۵۰ سانتیمتر، نازک، گسترده روی زمین یا افشان یا برخاسته بدون بال می باشد.
مصارف و کاربردها:
دانه های رسیده آن مصرف می شود و گفته می شود که مخدر است.
پراکندگی جهانی :
مرکز و جنوب اروپا، ناحیه ی مدیترانه ای جنوب غرب و مرکز آسیا و در سایر نقاط جهان (عراق، تالش، ایران، ترکمنستان، افغانستان و پاکستان )
پراکندگی جغرافیایی در ایران :
این گونه گیاهی یکساله و اغلب رطوبت پسند و سایه دوست بیشتر در نهالستانهای تولید چوب و مزارع و رود دره ها در نقاط مختلف استانهای گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، همدان، لرستان، اصفهان، چهارمحال بختیاری، کهگیلویه، خوزستان، هرمزگان، سیستان، خراسان و تهران می روید.
منابع:
سایت زنجیره تأمین بهشت (https://qzparadise.ir/questions/question)
سایت آبادیس (https://abadis.ir/fatofa/)
گیاهیست چند ساله.
اندام مورد استفاده:
دانه
نقاط رشد و پراکنش:
استان گلستان: علی آباد، رامیان
منابع:
فصلنامة علمي-پژوهشي تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران - استان گلستان
* اطلاعات بیشتری درباره این گیاه در منابع اطلاعاتی یافت نشد. در صورت داشتن اطلاعات بیشتر با شماره ۰۹۱۰۰۰۴۶۸۱۴ تماس حاصل فرمایید.
خصوصیات گیاهشناسی:
خواجه‌باشی از گیاهان چندساله است که در بیشتر مناطق به‌صورت خودرو و علف هرز وحشی رشد میکند. ارتفاع این گیاه بسته به شرایط اقلیمی بین ۱ تا ۳ متر میباشد. این گیاه دارای برگهای به نسبت باریک و درعین‌حال دندانه‌دار و بلند است. دارای ساقه‌ای راست و توخالی است. از گیاهان گل‌دار میباشد. گل‌های این گیاه در انتهای ساقه ظاهر میشوند. گل آذین بسته این گیاه به‌صورت تجمیع شده و تخم‌مرغی شکل ظاهر میشود. دارای گل‌های سفید و در برخی موارد بنفش‌رنگی است. گل‌های این گیاه به هنگام شکفتن منظره زیبایی را پدید می‌آورد. گیاهی خاردار میباشد طوری که ساقه آن گیاه نیز خاردار است. خارهای این گیاه نوک‌تیز می‌باشند طوری که به هنگام تماس با دست درد شدیدی را ایجاد میکند. دارای گونه‌های مختلفی است. دارای برگهای مخالف مرتب‌شده‌ای است. هر جفت برگ این گیاه به اطراف ساقه متصل شده است. گل‌های این گیاه اغلب پوچی مغز و معطر هستند. گل دهی این گیاه از فصل تابستان شروع و تا فصل پاییز و شروع فصل سرما ادامه دارد.
اندامهای مورد استفاده:
بخش هوایی
خواص دارویی و درمانی:
- خواجه‌باشی ملین بوده و برای درمان بواسیر و شقاق مقعد، رفع یبوست، خونریزی و درد ناشی از بواسیر مؤثر است.
-همچنین جریان خون تنظیم نموده و قاعده آور است.
- همچنین از این گیاه در گذشته برای درمان سرطان استفاده می شده است اما این خاصیت آن هنوز به تایید نرسیده است.
- از پماد ساخته شده با ریشه ی این گیاه برای درمان زگیل پوستی استفاده می شود.
اشکال دارویی: عرق، جوشانده
سایر کاربردها: رنگ آبی به دست آمده از این گیاه که محلول در آب است می تواند در رنگرزی جایگزین نیل شود. در ترکیب با زاج رنگ آن زرد می شود .
کاشت:
خواجه‌باشی از طریق بذر تکثیر میشود. برای این منظور پس از آماده‌سازی زمین مورد کشت، برای تسریع در جوانه‌زنی بذرها را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم خیس کنید، سپس آن‌ها را مورد کشت قرار دهید و بکارید. توجه داشته باشید که تا زمان جوانه‌زنی باید سطح خاک مرطوب نگه داشته شود. پس از مدتی گیاه جوانه می‌زند و رشد خود را آغاز میکند. فاصله کاشت بذر خواجه‌باشی بین ۳۰ تا ۷۰ سانتیمتر است. بذر این گیاه را در عمق ۵/۰ تا ۲ سانتی‌متری کاشته میشود. خواجه‌باشی نسبت به خاک حساس نیست ولی خاکهای حاصلخیز را برای رشد می‌پسندد. در خاکهای فقیر نیز رشد میکند ولی اندازه آن کاهش پیدا میکند. گل‌دهی این گیاه از فصل تابستان شروع میشود و تا فصل پاییز و شروع فصل سرما ادامه دارد. خواجه‌باشی به آبیاری متوسط و کمی نیاز دارد. این گیاه برای رشد به نور کامل خورشید نیاز دارد.
درصد خلوص بذر خواجه باشی: ۹۷%
درصد قوه نامیه بذر خواجه باشی: ۷۰%
وزن هزار دانه خواجه باشی: ۰/۵ گرم
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاه بومی مناطقی از آسیا و اروپاست.
زیستگاه آن بیشتر در کنار جاده ها و خطوط راه آهن است و گسترش شدیدی دارد.
در ایران در استانهای کرمانشاه، ارومیه، گلستان یافت می شود.
منابع:
مجله ظرافت (https://zerafat.com/)
سایت پاکان بذر اصفهان (www.pakanbazr.com)
سایت www.halikook.com
خصوصیات گیاهشناسی:
خون فام گیاهی است علفی، چندساله و پایا، از تیره حنا که به ارتفاع ۶۰ سانتی متر تا ۲ متر رشد می کند. ظاهر گیاه Lythrum Salicaria در زمانی که گل های آن در امتداد محوری بلند، شکفته می گردد بسیار قشنگ و دیدنی است. برگ های آن متقابل یا فراهم (به تعداد ۳ تایی) و گل های آن درشت، به رنگ قرمز مایل به بنفش یا گلی و مجتمع در طول محورهای بلند است. کاسه گل آن مرکب از کاسبرگ های کوچک و مثلث شکل و جام گل آن شامل گلبرگ های دراز، ناصاف و چین خورده، به تعداد ۶ و به طول دو برابر کاسبرگ هاست. در داخل پوشش گل آن، ۱۲ پرچم و مادگی مرکب از دو برچه جای دارد. یک گیاه بالغ دارای ریشه توپی است که ۵۰-۳۰ ساقه از آن می روید و پهنایی تا ۱۵۰ سانتیمتر را در بر می گیرد.
زنبور عسل، نوش خوب و فراوان از گل آذین های متعدد و پر گل گیاه خون فام به دست می آورد.
اندامهای مورد استفاده:
قست مورد استفاده این گیاه سرشاخه های گل دار آن است که به حالت تازه یا خشک شده به مصارف درمانی می رسد. جمع آوری سرشاخه های گل دار آن به منظور خشک کردن و یا به حالت تازه برای استفاده های درمانی، باید زمانی صورت گیرد که گل ها هنوز کاملا باز نشده باشند. پس از چیدن گل آذین ها باید آن ها را به صورت قشر نازکی در سایه پهن کرده به دقت خشک نمود.
ترکیبات شیمیایی:
سرشاخه گل دار این گیاه دارای موادی نظیر قندهای مختلف، موسیلاژ، فلوبافن، اسیدهای آلی و املاح آن ها، آهن، تانن به مقدار ۱.۵ تا ۶.۶۵ درصد، یک گلوکزید به نام ساليكه رين (salicairine) یا سالیکه روزید (salicairoside) به مقدار ۰.۸۷ تا ۱.۹۲ درصد و غیره است. ساليكه رين (Salicairine)، ماده موثر سرشاخه گل دار گیاه در مصارف درمانی است زیرا اثر بند آورنده خون و قابض قوی دارد.
خواص دارویی و درمانی:
- سرشاخه گل دار گیاه خون فام که مرکب از برگ، براکته و گل است، اثر قابض، مقوی و بند آورنده خون دارد ضمنا چون دارای موسیلاژ است به عنوان آرام کننده نیز مصرف می شود.
- از گل آذین و سرشاخانه های گل دار این گیاه در رفع اسهال های ساده، دیسانتری باسیلی، ورم روده ها، وجود خون در ادرار، رفع ترشحات زنانگی (ترشحات مهبلی)، خون روی ها و در موارد خون آمدن از بینی، اخلاط خونی، خون روی در فواصل قاعدگی و غیره استفاده به عمل می آورند.
- اثر گلوکزید Lythrum Salicaria در رفع حالات اسهالی و بهبود دیسانتری مخصوصا نوع باسیلی، سریع وقطعی است.
- مصرف سرشاخه های گل دار این گیاه در رفع حالات اسهالی کودکان اثر مفید و سریع ظاهر می نماید به طوری که از این نظر باید آن را بهترین دارو برای اطفال به حساب آورد.
- در استعمال خارج، گرد سرشاخه خشک و یا تنطور خون فام ، به صورت شستشو در رفع اولسرهای واریسی، یا تزریقات مهبلی جهت رفع ترشحات (Leuorrhee)، اگزما، برخی بیماری های جلدی مانند زرد زخم (Impetigo)، التهاب حاد دستگاه تناسلی زن و تسکین خارش های مهبلی، اثر قطعی دارد.
نقاط رشد و پراکنش:
این گیاه در دشت های مرطوب، کنار گودال ها و جریان های آب می روید. نفوذ آن در ارتفاعات، تا حد ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ متر است. پراکندگی آن به صورتی است که در قسمت اعظم نیمکره شمالی و همچنین در استرالیا و تاسمانی می روید. علت این وسعت انتشار نیز آن است که دانه گیاه در رطوبت، نوعی موسیلاژ ترشح می کند که به پر پرندگان، و اعضای حشرات و جانوران مختلف می چسبد و توسط آن ها به فواصل دور منتقل می شود.
پراکنش در جهان: این گیاه جنوب غرب و مرکز آسیا، سیبری، شمال افریقا، شمال امریکا و استرالیا می روید.
پراکنش در ایران: خون فام را در سواحل دریای خزر مخصوصا حاشیه جاده های نزدیک به دریا در ناحیه بين چالوس و نوشهر و امتداد آن، گرگان: بندرگز. مازندران: دره هراز، کلاردشت در ۱۰۰۰ متری. آذربایجان: يام، نزدیک ارومیه (رضائیه)، قره داغ. کردستان: ۳۱ کیلومتری مغرب سنندج در ۲۰۰۰ متری. همدان: بروجرد، اصفهان در ۱۶۰۰ متری، بختیاری: گات وند. اراک: کوه رزوند، خمین، کردستان: درود، بیشه. خراسان: بین شیروان و بجنورد و اطراف تهران می توان یافت.همچنین در استان های گیلان، ایلام، فارس، لرستان می روید.
منابع:
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
سایت آکا (http://daneshha.akairan.com/)
خصوصیات گیاهشناسی
دارواش گیاهی است انگلی خیلی پر شاخه و منشعب، برگ هایش سبز، ضخیم، ساده، بیضی دراز، متقابل سفت و چغر مثل چرم و شاخه های آن برحسب این که روی چه درختی زندگی انگلی را می گذارند، دارای اشکال مختلف می باشد. بعضی سبز و برخی چوبی هستند. گل های آن دو پایه و زرد رنگ، میوه آن سته در ابعاد نخود سفید رنگ که داخل آن را گوشت چسبنده ای با دانه های ریز آن مانند خشخاش پر کرده است و تا ارتفاع ۱۱۰۰ متر از سطح دریا می روید.
خواص دارویی و درمانی:
- در هند از گیاه و برگ های آن در مصارف داخلی در موارد بزرگ شدن طحال استفاده می شود.
- میوه آن ملین و مدر و مقوی است و برای افزایش نیروی جنسی و تقویت قلب آن را می خورند.
- در کره شاخه های سبز و برگ های آن به عنوان تونیک و برای معالجه سرماخوردگی عمومی به کار می رود و دارویی برای لومباگو روماتیسم و عضلات ضعیف است.
- در چین مرسوم است و قسمت های خشن آن را بر می دارند و قسمت های نرم شاخه ها را خشک می کنند که پس از خشک شدن سیاه رنگ می شود. این دارو تونیک است و برای تقویت کلیه ها مفید می باشد و رحم زنان حامله را آرام می کند و استخوان ها را استحکام می بخشد و برای افزایش ترشح شیر موثر است
-فشار خون را پایین می آورد، ضد اسپاسم، باد شکن و آرام بخش است.
- در طب قدیم چین از این دارو برای رفع التهاب کبد و تسریع رشد موی سر استفاده می شده است.
- برای این گیاه خاصیت متوقف کردن پیشروی سرطان قایل هستند. اما طبق نظر حکمای طب سنتی ایرانی میوه گیاه یا دبق از نظر طبیعت گرم و خشک است و در مورد خواص آن معتقدند که محلل و ملین است. رطوبت های رقیق و غلیظ را رفع می کند و اگر در آب گرم بخیسانند و پوست و تخم آن را گرفته و عسل آن را خارج کنند و صاف نمایند و آن را با مغز گردو و یا با مغز دانه کرچک مخلوط کرده و بخورند برای پاک کردن سودا، بلغم و باز کردن گرفتگی ها، انسداد مجاری، سیاتیک و امراض سرد نافع است.
محل رشد و پراکنش:
دارواش یا گی روی انواع درختان زندگی می کند و مثل این است که به درخت پیوند شده است. از شیره گیاهی درخت میزبان استفاده می کند و رشد آن را کاهش می دهد. معمولاً انگل درخت سیب، تبریزی و گلابی می باشد ولی روی انواع متعدد دیگری نظیر بادام، غان، ممرز، شاه بلوط، توت، فندق، گردو، کاج، اقاقیا، زیرفون و… نیز دیده شده است. در هندوستان، ایران و مناطق اروپا و شمال آفریقا انتشار دارد.
در ایران روی تاج درختان ممرز، اوجاد، ملج، انجیلی و گاهی بید می روید. در جنگل های شمال ایران در سردشت دیده می شود. برگ دارواش علوفه خوبی برای دام است و دارواش را در اروپا برای تزیینات درخت کریسمس اغلب به کار می برند.
محل رویش دارواش
گرگان: بندر گز، گنبد قابوس، شربت، جنگل گلستان، گل لوه نزدیک شاه پسند، تنگ گل.
مازندران: دره هراز، جنوب کهره زنگ در ارتفاعات ۷۰۰ متری، کجور، بین کینچ و دشت نظیر.
گیلان: حاشیه دره سفید رود، جنگل رستم آباد در راه بين رودبار به رشت، امام زاده ابراهیم، ارتفاعات بالای بابا رکاب بر روی درخت اخیر، نودی واقع در شمال لوشان بر روی انواع Crataegus، امام زاده ابراهیم در ناحیه ای به نام پیرزن سنگ، بر روی Alnus ها.
کردستان: کوه چهل چشمه، گردنه خان حسن سالاران، نزدیک بانه در ۲۰۵۰ متری. خراسان: بین بیرجند و قائن.
اطراف تهران: لواسان در ۲۰۰۰ متری، سلماس و بسطام.
منابع:
سایت عطارک (https://attarak.com/)
خصوصیات گیاهشناسی:
این گیاه گونه‌ای از دارواش در خانواده صندلیان است که به صورت انگل بر روی اعضای خانواده ارس به ویژه پیرو می‌روید.
درختچه‌ای با شاخه‌های دوشاخه‌ای کوتاه نیمه‌انگل به رنگ سبز-زرد است که ارتفاع آن تا ۲۰ سانتیمتر نیز می‌رسد و میان‌گره‌هایی به طول تا ۸ میلی‌متر دارد. برگهای آن متقابل و به طول تا ۲ میلی‌متر، پیوسته، تخم‌مرغی و نوک‌تیز است. گل‌های آن منفرد یا در دسته‌های ۲ تا ۴ تایی است و تقریباً دُم‌گل ندارد.
مواد مؤثره:
ترکیبات فنلی و فلاونوییدی
خواص دارویی و درمانی:
- ضد سرطاني
- ضد ميکروبي
- محرک سيستم ايمني بدن
ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد انعقاد خون
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: در ایران، نواحی مدیترانه‌ای، اروپا، شمال آفریقا، غرب آسیا، ماورای قفقاز و پاکستان می‌روید.
در ایران: در گرگان (در رادکان بر روی مای‌مرز، تنک اولنگ)، سمنان (پنجاه کیلومتری شهمیرزاد بطرف فولادمحله) و تهران (گردنه بشم بین سمنان و فیروزکوه) می‌روید.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (www.sid.ir) - مقاله "بررسی فیتوشیمیایی دو گونه دارواش حقیقی (.Viscum album L) و دارواش پاکوتاه (Arceuthobium oxycedri)"
این درخت در ایران با نامهای محلی‌ای از قبیل درخت تا (در کرج و خرم‌آباد)، داغداغان (خلخال و خوی)، تادار و ته‌دار (در رودبار)، درخت ته و چوب نظر (در شمیرانات و اطراف تهران)، تاین (ارسباران)، تائی، تاک و تاغ (در بختیاری و لرستان) و تاغوت (در خراسان) شناخته میشود.
خصوصیات گیاهشناسی:
داغداغان، درختی است از تیره‌ی نارون ها (Ulmaceae) و از راسته‌ی گل‌سرخ‌سانان، که حداکثر به ارتفاع ۲۰ - ۲۵ متر می‌رسد. برخی نیز آنرا در تیره گزنه ها (urticaceae) طبقه‌بندی می‌کنند. برگهای داغداغان ۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر طول داشته، دارای حاشیه‌ای دندانه‌ای و مضرس (به جز قاعده‌ی برگ) و در سطح زیرین کمی کرک‌دار است. در همه‌ی انواع این درخت برگ‌ها دارای خصوصیتی متمایز می‌باشند؛ به این ترتیب که سه رگبرگ مشخص از قاعده‌ی برگ وارد پهنه میشود. این شاخصه وسیله‌ی خوبی برای شناسایی این درخت است. میوه‌های کوچک و کروی داغداغان از اوایل بهار به رنگ سبز ظاهر شده و بعدا به قرمز تیره تغییر رنگ می‌دهند. این میوه‌ها که نهایتا قطری در حدود یک سانتیمتر خواهند یافت گوشتی و شیرین می باشند.
داغداغان درختی مقاوم نسبت به خشکی و آلودگی محسوب شده و در شهر‌های گرم اروپایی در حاشیه‌ی خیابان‌ها به عنوان درخت زینتی کاشته میشود، با توجه به ریشه‌های قوی آن برای جلوگیری از فرسایش خاک و رانش زمین به واسطه‌ی سیل نیز مورد استفاده میباشد. این درخت زندگی طولانی‌ای داشته و گفته میشود که تا ۶۰۰ سال می‌تواند عمر کند. گل‌های نر داغداغان به صورت خوشه‌هایی در قسمت‌های پایین شاخه های یکساله و گل‌های هرمافرودیت در بخش بالایی در کنار برگ ها در فروردین و اردیبهشت‌ماه تشکیل میشوند.
ترکیبات شیمیایی موثر:
این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی و موثری نظیر تانن و موسیلاژها می باشد. همچنین، از دانه های آن روغن چرب و ثابتی گرفته می شود.
خواص و کاربرد:
داغداغان از نظر طبیعت گرم و خشک است و انواع پرورشی آن معتدل می باشد.
- میوه داغداغان شیرین، خوش طعم و خوش بو است، این میوه مثلثی شکل مایل به کروی است و برای تسکین دل درد از آن استفاده می شود. در هندوستان از میوه های آن در موارد قطع عادت ماهانه (در مواردی که به طور طبیعی باشد) و همچنین در موارد کولیک می خورند.
- از نظر خواص خوردن میوه آن برای سرفه، تقویت معده، بند آوردن اسهال و پاک کردن و خشک کردن رطوبت ها مفید است.
- در سوریه مرسوم است از روغن آن برای تسکین سرفه استفاده می شود و تنقیه با خاک اره چوب آن برای زخم روده ها و دل درد موثر واقع می شود.
- اگر ضماد گرد شاخه ها و ریشه های داغداغان را روی ورم های سفت پاشیده شود و تا ۳ روز متوالی هر روز تجدید شود، در تحلیل ورم موثر است.
محل رشد و پراکنش:
این درخت در جنگل های شمال ایران (دور از ساحل)، از ارسباران تا طوالش و گلی داغ، مخلوط با جنگل های بلوط انتشار دارد.
منابع:
سایت اگرونیک (https://www.agronic.ir)
سایت عطارک (https://attarak.com)
نامهای دیگر: آیلان، درخت بهشتی، “اروج” ، “شجره الله”، “شجره الاسماء “و در گویش گیلکی به آن کول (کهل kol) دار می گویند.(کول دار، کئول دار، کهل دار)
درخت عرعر درختی زیباست، که جزء خانواده سیما روباسه می باشد. بومی مناطقی از چین و تایوان است. نام چینی آن (Ailanto) مفهوم آسمانی دارد.
خصوصیات گیاهشناسی:
درختی است دو پایه و خزان کننده و از خانواده Simaroubaceae که دارای برگ های پهنی است که دندانه دار و به رنگ سبز می باشد. از درخت عرعر بیشتر در فضای سبز شهری استفاده می شود، چرا که در برابر آلودگی های صنعتی مقاوم است. البته از جهتی دیگر درخت عرعر برای داخل شهر چندان مناسب نیست چرا که با رشد سریعی که دارد شاخه‌های آن به خیابان کشیده میشود و مانع رفت و آمد وسایل نقلیه شهری و همچنین ایجاد مزاحمت و اختلال در سیستم برق رسانی می شود.
میوه درخت عرعر بال دار می باشد که پس از رسیدن به رنگ قرمز در می آید. این درخت زیبا ریشه های خزنده ی زیادی دارد. خواص دارویی و درمانی نیز دارد.
گونه ای درخت است که رشد سریعی دارد. ریشه های آن به سرعت پراکنده می شوند، در شرایط مناسب تند و بوته وار می روید. جوانه‌های خرم و پربرگ از ریشه های پراکنده سر می زنند و تا دو - سه متر می رسند و منطقه نمناک را یکساله می پوشانند. درختان چنین جنگلی پس از بیست تا بیست و پنج سال به ارتفاع حدود سی متر می رسند.
جوانه ها صاف و قهوه ای و میانشان به نسبت پوک است. پوست تنه نوع ایرانی در بلوغ و پیری رفته رفته به سفیدی می گراید. تاج درخت چتری ناآراسته است. برگچه های بیضی شکل، صاف و براق بر دمبرگ سی تا نود سانتی روبروی هم ریسه شده و برگ پَروَش بزرگی فراورده اند. عرعر ایرانی حدود فروردین جوانه می زند و برگ های سرخ فام سربر می آورند.
برگریزانش دیرگاه پاییز روی می دهد و برگ ها نخست به زردی می گرایند.
خواص دارویی و درمانی:
- مؤثر جهت دفع كرم كدو
- مؤثر جهت درمان اسهال
- جهت زخم های انگلی پا كه توأم با خارش مي‌باشند با جوشانده برگ های اين درخت پاها را می شويند.
- محلول جوشانده درخت عرعر يك حشره كش قوی می باشد.
- مؤثر در درمان ورم پروستات
- رفع سوء هاضمه و ناراحتی های گوارشی و روده ای و درمان احتلام
- به خاطر مدر بودن آن جهت ورم مثانه و سنگ‌هاي ادراري مورد استفاده قرار می گيرد.
- مؤثر جهت درمان عادت ماهانه دردناك
- جهت بيماري نقرس و رماتيسم نيز مفيد می باشد.
- جهت سنگ صفراوی از دمكرده ريشه اين گياه می توان استفاده كرد.
مضرات:
- ریشه قوی و سریع الرشد این درخت با قدرت نفوذ زیادی که دارد ممکن است به دیوارها ،لوله های آب ،سیستم فاضلاب، جاده و ریل راه آهن آسیب بزند.
- این درخت به صورت رقیبی جدی و تهدیدی برای گونه های بومی و محصولات زراعی می باشد و موادی از خود ترشح می کند که رشد گیاهان و درختان مجاور را به نفع خود مختل میکند و دارای نوعی ویژگی دگرآسیبی و آللوپاتیک است.
- گرده و مواد شیمیایی آن ممکن است باعث ایجاد آلرژی کنند و در موارد خاص باعث مسمومیت و مرگ افراد شود.
نقاط رشد و پراکنش:
درختی است مناسب برای جنگل کاری حاشیه شهرها در خاک های خشک و سنگلاخی که برای جلوگیری از فرسایش خاک در مناطق سیلابی میتوان از این درخت استفاده کرد.
این درخت بومی چین ، جنوب کره و ژاپن است اما امروزه تقریباً در همه قاره ها با آب و هوای گرم و معتدل یافت می شود و در ایران نیز رویش خوبی دارد.
* برای آشنایی بیشتر با کاشت و تکثیر درخت عرعر و آسیبهای آن، مقاله موجود در قسمت دانش و فناوری - همین فعالیت اقتصادی مطالعه شود.
منابع:
سایت بیتوته (www.beytoote.com)
سایت http://iraniantree.com/
خصوصیات گیاهشناسی:
ممرز ،درختی خزان کننده از خانواده توسکایان (Betulaceae) میباشد. ممرز، درختی است با قامتی متوسط که ارتفاع آن بین ۱۵ تا ۲۵ متر بوده که گاهی ارتفاع آن به ۳۰ متر نیز می‌رسد. تنه درخت ممرز (حتی تنه درختان دیرسال) اغلب شیاردار می باشد. پوست درخت صاف و مایل به رنگ سبز خاکستری است. جوانه‌های این درخت بر خلاف نوع راش، بسیار فشرده و نزدیک به ترکه‌ها ی جوان بوده و حداکثر به ۱۰ میلی‌متر می‌رسد. برگهای درخت ممرز متناوب الشکل و به طول ۴ تا ۹ سانتیمتر با رگه‌های برجسته و منحصراً چین دار و حاشیه دندانه دار می‌باشند.
درخت مَمرَز در نواحی شمال ایران به نامهای اولس و شَرَم (شَرَم دار) نیز معروف است. این درخت بومی اروپای مرکزی، غربی و جنوبی بوده و تا شرق اروپا همچون اوکراین و غرب روسیه نیز امتداد یافته‌است. برای رشد مناسب به هوای گرم نیاز دارد و تنها در ارتفاعات بالای ۶۰۰ متر با درختان بلوط و راش دیده میشود. ممرز در شرایط آفتابی تا نیم سایه رشد میکند و حتی میتوان آن را در حالت وحشی در زیر تاج سایر درختان جنگلی مشاهده نمود. به کیفیت خاک حساسیت چندانی نشان نمی دهد و در اغلب خاکها رشد می کند. با این حال خاکهای با زهکشی خوب برای آن مناسب تر است.
اندامهای مورد استفاده:
برگ و پوست اين درخت از نظر درماني قابل استفاده است.
خواص درماني :
- برگ اين درخت داراي اثر قابض قطعي است.
- جوشانده ي ۳۰ در هزار آن به صورت غرغره جهت رفع درد گلو مورد استفاده قرار مي گيرد. - در طب عوام چنين شهرت دارد كه با مصرف پوست و حتي برگ آن اثر مقوي و تب بر ظاهر مي شود.
تركيبات شيميايي :
برگ اين درخت داراي تانن فراوان است، در پوست آن يك ماده رنگي زرد وجود دارد. دانه اش داراي نوعي ماده روغني قابل استخراج ولي با ارزش كم است.
روش های تکثیر و ازدیاد ممرز:
بهترین زمان برای جمع آوری بذر های ممرز زمانی است که باله های بذر نرم و در حال تغییر به رنگ زرد است. بذرها نباید خشک شوند. بذر ممرز در پاییز و در هوای آزاد کاشته می شود و یا اینکه یک دوره سرمایی ۳ تا ۴ ماهه را طی می کنند. در صورت خشک شدن بذر ها یک پوشش سخت بر روی بذرها تولید میشود که با دو ماه تیمار گرمایی و دوماه تیمار سرمایی بذر ها آماده می شوند. قلمه ساقه با اکسین IBA – ۲۰۰۰ppm ریشه دار میشوند. از طریق پیوند نیز تکثیر می شود.
همچنین گرده افشانی میوه‌های ممرز به وسیله باد و بعد از پدیدار شدن برگ‌ها صورت می‌پذیرد و رویش و تخم افشانی این درخت زیاد میباشد. ممرز به هرس پاسخ خوبی نشان میدهد و از آن برای ایجاد پرچین در اطرف باغها نیز استفاده می شود. در محوطه سازی و فضای سبز به عنوان درخت سایه انداز، درخت زمینه و درخت پاییزی از آن استفاده می شود.
کاربردها:
ممرز جهت فضاي سبز كاشته مي‌شود. از چوب ممرز براي ساخت شمع معادن، تهيه خمير كاغذ مقوا، كليد پيانو و دستة چكش استفاده مي‌شود. در مصارف روستايي كمتر استقبال مي‌شود و تخته‌هاي سفت آن را براي پوشش سقف شيرواني منازل به‌كار مي‌برند. از ممرز براي تهيه زغال نيز استفاده مي‌شود.
نقاط رشد و پراکنش:
در جهان: ايران، تالش شمالي (جمهوري آذربايجان) می باشد.
در ايران:در استانهای گرگان، مازندران، گيلان، آذربايجان دیده می شود. این درخت به فراوانی درخت ممرز در مناطق مختلف جنگل‌هاي شمال، از جلگه تا ارتفاعات متوسط و ميان‌بند و از ارسباران و آستارا تا گلي‌داغ انتشار دارد.همچنین در جنگل‌هاي نور و زرين گل گرگان تا ارتفاع ۱۰۰۰ متري و کره سنگ، بندر گز، طالش، آستارا، بهشهر، رشت، رستم آباد، لاهیجان، نور، زرین گل.
ممرز ۳۰ درصد حجم درختان جنگل های شمال را تشکیل میدهد و از ارتفاع پایین تا ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا دیده میشود. ديده مي‌شود. ممرز از نظر تعداد و حجم نخستين گونه جنگل‌هاي شمال است.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org)
سایت رام گل (www.ramgol.com)
وبلاگ http://fattahghasemi.blogfa.com
سایت نارگیل (https://nargil.ir)
وبلاگ http://agri۸۶pnu.blogfa.com