سامانه اطلاعات جامع فعالیت‌های
اقتصادی
شاه پسند در قدیم به نام گیاه صلیب( Herb of the Cross ) معروف بوده است زیرا گفته می شود که آن را روی زخم های مسیح ریختند و خونریزی قطع شد. در واقع دارای خاصیت ضد خونریزی است.
در اثر مالش دادن بوی مطبوعی در تمام قسمت های این گیاه منتشر می شود ولی طعم آن گس و تلخ است.
این گیاه گونه های مختلفی دارد که متجاوز از صد نوع می باشد، ما در ایران بیشتر نوع تزئینی آن که شاه پسند درختی نام دارد را می شناسیم اما نوع دارویی آن نیز در ایران وجود دارد که ما در این مطلب بیشتر به آن نوع می پردازیم.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی است علفی, پایا و دارای ساقه چهار گوش و زاویه دار , به ارتفاع ۳۰ تا ۸۰ سانتی متر که به حالت خودرو در کنار جاده ها, دشتها و مزارع می روید. گیاه دارای برگهایی متقابل, بیضوی دراز با دندانه های عمیق ( گاهی لوب دار ) و گلهایی به رنگ سفید گلی یا سوسنی دارد. کاسه گل آن منتهی به ۵ دندانه کوچک و نامساوی است. جام گل آن ظاهر قیفی شکل دارد و در داخل آن ۴ پرچم در حول مادگی دیده می شود. میوه اش تا رسیدن کامل در داخل کاسه گل باقی می ماند و بعداً به ۴ قسمت تبدیل شده از یکدیگر جدا می گردد در بین پایه های مختلف این گیاه نمونه هائی پیدا می شود که در آنها به تفاوت ۲ یا ۳ گل به یکدیگر پیوستگی دارند.
قسمتهای مورد استفاده:
برگ ها و سر شاخه های سبز آن
ترکیبات شیمیایی:
شاه پسند وحشی دارای مواد شیمیایی مختلفی نظیر تانن، موسیلاژ، ساپونین، وربی نالین، بتاکاروتن و ماده ای تلخ می باشد.
خواص دارویی:
شاه پسند وحشی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.
- قابض و ضد تشنج است.
- برای از بین بردن آب آوردگی بدن مفید است و بدین منظور باید آن را با ملاس چغندر خورد.
- برای تقویت قلب مفید است.
- خون را تمیز و تصفیه می کند.
- عرق آور است.
- مقدار شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.
- کرم معده را کشته و از بین می برد.
- خلط آور است.
- برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است.
- کمبود ویتامین C را درمان می کند.
- برای درمان ناراحتی های پوستی مفید است. برای از بین بردن شوره ی سر، برگ های شاه پسند وحشی را خرد و با سرکه مخلوط کنید و به سر بمالید.
- بیماری زردی را برطرف می کند.
- برای رفع خونریزی لثه مفید است.
- سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد.
- گیاه شاه پسند که در دو نوع معمولی و آمریکای جنوبی (به لیمو) موجود است، می تواند زخم ها و ورم ها را با التیام نسوج بدن بهبود بخشد.
- این گیاه برای درمان نقرس نیز استعمال می شود.
- مصرف جوشانده گیاه شاه پسند، سبب درمان درد عصبی، سرگیجه و ضعف روانی میشود.
- همچنین مصرف جوشانده شاه پسند برای انواع ناراحتی های عصبی، سرفه، بی خوابی و حالات ترس و تب توصیه شده است. این گیاه ماده ی درمانی مناسبی برای موارد اسپاسم و ضد تب است.
- اما این گیاه قبل از همه یک ماده ی مطمئن برای معده است. در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هیچ چیز بهتر از شاه پسند آمریکایی جنوبی وجود ندارد.
- شاه پسند وحشی دارای خاصیت ضد درد و تورم است، بنابراین به جای آسپرین می توان یک فنجان چای این گیاه را نوشید.
*مضرات:
خوردن زیاد این گیاه ضربان قلب را کم می کند و باعث تحریک روده ها و رحم می شود. بنابراین کسانی که ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های باردار باید در خوردن آن احتیاط کنند.
پرورش گیاه:
پرورش آن با همه پراکندگی وسیع که در نواحی مرطوب و معتدل کشور دارد گاهی انجام می شود. تکثیر شاه پسند وحشی از طریق کاشتن دانه و یا قلمه های آن انجام می گیرد. تخم را در اواخر اسفند در خزانه می کارند و در اوایل اردی بهشت، گیاه را به محل اصلی در هوای آزاد منتقل می نمایند. پرورش آن در هر نوع زمینی مشروط بر خوب و حاصلخیز بودن عملی می گردد. رطوبت لازم برای رشد کافی گیاه ضرورت کامل دارد. برگ و سرشاخه گل دار گیاه را در خرداد و تیر ماه قبل از نمو کامل گلها می چینند و سریعاً در محلی مناسب خشک می کنند، تا رنگ طبیعی آنها حفظ شود. از دستگاه خشک کن نیز در دمای حداکثر ۴۰ درجه سانتی گراد برای خشک کردن می توان استفاده نمود.
نقاط رشد و پراکنش:
با بررسی هائی که در نواحی شمالی ایران به عمل آمده, مشاهده گردیده که این گیاه در غالب نواحی مرطوب حاشیه جاده ها، دشت ها و مزارع و اماکن سایه دار پراکندگی دارد.
در جهان: این گیاه در نواحی جنوب آسیا، آفریقا و اروپا در حاشیه جاده ها می روید.
در ایران: این گیاه در منطقه وسیعی از نواحی شمالی مخصوصاً در اماکن مرطوب سواحل دریایی خزر و حاشیه جنگلها می روید. در نواحی مختلف البرز , اطراف تهران, کرج, قزوین, گیلان بین رشت و چالوس, در حاشیه جاده با حاشیه مزارع, آستارا, لاهیجان, گرگان: بند گز, نواحی جنوبی ایران, فارس, شیراز, پرسپولیس، کرمان: شهداد, جیرفت, خراسان: بین شیروان و بجنورد, بین مشهد و سلطان آباد نزدیک سبزوار, کاشان: قمصر, آذربایجان: ارومیه, کردستان به شمال سنندج در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری, همدان, اراک: بین گردو و نهاوند, ایستگاه ازنا, بختیاری, لرستان: شهبازان: بیشه , خاورون در ۵۰۰ ۱۸۰۰ متری و درود.
منابع:
مجله پزشکی پارسی طب (https://fa.parsiteb.com/)
سایت عطارک (https://attarak.com/)
دانشنامه رشد (http://daneshnameh.roshd.ir/)
سایت پهنک (www.pahnak.com)
نامهای دیگر:در ایران به نام وید یا کنف نیز شناخته میشود.
خصوصیات گیاهشناسی:
گیاهی یک ساله، لیفی و دو پایه ای است. دارای ریشه عمودی و ساقه بلند و ۲ تا ۴ متر ارتفاع می باشد. برگهای آن به شکل قطره هستند.
نسبت به پروتئین های دیگر مانند گوشت، تخم مرغ، پنیر و شیر سریع تر هضم می شود.
ترکیبات شیمیایی و ویتامین ها:
منبع کامل آنزیم، نشاسته و چربی های اشباع شده است. دانه های شاهدانه، سرشار از پروتئین، اسیدهای چرب ضروری، کلسیم، فیبر، ویتامین E، اسیدهای آمینه ضروری و نیز مواد معدنی و دارای کلروفیل بالایی هستند. هزاران سال است که از این دانه به عنوان منبع فیبر، خوراکی، روغن و سوخت استفاده می شود.
خواص دارویی و درمانی:
- شاهدانه عملکرد بدن را بهبود می بخشد.
- با بهبود گردش خون مانع از بروز سکته می شود.
- ایمنی بدن را بالا می برد و موجب تنظیم هورمون ها خواهد شد.
- فشارخون و کلسترول را پایین می آورد.
- ضد اسپاسم و انقباضات عضلانی است.
- خاصیت مسهل و ملین، نرم کننده، مدر و مسکن دارد.
- زمان بهبود بیماری و زخم را تسریع می کند.
- پس از ورزش، مکانیسم حرکت عضله را بهبود می بخشد.
- ضد انگل معده است.
- گیاه شاهدانه ارزش زیادی برای معالجه کزاز دارد.
*برای آشنایی با سایر خواص شاهدانه و روغن آن به مقاله موجود در بخش دانش و فناوری همین فعالیت اقتصادی مراجعه نمایید.
هشدار :
لازم به ذکر است که خوردن زیاده از حد آن مضر است و موجب سردرد، تاری دید و درد معده میشود و در موارد مصرف زیاد، استفراغ نیز دیده شده است.
نقاط رشد و پراکنش:
شاهدانه در استانهای فارس، اصفهان، تهران و شمال ایران کشت میشود.
منابع:
سایت نمناک (https://namnak.com/)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
سایت https://www.ghafaridiet.com
مشخصات گیاه شناسی:
گیاهیست یکساله، اکثراً زمستانه، دارای ساقه های راست و افراشته. برگه های آن به طول ۱-۲.۵ سانتیمتر و تخم مرغی شکل است. گل آذین آن به پهنای ۱-۱.۵ سانتیمتر با گلهای زیاد، طول دمگل ۱/۵ تا ۵ سانتیمتر و جام گل ۶ – ۱۰ ساتیمتر می باشد.
ارتفاع گیاه از ۲۰-۸۰ سانتیمتر فرق می کند. در زمان اولیه رشد شباهت زیادی به شبدر سفید دارد و اختلاف آنها اینست که شبدر ایرانی بر خلاف شبدر سفید ، ساقه خزنده ندارد و گره های آن بروی ساقه ریشه تولید نمی کند و شبدر سفید قاعده برگچه اش باریک است.
دوره رشد : این گیاه را در اواخر زمستان و اوایل بهار زمانی که هیچ گیاه دیگری شروع به رشد نکرده می توان به عنوان علوفه استفاده کرد.اگر خوب رسیدگی شود ۲-۴ تن محصول خشک می دهد( ۲۷ تن علوفه سبز ).
تهیه بستر جهت کشت بذر:
مناسب ترین خاک برای کاشت آن خاک های مرطوب، سنگین با درصد قلیایی پائین ( خاکهای حاصلخیز با PH=۶ )
عملیات کشاورزی تهیه بذر:باید زمین را شخم و سپس دیسک زده. بذر کاري به صورت دستپاش يا به وسيله ماشين هاي بذر افشان انجام مي گيرد. در زمين هاي نامرغوب و آب و هواي گرم و خشک بذر کمتري مصرف مي گردد. در روش مکانيزه فاصله خطوط مناسب براي توليد بذر ۲۰-۳۰ سانتی متر و برای تولید علوفه ۵۰-۶۰ سانتی متر است.
روشهای آبیاری: به صورت نشتی یا بارانی آبياري می باشد. شبدر به رطوبت خاک خيلي حساس است. عملکرد و طول رشد آن به شدت تحت تاثير آبياري قراردارد. به طوری متوسط هر ۷-۱۰ روز يکبار آبياري مناسب است. بعد از هر چين برداري بايد آبياري انجام شود.
عمق کاشت به علت ریزی بذرها باید کم باشد تا باعث خفگی بذرها نشود.
کود دهی به شبدر ایرانی :
۷۰-۹۰ کیلوگرم فسفر که زمان کاشت بذر به زمین داده میشود.
در اوایل بهار به دلیل کمی فعالیت باکتری های تثبیت کننده نیتروژن می توان بطور سرک از کودهای نیتروژن دار نیز استفاده کرد (میزان ۲۵ کیلوگرم در هکتار و نیز همین مقدار در چین دوم نیز داده می شود.
کشت مخلوط:
در چرای مستقیم شبدر ایرانی بوسیله دام باید به ایجاد تورم در دام توجه داشت .
برای رفع این نقیصه می توان از کاشت شبدر ایرانی به صورت مخلوط با گیاهان خانواده گندمیان (به ویژه غلات دانه ریز ری گداس ) استفاده شود.
شبدر ایرانی دارای درصد بالایی پروتئین است ، بین ۱۵ تا ۱۸ درصد که این میزان در مراحل مختلف رشد گیاه متغیر است.
موارد استفاده:
استفاده بعنوان علوفه خشک:
اگر بصورت صحیح خشک و سیلو شود بین ۳ تا ۵ و گاهی تا ۷ تن علوفه خشک و وبسیار مقوی در هکتار تولید می کند.
کود سبز:
برای تقویت خاک یا در تناوبهای زراعی می توان از شبدر ایرانی بعنوان کود سبز استفاده کرد ، چون این گیاه دارای گره های تثبیت کننده نیتروژن و ساقه و برگهایی است که بخوبی در خاک پوسیده و مواد آلی خاک را افزایش می دهد.
تولید بذر :
در شرایط مناسب ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلو بذر در هکتار تولید می کند ولی در شرایط معمولی ۱۵۰ تا ۳۵۰ کیلو در هکتار می باشد.
زمان مناسب بذر گیری وقتی است که نیام بذر قهوه ای کم رنگ شده باشد.
در کشور مقدار ۲۵۶۰ تن در سال تولید بذر داریم که در حدود ۱۲۰۰ تن بذر در سال مصرف و ما بقی به خارج از کشور صادر می شود.
نقاط زیر کشت:
در ایران:
استانهای غربی و شمالی : آذربایجان، گیلان ، مازندران، همدان ، کردستان ، لرستان، فارس ، کهکیلویه و بویر احمد و تقریباً اکثر استانهای کشور
در دنیا :
غرب و شرق مدیترانه ، آسیای میانه و آسیای صغیر، بالکان ، مصر و ایران .
ولی بصورت زراعی در اغلب کشورهای جهان به ویژه آمریکا و استرالیا
منابع:
سایت علوم کده (https://olomkadeh.ir/)
سایت پاکان بذر اصفهان (http://www.pakanbazr.com/fa)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/Article.aspx?Id=۸۵۳&cid=۴۲۶۱)
خصوصیات گیاهشناسی:
علف لیمو یکی از گیاهان دارویی است که از ۶۰ تا ۷۰ سال پیش اهمیت زیادی پیدا کرده است. علف لیمو گیاهی است چندساله از خانواده ی گندمیان که گونه های متعددی دارد و ارتفاع این گیاه بسته به شرایط محیطی بین یک تا دو متر میباشد.
ریشه های این گیاه به صورت افشان و کوتاه هستند و برگهای این گیاه طویل و به رنگ سبز روشن می باشند. مهمترین گونه های جنس علف لیمو عبارتند از: سیتراتوس و فلکسوس، گونه ای از جنس سیموپوژن با نام کاه مکی الیری در مناطق جنوبی و غرب کشور به صورت خودرو میروید که بوی معطری داشته و ترکیبات اسانس این گیاه با علف لیمو تفاوت زیادی دارد. علف لیمو بومی نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. این گیاه بومی ایران نیست ولی اخیرا در مناطق شمالی کشور و در برخی گلخانه ها کشت می گردد.
کشت و تکثیر علف لیمو:
علف لیمو به درجه حرارت زیاد، آبیاری منظم و نور فراوان نیاز دارد. خاک هایی با بافت لومی شنی و pH نسبتا اسیدی (۵ تا ۸) برای این گیاه بسیار مناسب می باشد. تکثیر این گیاه به دو روش جنسی (کشت غیرمستقیم بذر) و غیرجنسی (تقسیم بوته) صورت می گیرد.
ترکیبات شیمیایی:
برگ ها و ساقه های جوان این گیاه دارای اسانسی زرد رنگ (به میزان یک تا سه درصد) می باشد که بوسیله تقطیر با بخار آب استحصال می گردد. اسانس این گیاه اجزای اسانس دارای بویی شبیه لیمو است و به اسانس بادرنجبویه شباهت زیادی دارد. مهمترین اجزای اسانس علف لیمو عبارتنداز: سیترال (۸۰٪)، سیترونلول، ژرانیول و ….
خواص دارویی و درمانی:
- اسانس این گیاه دارای خواصی مانند آنتی باکتریال قوی، اشتها آور، ضد کرم و ضد نفخ است.
- مصرف موضعی این اسانس سبب کاهش دردهای روماتیسمی و عصبی میگردد.
- اسانس این گیاه دارای کاربرد بسیار وسیع در صنایع آرایشی و بهداشتی است.
- اخیراً محققینی در اسراییل خواص ضد سرطانی در آن یافته‌اند.
- سالانه ۶٬۰۰۰ تن از اسانس علف لیمو در جهان تولید میگردد.
- گیاه علف لیمو خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد. به هنگام مخلوط شدن با فلفل سیاه برای رفع درد قاعدگی و حالت تهوع مفید است.
- چای این گیاه ادرارآور است.
- روغن علف لیمو التهاب را کاهش می‌دهد و فرد را از درد عضلات، دندان، مفصل و سردرد محافظت می‌کند.
- این گیاه تصفیه‌کننده کبد، کلیه، لوله گوارش، مثانه و لوزالمعده است. علاوه بر آن، در کاهش میزان اسید اوریک، کلسترول و چربی‌های اضافه نیز مؤثر است.
- مصرف این گیاه هاضمه، گردش خون و ترشح شیر را تحریک می‌کند.
- روغن طبیعی این گیاه، برای تقویت و بهبود عملکرد سیستم عصبی مفید است و در درمان اختلالات عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و سرگیجه نیز مؤثر است.
- عضلات و بافت‌های بدن را تقویت می‌کند و با کاهش آکنه و جوش کیفیت پوست را بهبود می‌بخشد.
- مصرف جوشانده علف لیمو فشار خون را کاهش می‌دهد.
- برگهای علف لیمو برای تحریک روده‌ها مؤثر است.
- علف لیمو تب، سرفه، سرماخوردگی و استرس را رفع می‌کند.
- علف لیمو درد آرتریت و روماتیسم را برطرف می‌کند.
- دو قطره روغن علف لیمو را به روغن طبیعی بادام و زیتون اضافه کنید و پوست خود را ماساژ دهید.
- به عنوان ادویه پودر علف لیمو به همراه پودر کاری و زنجفیل در سوپ و خوراک تایلندی کاربرد دارد.
نقاط رشد و پراکنش:
در کشورهایی مانند هندوستان، چین و در قسمتهای وسیعی از آفریقا و آمریکای جنوبی در سطوح وسیع کشت می گردد.
برای اولین بار در ایران علف لیمو در شهرستان فیروز آباد استان فارس کشت شده است.در شهرستان رودان واقع در استان هرمزگان نیز یکی از باغبانان اقدام به کشت علف لیمو نموده است.
منابع:
سایت آیدانا (https://aydana.com/)
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت https://takideh.ir
خصوصیات گیاهشناسی:
"قمیش" گیاهی است از خانواده نی ها و تیره گندمیان. قمیش گونه ای علف دراز و بزرگ است (نباید آن را با خیزران hشتباه گرفت).
قمیش واژه ای ترکی و به معنای «نی» است که گیاهی است پایا، روینده در تمام نقاط مرطوب، دارای ریزوم متورم و رونده، دارای ساقه ضخیم بدون کرک، گل آذین پانیکول بزرگ، گل ها سبزفام کوچک و ریز. تحقیقات نشان داده که از آن می توان در ساخت خمیر کاغذ بهره گرفت.
شرایط محیط رشد:
این گیاه خاک های حاصلخیز و مرطوب و مکان های سایه – آفتاب را برای رشد ترجیح می دهد. می تواند محدوده پی اچ ۵.۵ تا ۸.۳ را تحمل کند. نسبت به مکان های گرمسیری، نیمه گرمسیری و نواحی گرم و معتدل جهان سازگار شده است. میانگین دمای سالیانه برای رشد این گیاه می تواند بین ۹ درجه سانتیگراد تا ۲۸.۵ درجه سانتیگراد باشد. گزارشات حاکی از این است که این گیاه می تواند دماهای منفی ۵ تا منفی ۱۰ درجه سانتیگراد را نیز تحمل کند.
تکثیر:
یکی از روش های تکثیر این گیاه از طریق کشت بذرهای آن است. بذرها معمولاً به مدت یک تا سه ماه در دمای ۱۵ درجه سانتیگراد جوانه می زنند. یکی دیگر از روش های تکثیر این گیاه، تقسیم بوته می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
ریزوم های این گیاه حداقل دارای ۵ آلکالوئید شامل N,N-DMT ، ۵-MeO-DMT ،Bufotenine ،Dehydrobufotenine ،Bufotenidine هستند.
برای استخراج آلکالوئیدهای موجود در گیاه ساده ترین روش این است که ریزوم های گیاه بعد از شسته شدن به قطعه های کوچک بریده شوند (ریزوم به قسمتی از ساقه گفته می شود که به زیر زمین فرو می رود و می تواند دارای رشد افقی باشد که به ریشه متصل می شود)، سپس قطعه های ریز در محلول آب و اتانول مخلوط شوند (می توان از مخلوط کن استفاده کرد) سپس تفاله ها جدا شوند. محلول باقی مانده در ظرفی ریخته شود تا آب و اتانول کاملاً تبخیر شوند. مواد جامدی که در ته ظرف باقی می مانند حاوی آلکالویید های گیاه من جمله در صد کمی N,N-DMT و ۵-MeO-DMT و البته آلکالویید سمی bufotenine و احتمالاً گرامین هستند.
خواص دارویی و درمانی:
- تقویت کننده ی حافظه
- درمان کمردرد دیسک درد و گودی کمر
- باز کننده عروق
- درمان کمر درد: برای کمر درد و دیسک کمر با داروی لخته خون و سویق نخود و ناخن درمانی تجویز می شود.
- درمان قطره قطره شدن ادرار: ابن مسعود همراه با مرکب چهار تجویز می شود.
- بی اختیاری ادرار: ابن مسعود با مرکب چهار و اسپند تجویز می شود.
- رفع کننده بلغم
- درمان گودی کمر
نقاط رشد و پراکنش:
پراکندگی در جهان: نواحی مدیترانه ای تا هندوستان، برمه، غرب پاکستان، شمال افریقا و در بسیاری از نقاط دیگر جهان معرفی و کاشته شده است.
پراکندگی درایران: در نواحی مختلف استانهای گرگان، مازندران، گیلان، خوزستان، یزد، فارس، خراسان به حالت خودروی دیده می شود، اما امروزه به دلیل استفاده از آن به عنوان باد شکن در اغلب استانهای از جمله کرمان، سیستان و بلوچستان، تهران، سمنان و اصفهان به صورت کاشته شده مشاهده می شود.
منابع:
حجره سنا (https://hojresana.ir/)
سایت نارگیل (https://nargil.ir/)
سایت www.faq.irpsc.com
گل گندم(قنطوریون) گیاهی است علفی ، یکساله یا دوساله ، از تیره کاسنیان ، دارای ساقه و برگ های سبز مایل به سفید و پوشیده از تارهای نسبتاً پنبه ای و چون در مزارع بویژه مزارع گندم و غلات یافت میشود به گل گندم موسوم شده است .این گیاه دارای ساقه منشعب و به ارتفاع ۲۵ تا ۸۰ سانتیمتر است. برگهای قاعده ساقه آن دمبرگ مشخص و پهنکی غالباً با بریدگی‌های عمیق دارد، در حالی که برگهای قسمتهای فوقانی ساقه گیاه عموماً باریک، ساده و بدون دندانه و بریدگی است. گل گندم از کاپیتول‌های لوله‌ای تشکیل یافته و از خارج شامل براکته‌هایی است که زوائدی با کنارهی نازک و غشایی به رنگ قهوه‌ای یا مایل به سفید در آن دیده میشود. گلهایی زیبا و اکثرا به رنگ آبی آسمانی دارد.
*در اینجا نیز باید تذکر دهیم که قنطوریون کبیر که آن را قنطوريون غلیظ هم می گویند، با قنطوريون صغیر که آن را قنطوریون رقیق می گویند، متفاوت بوده و دو گیاه مختلف از دو خانواده جدا می باشند و بطور کلی می توانیم بگوییم که به سه گیاه مختلف که رنگ گلشان آبی و لاجوردی است، قنطوریون گفته اند که یکی از آنها قنطوریون معمولی گل گندم است که هیچگونه ارتباطی با انواع كبير و صغير ندارد.دقت شود که خواص قنطوریون با قنطوریون كبير و قنطوريون صغیر یکسان نیست.
ترکيبات شيميايي:
گليگوزيد تلخ (گنتيوپيسرين، اريتروسنتائورين، آماروگنترين)، روغن اساسي، اسيد کافئيک، اسيد پالمانتينيک، آلکالوئيد (گنتيانين)، رزين.
ویژگی ها و خواص دارویی :
طبع قنطوریون : تلخ، سرد، خشک
گياه قنطوریون خيلي تلخ است و باعث افزايش ترشحات معده مي‌شود.
- قنطوریون دگرگون‌ساز، معطر، منقبض كننده، تقويت كننده تلخ، مسهل صفرا، محرك قاعدگي، تب‌بر، تقويت كننده معده، تقويت كننده است.
- كاربرد داخلي قنطوریون : بي‌اشتهايي، باد شکم، ضعف گوارشي، اختلال گوارش، نفخ شکم، سوء هاضمه، يرقان
- براي تحريک اشتها و بهبود هاضمه نيز بسيار مفيد است.
- گياه قنطوریون گردش خون را تقويت مي‌کند و روي رگ‌هاي خوني اثري تقويت كننده دارد.
- كاربرد موضعي قنطوریون : لکه، شپش، زگيل، جراحت. برای این منظور جوشانده گياه قنطوریون را به جراحت، لکه و خال‌هاي پوست مي‌مالند.
- اين گياه به صورت جوشانده براي از بين بردن شپش سر نيز استفاده مي‌شود.
- كاربرد قنطوریون در آشپزي: از گياه قنطوریون براي تهيه ورموت و ساير ليکورهاي تلخ و گوارا استفاده مي‌شود.
فرآورده ها:
کاربرد داخلي قنطوریون به شکل چاي، تنتور و کپسول است.
روش کاشت گیاه گندم قنطوریون:
پرورش آن از طریق بذر های رسیده گیاه صورت می‌گیرد که برای این کار بذر ها را در اواخر اسفند تا اواسط فروردین ماه در زمین‌های سبک و نسبتاً مرطوب و دارای کود کافی می‌کارند. پس از محصول برداری آنها را فوری یا به طور طبیعی در سایه یا به طور مصنوعی در حرارت ۴۰ درجه سانتیگراد خشک می‌نمایند. پس از انجام این کار نیز آنها را به صورت بسته‌های کوچک در آورده و درون پاکت‌های کاغذی جای می‌دهند و تا عرضه به بازار دارویی آنها را در محل‌های خشک بدون رطوبت و دور از نور نگهداری می‌نمایند تا رنگ طبیعی آنها محفوظ بماند.
زمان برداشت محصول گیاه گندم قنطوریون:
زمان برداشت محصول از ماه خرداد تا آخر تابستان ادامه دارد، چون گلها به تناسب شرایط محیط جغرافیایی در فاصله اردیبهشت تا مرداد ظاهر می‌گردند.
بازار گیاه گندم قنطوریون:
کشورهای عرضه کننده، بعضی از کشورهای اروپایی و آسیایی می‌باشند.
نقاط رشد و پراکنش:
در نواحی مختلف کره زمین مخصوصاً اروپا و آسیا یافت میشود. در ایران بیشتر در نواحی شمالی، منطقه البرز، اطراف تهران، بلوچستان، خراسان، کرمانشاه یافت میشود. در آذربایجان هم در هر زمین بایری می‌توان آن را دید.
محل مناسب رویش گیاه گندم قنطوریون:
نوع خودروی آن بیشتر در کنار مزارع ذرت، گندم و غلات یافت میشود.
منابع:
سایت https://golestanemoj.ir/
سایت فروشگاه اینترنتی پوپونیک (https://poponik.com/)
سایت تجسم خلاق (https://aramgroup.ir/)
سایت دکتر ساینا
ویکی پدیا (کتاب گیاهان دارویی جلد سوم – دکتر علی زرگری – ناشر مؤسسه انتشارات و چاپ تهران – چاپ ۱۳۷۱)
خصوصیات گیاهشناسی:
مورد درختچه کوچکی است که ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بین ۱ تا ۳ متر است. برگهایی همیشه سبز، پایا، متقابل، ساده، نوک‌تیز، عاری از تار و دندانه، چرمی، به رنگ سبز تیره و معطر دارد. گلهای نسبتاً درشت و زیبای مورد، رنگ سفید و بوی مخصوصی دارند و از اردیبهشت ماه تا تیر ظاهر می‌شوند.
گل های آن مانند برگ‌ها وضع متقابل داشته و در کنار آنها، به ساقه می‌پیوندند. هر گل آن ۵ گلبرگ مساوی به صورت گسترده دارد، به‌طوری‌که وجود این حالت باعث میشود پرچم‌های متعدد و فراوان گل تا انتهای میله و محل اتصال میله به نهنج به صورت دسته‌ای از تارهای بلند و ظریف رویت می‌شوند.
اندامهای مورد استفاده:
برگ، میوه و گلهای روی ساقه مورد دارای خواص دارویی هستند.
ترکیبات شیمیایی:
مهمترین ترکیبات مورد، رایحه (اسانس) آن میباشد که حاوی سینئول، میرتنول، پی‌نن، ژرانیول، لینالول و کامفن است.
در سال‌های اخیر پژوهشگران آلمانی و ایتالیایی ترکیبات آسیل فلوروگلوسینول‌ها را در مورد کشف کرده‌اند که مسئول خاصیت ضد تورم آن است.
در قسمتهای مختلف مورد، از جمله برگ، میوه و گال(برجستگی های روی ساقه) ، تانن، اسانس و مواد رزینی وجود دارد که خاصیت قوی قابض آن مربوط به تانن‌ها است.
دانه‌های موجود در میوه حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و پالمیتیک هستند.
میوه گیاه، غیر از مواد مذکور، حاوی قندهای مختلف و اسیدهای مالیک و سیتریک میباشد.
خواص درمانی
- مورد، اثر ضدعفونی‌کننده دارد و از آن در مصارف داخلی و خارجی می‌توان استفاده کرد. غرغره جوشانده آن در ضدعفونی و رفع تحریک مخاط دهان مؤثر است.
-همچنین مقوی معده و نیرو دهنده‌است و در رفع بیماری‌های دستگاه تنفس و مجاری ادرار به کار می‌رود.
- برای تقویت معده از گردبرگ مورد می‌توان قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد و در مصارف خارجی از مورد در رفع بیماری‌های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه‌های جلدی پوسته‌های کوچک و سفیدرنگ در پوست ظاهر میشود، می‌توان استفاده کرد.
- برای رفع عرق کردن و برطرف کردن بوی بد زیر بغل هرروز روغن مورد را به زیر بغل بمالید یا از گرد برگ ان استفاده کنید.
- مورد بوی بد دهان را رفع کرده و در تقویت موی سر و سیاه شدن آن مفید است.
- خاصیت ضد باکتریایی دارد و سرشار از ویتامین ث است.
- زخم‌های داخلی را التیام می‌بخشد.
- بلفارول لوسیون روغن مورد سبز (میرتول)۵٪ در روغن بادام کاربرد درمانی داشته: اثرات ضدعفونی کنندگی - تقویت‌کننده ابرو و مژه- ضد شوره و التهاب پلک‌ها - اثرات نرم‌کنندگی. قابلیت‌های بلفارول به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف می‌کند و بعد از مدتی همان فردی که از ریزش رنج می‌برده، دارای مژه و ابروهایی سالم و زیبا خواهد شد. در بلفاریت مایت‌ها (دمودکس) هم گاهی دخالت دارند که خوشبختانه این دارو بر روی مایت و تخم‌های آن نیز مؤثر است.
به علت خواص ضد میکروبی و ضد التهابی میرتول، این فراورده باعث پاک شدن سطح پوست و ریشه موها از عوامل میکروبی اعم از قارچ و باکتری و همچنین از بین بردن التهابات ناشی از مصرف مواد شیمیایی و پاک‌کننده در موضع میگردد.
عوارض جانبی
در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول حساسیت به صورت خارش و جوش‌های ریز در محل مصرف نشان داده‌اند.
همچنین باید توجه داشت فراورده‌های مورد، نباید به مقادیر زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود، زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت‌کننده‌ای ایجاد میشود.
صور دارویی؛
دمکرده، گرد مورد، عرق مورد، روغن مورد، تنتور مورد
نقاط رشد و پراکنش:
این درختچه بیشتر در نواحی شمال ایران، فارس، کرمان، بندرعباس، یزد و گیلان غرب از شهرستان‌های استان کرمانشاه (در جنوب غرب استان کرمانشاه و شمال غرب استان ایلام.) و سرزمینهای کوه پایه ای زاگرس در خوزستان می روید. مورد به‌طورخودرو در نواحی اطراف دریای مدیترانه و آب و هوای معتدل میروید و به عنوان گیاه زینتی از آن استفاده میشود.
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/)
سایت دکتر ساینا (www.drsaina.com)
یونجه گیاهی است چند ساله یا دائمی که ریشه ای راست و مستقیم دارد. این گیاه از دولپه های‌ها و گیاهان گلدار است و در راستهٔ باقلاسانان و خانوادهٔ باقلاییان طبقه‌بندی شده‌است. انواع و واریته‌ها و نژادهای مختلف یونجه متعلق به سردهٔ یونجه هستند.یونجه از گیاهانی است که خاستگاه اصلی آن ایران است. یونجه اصولاً مبدأ کویری دارد و در حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت میگردد.
خواص دارویی و درمانی:
یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است. البته تازه آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است.
- یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی میباشد شیره آن برای بچه‌هایی که در حال رشد هستند و استخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است. حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه‌ها می‌فروشند.اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می‌توانند از این شیره استفاده کنند.
- یونجه را به صورت تازه یا جوانه آنها را با سالاد میل کنید. جوانه یونجه را به صورت بسته‌بندی شده می‌توانید از سوپر خریداری کنید.
- یونجه ملین است.
- یونجه دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون ساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است.
- یونجه بعلت دارا بودن آهن برای درمان بیماری راشیتیسم بکار می‌رود.
- عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین می‌رود.
- یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد به جای اسفناج مصرف میشود.
- ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می‌دهد.
- تخم یونجه قاعده‌آور است و برای این منظور تخم یونجه را به صورت دم کرده مصرف کنید.
دم کرده یونجه درمان اسهال است.
- برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی ۲–۳ فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید.
- برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آن را صاف کنید و روزی چند قاشق از آن را بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید.
- یونجه حاوی مقدار زیادی ویتامین است. کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خونریزی جلوگیری می‌کند.
مواد معدنی و پروتین‌ها:
یونجه سرشار از ویتامین‌های A,C،E,K و همچنین دارای آمیلاز است که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای میباشد.
آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت میشود به‌عنوان مثال می‌توان از امولسیون، اینورتاز، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود ۲۰٪پروتئین میباشد آمینواسیدهای موجود در پروتئین‌های یونجه عبارت‌اند از:
لیزین، آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. یونجه همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدار جزئی ارسنیک و سیلیس است؛ بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است.
مقدار قابل ملاحظه‌ای ویتامین A , B۶,D,E,C ,K و مواد معدنی پتاسیم کلسیم فسفر و منیزیم میباشد.
مناطق رشد و پراکنش:
انواع مختلف یونجه در مناطق مختلف کشت میشود. برخی از آنها عبارت هستند از:
نژادهای ایرانی: همدانی، بمی، یزدی، قره یونجه، بغدادی، مهاجرانی، هراتی، افغانی و نیک شهری
منابع:
سایت ویکی پدیا (https://fa.wikipedia.org/wiki)