شرح
پرچیدن یا پرچ‌کردن طبق تعریف لغت نامه دهخدا به معنای پهن‌کردن سر میخ کوبیده شده است، به طوری که نتوان آن را از جایش بیرون کشید. پرچ کاری بر خلاف اتصال پیچ و مهره به عنوان یک اتصال دایم به‌شمار می‌رود و باید از آن زمانی استفاده کنیم که دیگر نیازی به جداسازی قطعات از یکدیگر نباشد. مهمترین مصارف مهندسی و صنعتی پرچ، در پل ها و صنایع هواپیما سازی است ( شکل های ۱ و۲).
پرچ یا میخ پرچ نوعی اتصال دائم است. و برای اتصال دو یا چند قطعه به یکدیگر استفاده میشود. پرچ معمولا به صورت استوانه ای است که در یک سر آن زائده ای وجود دارد که با آن سر (head) و به انتهای دیگر آن دم (tail) گفته می شود، شکل شماره ۳ را ملاحظه کنید. پرچ کاری ،فرآیندی است که در آن دو یا چند قطعه به وسیله یک قطعه واسط به نام پرچ به یکدیگر متصل می‌گردند.
به منظور انجام عملیات پرچ کاری لازم است که در ابتدا دو قطعه ای که قرار است به یکدیگر متصل گردند، سوراخ شوند، سپس پرچ از سوراخ عبور داده شده، ودر تهایت با فشردن قسمت دم پرچ به کمک دستگاه پرچ کن، یا با چکش و با تغییر فرم پلاستیکی که در این قسمت انجام میشود، اتصال بین دو قطعه ایجاد میگردد. در حقیقت قطر این قسمت ۵/۱ برابر بیشتر شده (منبسط شده) و باعث میشود که پرچ در محل اتصال بصورت خیلی محکم قرار گیرد. به عبارت دیگر این تغییر فرم پلاستیکی، باعث ایجاد یک کلگی (سر دیگر) در قسمت دم پرچ شده و شکل پرچ را دوبل (dumbbell) میکند. برای تمیز دادن دو انتهای پرچ، کله گی اولیه را کله گی کارخانه ای (factory head) و انتهای تغییر فرم یافته را کله گی کارگاهی (shop head) یا دم تغییر فرم یافته (buck tail) میگویند. نحوه پرچ کاری در شکت های ۴ و ۵ نشان داده شده است.
دلیل استفاده از پیچ ها تحمل تنش محوری است اما پرچ ها لاوه بر تحمل تنش محوری میتوانند تنش های برشی را نیز تحمل کنند.
مهمتری انواع پرچها عبارتند از:
پرچ های توپر (solid rivets)
از قدیمی ترین و قابل اعتماد ترین اتصالات هستند که قدمت استفاده از آن ها به عصر برنز(۳۲۰۰-۶۰۰ پیش از میلاد) برمیگردد. این نوع پرچ از یک استوانه و یک سر گرد تشکیل شده که سر دیگر آن توسط چکش و یا ابزار مخصوص اتصال پرچ تغییر شکل داده میشود.در نتیجه برای نصب این نوع پرچ لازم است به دو طرف قطعه ی مورد پرچ دسترسی داشته باشیم.از موارد استفاده از این نوع پرچ میتوان انواع پل ها (مانند پل گلدن گیت) و قسمت های مختلف هواپیما را نام برد.پرچ های مورد استفاده در هواپیما معمولا ازآلیاژهای آلومینیوم ، تیتانیوم و یا نیکل تشکیل میشوند و در شکل ۳ نشان داده شده است. شکل ۶ انواع مختلف پرچ ها بر اساس نوع سر آن ها را نشان میدهد.
پرچ های نیمه لوله ای(semi-tubular rivets)
مانند نوع قبلی هستند با این تفاوت که در قسمت دم آن ها سوراخی وجود دارد و در هنگام نصب، دیواره این سوراخ به بیرون خم شده و باعث ثابت شدن پرچ میشود .نیروی لازم برای نصب آن ها حدودا یک چهارم پرچ های دائم است (شکل ۳).
پرچ های کور(blind rivets)
این نوع پرچ ها معمولا در شرایط حساس مورد استفاده قرار نمیگیرند زیرا ممکن است میله ی وسطی بر اثر ارتعاشات مکرر از جا دربیاید.همچنین مقاومت آن ها در برابر خوردگی نیز از دیگر انواع پرچ ها کمتر است. اما مزیت این نوع از پرچ ها این است که برای نصب آن ها لازم نیست به دو طرف قطعه ی مورد پرچ دسترسی داشته باشیم.همچنین سرعت نصب آن ها به مراتب بیشتر است. اختراع این نوع پرچ ها به سال ۱۹۱۶ برمیگرد (شکل ۳)
تصاویر
